سایه منحوس سیاست بر اقتصاد کار دست دولت می‌دهد

انتقاد آقای رئیس‌جمهور و همان‌طور که اشاره کردید، آن مشکل که در همه دولت‌ها وجود داشت انتقاد بسیار بجایی است. متاسفانه در کشور ما یکی از دلایلی که اقتصاد نمی‌تواند آن‌طور که باید فعال باشد همین مساله است. مسائل سیاسی اعم از حواشی و روابط همواره اقتصاد کشور ما را تحت تاثیر قرار داده است. بعضاً این مساله در بورس بسیار دیده می‌شود. خبر استیضاح یک وزیر بازار سهام را جابه‌جا می‌کند. این مساله هرگز به نفع ما نبوده و نیست.

البته در مواردی خود مسوولان می‌توانند این سایه را کمرنگ کنند. به طور مثال هم دولت آقای روحانی و هم دولت آقای احمدی‌نژاد می‌توانست با کنترل مقوله توزیع یارانه نقدی حجم نقدینگی را کنترل کند اما از حواشی سیاسی آن هراس داشت و این کار را نکرد.

من این صحبت را قبول دارم و فکر می‌کنم خود دولت‌ها نیز از ضرری که در این خصوص دیدند مطلع هستند. ناگفته نماند من تصور می‌کنم این مساله در دولت قبل به شدت قوت گرفت. شاید امروز دولت یازدهم به خاطر هراس از حواشی سیاسی مساله یارانه‌ها، مبلغ آن و جامعه مخاطب را آن طور که باید مدیریت نمی‌کند. شاید دولت دکتر روحانی سدی به نام حواشی روانی و سیاسی پیرامون هدفمندی یارانه‌ها در برابر خود می‌بیند اما من به جرات می‌گویم دولت قبل از این موضوع سوء‌استفاده کرد. یعنی با سوءاستفاده از این حواشی روانی سوار بر این موج سیاسی هدفمندی را پیش برد. اقتصاد را به ورطه نابودی کشید برای اینکه بتواند برای خود برچسب‌های پوپولیستی مهیا کند. البته در نهایت مشکلات اقتصادی به جایی رسید که همان‌طور که دیدیم چندان در نهایت محبوبیت سیاسی نیز برای آن دولت باقی نماند. اما به هر حال من تصور می‌کنم با همین روش بود که در دولت قبل تا میزان زیادی اقتصاد کشور زمین‌گیر شد. دولت قبل از این سایه سوءاستفاده کرد.

به هر حال یکی از نقدهایی که امروز به دولت آقای روحانی هم وارد است همین مساله هراس از بار روانی و حواشی سیاسی تصمیمات مهم اقتصادی است. درست است که دولت قبل از این موضوع سوءاستفاده کرده است اما دولت آقای روحانی نیز با فشار روانی که روی خود دارد در راستای اصلاح مسائلی مثل سهام عدالت یا توزیع یارانه نقدی گام برنمی‌دارد.

واقعیت این است که دولت آقای روحانی از این نظر با طرح‌های غلطی روبه‌رو است که خود منشاء آن نبوده اما متاسفانه همان‌طور که شما اشاره کردید به دلیل هراس و دغدغه‌ای که از بار روانی اتمام یا توقف این دست از مسائل دارد در جهت اصلاح آن گام برنمی‌دارد. مقوله یارانه نقدی باید ساماندهی جدی شود اما بدون شک حذف طبقه به طبقه افراد بار روانی را برای برخی به دنبال خواهد داشت.

به نظر می‌رسد مجلس هم از این نظر درگیر همین دغدغه است. در برخی از مسائل به صورت کاملاً محسوس به دلیل ترس از بار روانی موضوع یا حواشی سیاسی که ممکن است به نام طیف سیاسی غالب در مجلس تمام شود حاضر به اقدام در جهت ساماندهی طرح‌های جاری غلط اقتصادی نیستند.

