پمپاژ نااطمینانی

  سایه فتحی: بازار مسکن از ابتدای سال جاری تحت تاثیر انتظارات تورمی بر اثر بروز بحران ارزی دچار آشفتگی شده است. از یک طرف معاملات پس از یک دوره کوتاه افزایشی وارد فاز ریزشی شده اما روند افزایش قیمت‌ها همچنان ادامه دارد و شواهد بازار حکایت از بازگشت رکود و درگیر شدن این بازار با رکود تورمی در آینده نزدیک دارد. اما از طرف دیگر ساخت‌وسازها تحت تاثیر افزایش قیمت تمام‌شده ساختمان با تردید سازندگان و چالش مواجه شده است. در چنین شرایطی که هاله‌ای از ابهام بخش ساخت‌وساز را فرا گرفته است گزارش تازه مرکز آمار ایران حکایت از رشد پروانه‌های ساختمانی در فصل بهار سال جاری دارد. به گونه‌ای که پس از چهار سال بازار ساخت‌وساز در بهار سال جاری از رکود خارج شد.

به نظر می‌رسد شوک مثبت از ناحیه بازار معاملات مسکن از اواخر سال گذشته باعث شد تا تیراژ خانه‌سازی در کل شهرهای کشور افزایش پیدا کند. بنابراین گزارش در فصل بهار امسال، تیراژ ساخت مسکن در کل کشور ۴ /۱۲ درصد در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته افزایش یافته و عملیات ساخت ۹۰ هزار و ۶۶۷ واحد مسکونی با صدور پروانه ساختمانی برای این واحدها در بهار ۹۷ آغاز شد. با این حال اگرچه کارشناسان معتقدند تحرک مثبت در بازار معاملات خرید و فروش واحدهای مسکونی به بازار ساخت‌وسازهای کشوری سرایت کرده است اما شواهد حاکم بر روند ساخت‌وسازها نشان می‌دهد این روند افزایشی در ماه پایانی فصل بهار پایدار نبوده و تحت تاثیر متغیرهای خارج از اختیار فعالان ساختمانی نه‌تنها متوقف شده بلکه کاهش هم یافته است. حتی در ماه‌های بعدی نیز گزارش‌های میدانی حکایت از بازگشت رکود در ساخت‌وسازها دارد. اما چه عواملی باعث کاهش انگیزه ساخت‌وساز و بی‌رغبتی سازندگان در این عرصه برخلاف سیکل‌های قبلی رونق-رکود مسکن شده است؟ شوک هزینه‌ای ناشی از جهش قیمت مصالح ساختمانی، افزایش نجومی قیمت تمام‌شده مسکن و بهای خرید زمین (ملک کلنگی) از یک‌سو و همچنین نااطمینانی و ناامنی ناشی از التهاب اقتصاد ایران از سوی دیگر باعث توقف جریان رونق ساختمانی و ریزش تیراژ پروانه‌های ساختمانی شده است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد سهم نااطمینانی اقتصادی بیشتر از سایر عوامل باشد چراکه در چنین وضعیتی سازندگان حرفه‌ای ترجیح می‌دهند ریسک بیشتری نپذیرند و پروژه‌های جدید ساختمانی را آغاز نکنند تا سرمایه‌هایشان در خطر نیفتد. هر چند سطح قیمت مسکن رو به افزایش است و از این بابت، سازندگان باید بیشتر در این بازار فعال باشند اما عامل رشد هزینه‌های ساخت‌وساز و نااطمینانی اقتصادی باعث شده تا سرمایه‌گذاران ساختمانی رفتار متفاوتی را از خود بروز دهند. با توجه به این امر گزارش‌های غیررسمی از بازار ساخت‌وساز حکایت از آن دارد که سازندگان به دلیل تشدید نااطمینانی در حال خروج از بازار ساخت‌وساز هستند که تداوم این روند می‌تواند برای آینده عرضه مسکن تبعات بسیاری داشته باشد.