آژیر سرخ فلز زرد
چرا بهای طلا رو به افول گذاشت؟
طلا به عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌هایی است که در مواقع بحران مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. در واقع طلا به منزله یک دارایی امن در مواقعی که چرخه طبیعی اقتصاد جهانی با تلاطم مواجه می‌شود، عمل می‌کند؛ فرقی نمی‌کند التهاب و تلاطم در کدام حوزه باشد، مطمئناً پس از چند صباحی ترکش آن به صفحه اقتصاد نیز خواهد رسید و در اینجا طلا نقش یک پناهگاه را برای سرمایه‌گذاران ایفا می‌کند. بحران‌های سیاسی، کشمکش‌های نظامی و موارد خاصی که موجبات اختلال در فرآیند عرضه و تقاضا در اقتصاد را فراهم آورد، بدون شک بر جریان قیمتی طلا تاثیرگذار است و فلز زرد را با افزایش قیمتی همراه می‌کند. در کشور ما نیز در کنار انواع بازارهای دارایی که سرمایه‌گذاران بخشی از نقدینگی خود را با هدف حفظ ارزش پول و انتفاع از تفاوت‌های قیمتی به بازارها منتقل می‌کنند، بازار طلا و سکه یکی از بازارهایی است که همواره در طول سنوات گذشته، با استقبال از سوی سرمایه‌گذاران همراه شده است. با توجه به اینکه قیمت طلای داخلی در کشور وابسته به نوسانات قیمت اونس جهانی طلا و قیمت دلار در بازار آزاد است، رصد تحولات قیمت فلز زرد در بازارهای جهانی به همراه پیش‌بینی قیمت دلار در بازار آزاد، می‌تواند سرمایه‌گذاران را در راستای تغییرات قیمتی و سمت‌وسوی قیمت طلا در داخل کشور بهتر راهنمایی کند و سرمایه‌گذاران با اطلاع از وضعیت آتی این تغییرات، تصمیمات مقتضی را در زمینه انتخاب آیتم سرمایه‌گذاری خود اتخاذ کنند.
شاخص دلار
بیش از ۵۰ درصد مبادلات کالایی در دنیا با دلار آمریکا انجام می‌شود، تغییر در نرخ دلار می‌تواند تاثیر فراوانی بر قیمت‌ها در سطح جهانی داشته باشد. عوامل متعددی را بر رشد یا افت شاخص دلار می‌توان متصور بود. هر عاملی که موجب بهبود شاخص‌های اقتصادی آمریکا شود، موجب رشد شاخص دلار نیز خواهد شد. طبیعی است که این موضوع برای ارز همه کشورها صادق است. شاخص‌های اصلی در ارزشگذاری نرخ ارز همچون برابری قدرت خرید، تراز پرداخت‌ها، پول و دارایی‌های ارزی و برابری نرخ بهره، تاثیرات بلندمدت و تعیین‌کننده‌ای بر ارزش ارز هر کشوری بر عهده دارند که این عوامل کلی هستند. چنانچه بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره‌ها را بالا ببرد، تقاضا برای پول آن کشور بالا می‌رود و در نتیجه شاخص دلار صعودی خواهد بود یا چنانچه نرخ بیکاری این کشور افزایش یابد، طبیعی است که پول ملی کشور تضعیف شود و شاخص دلار افت کند. این موضوع به گونه‌ای دیگر برای نرخ رشد اقتصادی نیز صادق است. چنانچه این نرخ در آمریکا زیاد شود یا پیش‌بینی عموم بر این باشد که این نرخ در آینده زیاد خواهد شد، ارزش دلار نیز بیشتر خواهد شد. عواملی همچون تورم و سیاست‌های انبساطی در کوتاه‌مدت می‌تواند موجب افت ارزش ارز هر کشور شود و این موضوع برای شاخص دلار نیز مصداق دارد. البته این موضوع یک‌طرفه نیست، چرا که افت اقتصاد جهانی در صورتی که وضعیت اقتصادی آمریکا ثابت باشد، موجب رشد شاخص دلار خواهد شد. حتی افت قابل توجه قیمت یورو با توجه به وزن زیاد آن در شاخص دلار، موجب تقویت شاخص دلار خواهد شد. به عنوان مثال، رای مردم انگلستان به خروج کشورشان از اتحادیه اروپا موجب کاهش ارزش یورو شده است. این موضوع طبیعتاً موجب کاهش نرخ یورو به دلار نیز می‌شود، چراکه صورت کسر کاهش یافته است، اما همان‌گونه که مشخص است، در کنار این خبر، شاخص دلار نیز رشد محسوسی داشته است.
