نوبل تونسی

عباس شهرابی/مترجم

در نهم اکتبر 2015، گروه چهارنفره گفت‌وگوی ملی تونس برنده جایزه صلح نوبل شد. کمیته نروژی نوبل این گروه دموکراسی‌خواه تونسی را «به خاطر گام‌های قاطعانه برای ساختن یک دموکراسی تکثرگرا» در تونس پس از انقلاب 2011، به این عنوان مفتخر کرد. کمیته پنج‌نفره انتخاب برنده در حکم خود نوشت: «این گروه یک فرآیند سیاسی بدیل و مسالمت‌آمیز را بنا نهاد در زمانی که کشور در معرض یک جنگ داخلی بود.» این گروه متشکل است از اتحادیه کارگری همگانی تونس، کنفدراسیون صنعت، تجارت و صنایع دستی تونس، جامعه حقوق بشر تونس و سازمان وکلای تونس. رئیس کمیته نوبل گفت که این جایزه برای تشویق مردم تونس اعطا شد، «که با وجود چالش‌های عمده، چارچوب و زمینه‌ای برای برادری ملی بنا کردند که کمیته امیدوار است همچون سرمشقی برای دیگر کشورها عمل کند». حسین العباسی، دبیرکل اتحادیه کارگری همگانی تونس گفت: «این جایزه نتیجه بیش از دو سال تلاش گروه است، هنگامی که کشور در همه جبهه‌ها در خطر بود.» الباجی قائد السبسی، رئیس‌جمهور تونس، گفت که این جایزه مهر تاییدی بر مسیر اجماع است و اینکه تونس راه دیگری ندارد مگر گفت‌وگو با وجود اختلاف‌های ایدئولوژیک.
در متن اعلامیه کمیته نوبل آمده است: «بهار عربی در سال 2011-2010 آغاز شد، اما با سرعت به چندین کشور در شمال آفریقا و خاورمیانه گسترش یافت. در بسیاری از این کشورها، مبارزه برای دموکراسی و حقوق بشر دچار رکود یا عقب‌نشینی‌های رنج‌بار شدند. با این حال، تونس شاهد گذاری دموکراتیک بر مبنای یک جامعه مدنی پویا با مطالباتی برای حقوق اساسی بشر بوده است.» در ادامه آمده است که «جریان رویدادها در تونس از سقوط رژیم اقتدارگرای بن علی در ژانویه 2011 به چند دلیل منحصربه‌فرد و جالب‌توجه است. نخست، نشان داد که گروه‌های اسلامگرا و سکولار می‌توانند برای رسیدن به نتایجی که در راستای منافع کلی کشور باشد، همکاری کنند. مثال تونس بدین ترتیب بر ارزش گفت‌وگو و حس تعلق ملی در منطقه‌ای که نشانه اصلی آن نزاع و درگیری است، تاکید می‌کند. دوم اینکه فرآیند گذار در تونس نشان داد که نهادها و سازمان‌های جامعه مدنی می‌توانند نقشی حیاتی در فرآیند دموکراتیزاسیون کشور بازی کنند و اینکه چنین فرآیندی، حتی تحت شرایط دشوار، می‌تواند به انتخابات آزاد و انتقال مسالمت‌آمیز قدرت بینجامد. گروه چهارنفره گفت‌وگوی ملی را باید برای این دستاورد و برای تضمین ازدست‌نرفتن مزایای انقلاب یاسمن تونس، ارزشمند و اثرگذار دانست». آنگلا مرکل، صدر‌اعظم آلمان، نیز از دیگر نامزدهای محبوب صلح نوبل بود. دلیل انتخاب او به نامزدی این جایزه پذیرایی از هزاران پناهجوی فراری از تعقیب و آزار در سوریه و دیگر کشورها بوده است. صدر‌اعظم آلمان پنجشنبه هشتم اکتبر سال گذشته، در برنامه‌ای تلویزیونی از اقدامات خود در مواجهه با بحران پناهجویان دفاع کرد و تاکید کرد این «تکلیف محتوم» او بوده که به آنانی که ناامیدانه نیازمند یاری بودند، کمک کند. موسی زرای، کشیش اتیوپیایی نیز که به هماهنگی عملیات نجات مهاجران در دریای مدیترانه کمک می‌کرد، به همراه وبلاگ‌نویس سعودی زندانی، رائف بدوی، که به نماد مبارزه برای آزادی بیان بدل شده بود، نامزد کسب جایزه بودند. جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده، و همتای ایرانی‌اش، محمدجواد ظریف، به خاطر عملکردشان در مذاکرات هسته‌ای ایران، نامزدهای محتمل این جایزه بودند. پاپ فرانسیس هم در میان کسانی بود که برای جایزه سال گذشته مناسب پنداشته می‌شد، هرچند کمیته در دفعات قبل برای اعطای جایزه به پاپ‌ها بی‌میل بوده است. ملاله یوسف‌زی، 18ساله، که در سال 2014 برنده جایزه شد، به عنوان جوان‌ترین برنده جایزه صلح نوبل انتخاب شد. این فعال و نویسنده پاکستانی که از حمله تروریستی طالبان جان به در برد، در سال 2014 به همراه فعال هندی حقوق کودکان، کایلاش ساتیارتی، جایزه را برد.