مجلس یک طیف یکدست ندارد. در مورد مسائل سیاسی و طیف سیاسی که اشاره کردید نیز در همین طیف موجود سیاسی در مجلس تفاوت نگاه‌های اقتصادی جدی وجود دارد. البته من قبول دارم که در برخی از لحظات مهم مجلس هم درگیر همین مساله می‌شود و بعضاً با نگرانی از حواشی سیاسی بهترین تصمیم اقتصادی را نمی‌گیرد.

حالا با توجه به اینکه به نظر می‌رسد این مقوله همه‌گیر است، چطور می‌توانیم این سایه سنگین را از اقتصاد برداریم.

تصور می‌کنم یک نکته کلیدی در خصوص رفع این مشکل وجود دارد و آن هم دوری از اقتصاد دولتی است. یعنی هر اندازه اقتصاد کشور دولتی باشد این سایه سنگین‌تر و برداشتن آن سخت‌تر است. طبیعی است که در چنین شرایطی همواره بسیاری از مسائل و مشکلات یا آزمون و خطاهایی که در اقتصاد بروز می‌کند به پای دولت نوشته می‌شود.

یعنی تقویت بخش خصوصی و ورود جدی به مقوله‌های اقتصادی می‌تواند این سایه را کمرنگ کند؟

دخالت دولت در امر قیمت‌گذاری یکی از مسائلی است که منجر به بروز مشکلاتی شده و حرکت به سمت توسعه اقتصادی را با کندی مواجه می‌کند. سایه امور سیاسی و امور اقتصادی آفت بزرگی است و همه می‌دانیم که این موضوع وجود دارد؛ بنابراین وقتی رئیس‌جمهور به این موضوع اشاره می‌کند بر همگان واجب است که سایه مبارک سیاست از روی اقتصاد برداشته شود و اجازه دهند اقتصاد با شاخص‌های خودش حرکت کند. اگر بخواهیم بخش خصوصی نقش کلیدی را در اقتصاد داشته باشد باید اجازه داد که بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌هایش بتواند بر اساس موازین علمی حرکت کند که در این زمینه باید به چند نکته توجه شود. بهبود فضای کسب و کار، ثبات اقتصاد کلان، ایجاد ثبات با تاکید بر سیاست ضدتورمی و ایجاد انضباط در سیاست‌های مالی و پولی از جمله مواردی است که به آن باید توجه شود.

آقای نعمتی مطلبی که شما می‌فرمایید بیشتر یک شعار دوطرفه است. بخش خصوصی فعال شود تا اقتصاد وابسته به سیاست نباشد و اقتصاد از زیر سایه سیاست بیرون بیاید تا بخش خصوصی فعال شود. در یک دور باطل شعار قرار نداریم؟

من قبول دارم که در زمینه اصل۴۴ قانون اساسی بسیار ضعیف عمل کردیم. این اصل نزدیک به یک دهه است که به طور جدی در دست اجرا قرار گرفته اما متاسفانه خصولتی‌ها بیشتر رشد کرده‌اند. واقعیت این است که دولت‌ها حتی اگر به بقای جایگاه و طرفداران خود اهمیت می‌دهند هم باید بیش از پیش به دنبال واگذاری امور باشند. هم کار خود را سبک می‌کنند و هم از این مقوله که هر مساله‌ای در امور اقتصادی نوعی سیاسی‌کاری آنها تلقی شود دوری می‌کنند.

چه توصیه‌ای به دولت دکتر روحانی دارید؟

از منتقدان هراس نداشته باشد و به وعده‌های خود در زمینه هدفمندی و مبارزه با فساد اقتصادی عمل کند. من تصور می‌کنم شخص رئیس‌جمهور و وزرای محترم پتانسیل ایجاد این تحول را دارند. ادامه این روند به نفع هیچ کس نیست به خصوص دولت.