گزارشی درباره یک تجاوز

پس از بارها تاخیر، سرانجام گزارش کمیته بررسی جنگ عراق معروف به «گزارش چیلکات» منتشر شد. مسوولیت کمیته بررسی این پرونده از زمان نخست‌وزیری گوردون براون (سال ۲۰۰۹) به سر جان چیلکات سپرده شده بود و سر‌انجام روز چهارشنبه گذشته این گزارش منتشر شد. انتشار گزارش به دنبال فشار خانواده‌هایی بود که فرزندان‌شان در زمان جنگ در درگیری‌ها کشته شده‌اند. برخی گزارش‌ها کشته شدن دست‌کم ۱۷۹ نفر نظامی را در فاصله ۲۰ مارس ۲۰۰۳ و آوریل ۲۰۰۹ تایید می‌کند. گزارش چیلکات حاوی مقدمه‌ای ۱۴۵‌صفحه‌ای است که برای مطالعه مقامات تهیه شده است. اصل گزارش ۱۲ جلد است و گفته می‌شود بالغ بر دو میلیون و 600 هزار کلمه می‌شود. وقایع مورد بررسی از دوم آگوست ۱۹۹۰ شروع می‌شود که طی آن صدام حسین به اشغال خاک کویت اقدام و متعاقب آن در خلال جنگ کویت بیش از ۷۰۰ چاه نفت به وسیله صدام حسین به آتش کشیده شد. پس از آن تمرکز گزارش بر وقایع سال ۲۰۰۱ قرار می‌گیرد. گزارش تاکید دارد که حتی قبل از وقایع یازدهم سپتامبر که گروه القاعده برج‌های مرکز تجارت بین‌الملل و پنتاگون را در آمریکا هدف قرار داد، تونی بلر نخست‌وزیر انگلیس با جرج دبلیو بوش در مورد ضرورت اعمال سیاستی در قبال عراق به توافق رسیده بود که از حمایت گسترده‌تری در خاورمیانه برخوردار باشد. پس از حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ و سقوط رژیم طالبان در افغانستان، در ماه نوامبر، دولت ایالات‌متحده به عنوان بخشی از آنچه در آن زمان جنگ با ترور نامیده می‌شد، توجه خود را معطوف به تغییر رژیم در عراق کرد. آن‌طور که در گزارش آمده است، دولت بریتانیا به منظور اثرگذاری بر تصمیم ایالات‌متحده و اجتناب از اقدام یک‌جانبه آمریکا پیشنهاد مشارکت در ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی را داد و عراق را یک تهدید بین‌المللی قلمداد کرد که باید با آن برخورد صورت گیرد. باید یادآوری کرد که یک فرضیه در جنگ عراق وجود داشت که به‌رغم اینکه ثابت شده کاملاً بی‌اساس بوده هنوز هم عده‌ای آن را باور دارند. بنا بر این فرضیه عراق دارای تسلیحات بیولوژیک، شیمیایی و سایر تسلیحات دارای قدرت کشتار وسیع بود و صدام حسین می‌توانست با استفاده از آن تسلیحات امنیت منطقه و امنیت بین‌المللی را به خطر بیندازد. برای انهدام این تسلیحات فرضی دو مسیر موازی انتخاب شده بود. اول بازرسی‌های سازمان ملل برای کشف آنها و دوم قطعنامه‌های شورای امنیت برای ملزم ساختن صدام حسین به انهدام آن تسلیحات. اما سیاست‌های مختلفی در اروپا و آمریکا رسیدن به یک استراتژی واحد را مشکل می‌کرد. بین انگلیس و آمریکا روابط بسیار خوبی وجود داشت و از نظر تونی بلر نخست‌وزیر وقت بریتانیا همکاری تنگاتنگ با ایالات‌متحده نمایش همبستگی با اصلی‌ترین متحد بریتانیا و تداوم‌بخش منافع ملی درازمدت انگلیس به حساب می‌آمد. به همین دلیل تونی بلر جوان تصمیم می‌گیرد که سیاست‌های انگلیس را با آمریکا منطبق کند. برای پیاده کردن سیاست‌های جدید، بریتانیا می‌بایستی بین هدف خلع سلاح عراق -تا حد امکان از طریق صلح‌آمیز- و هدف آمریکا که تغییر رژیم عراق بود یکی را انتخاب کند و تغییر مسیر بدهد. در اجرای این تغییرات بود که استراتژی صدور اولتیماتوم و تهدید به، به‌کارگیری قدرت نظامی در صورت عدم تبعیت صدام از خواسته‌های جامعه بین‌المللی اجرا شد.