تاثیر شاخص دلار بر قیمت طلا
شاخص دلار یکی از مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار بر قیمت طلای جهانی است. شاخص دلار (Dollar Index) یا USDX معیاری برای اندازه‌گیری ارزش دلار آمریکا نسبت به سبدی از ارزهای خارجی است. این سبد ارزی شامل یورو، ین ژاپن، پوند انگلستان، دلار کانادا، کرون سوئد و فرانک سوئیس می‌شود. در نتیجه، با مقایسه ارزش دلار آمریکا نسبت به این شش ارز، شاخص دلار به دست می‌آید که نشان‌دهنده ارزش نسبی دلار آمریکاست. هر زمان که شاهد تضعیف شاخص دلار باشیم، قیمت کامودیتی‌ها و طلا افزایش می‌یابد و هر موقع که شاهد تقویت دلار در برابر ارزهای دیگر باشیم و شاخص دلار در مدار صعودی قرار بگیرد، قیمت کامودیتی‌ها و طلا از این ناحیه تحت فشار قرار می‌گیرد. نگاهی به سابقه قیمتی طلا و روند شاخص دلار نشان می‌دهد که این دو پارامتر همواره ارتباط معکوسی با یکدیگر داشته‌اند و به نوعی دارای همبستگی منفی هستند. به عنوان مثال در اوایل سال 2020 که اقتصاد جهانی گرفتار افت تقاضا و رکود در کسب‌وکارها شده بود، شاخص دلار در مسیر نزولی قرار گرفت و تا سطوح پایین‌تر از 90 واحد نیز عقب‌نشینی داشت. همین موضوع موجبات استقبال از فلز زرد را فراهم کرد و طلای جهانی تا محدوده‌های بالاتر از دو هزار دلار نیز پیشروی داشت. تزریق پول به اقتصادها به‌وسیله بانک‌های مرکزی در دوران اپیدمی کرونا برای احیای اقتصاد موجب شد تا ترازنامه بانک‌های مرکزی بزرگ دنیا منبسط شده و نرخ تورم در اقتصاد جهانی با افزایش افسارگسیخته‌ای همراه شود. در همین راستا بانک‌های مرکزی از اواسط سال 2021 سیاست‌های انقباضی را برای کنترل تورم جایگزین سیاست‌های انبساطی کردند. همین موضوع قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی و همچنین قیمت اونس جهانی طلا را نیز تحت فشار قرار داد و شاهد افت تقاضا در بازار طلا بودیم. نگاهی به روند قیمتی اونس جهانی طلا و شاخص دلار از میانه‌های سال گذشته میلادی نشان می‌دهد که طلا به‌طور کامل در سیطره و وابسته به تغییرات شاخص دلار آمریکا بوده و خود را با نوسانات این شاخص همراه و همسو کرده است. افزایش شاخص دلار آمریکا به مقادیری بالاتر از 110 واحد در سپتامبر سال گذشته سبب شد طلا تا نزدیکی‌های از دست دادن کانال 1600 دلار به ازای هر اونس نیز عقب‌نشینی داشته باشد. متعاقب این قضیه، شاخص دلار نیز از سقف چندساله خود عقب‌نشینی کرد و به موازات این اتفاق، شاهد افزایش بهای طلا در بازارهای جهانی بودیم، به گونه‌ای که طلا در یک روند صعودی چندماهه دوباره بر فراز کانال دو هزاردلاری ایستاد و رشد قابل توجهی را در چند ماه به ثبت رساند. از اواسط ماه گذشته میلادی، شاخص دلار مجدداً در مسیر صعودی قرار گرفته است و این موضوع موجب شده تا طلا با فشار مفرط از این ناحیه مواجه شود. افزایش در شاخص دلار آمریکا نیز از زمزمه‌های ادامه‌دار افزایش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو در ماه‌های آتی نشات می‌گیرد. با اینکه اکثر تحلیلگران در تحلیل‌های منتشره خود در نهادهای مختلف، نیمه دوم سال میلادی را پایان دوران سیاست‌های انقباضی و اقدامات سختگیرانه فدرال‌رزرو در رابطه با افزایش نرخ بهره تلقی می‌کردند، اما این مهم هنوز محقق نشده و مسوولان فدرال‌رزرو در جریان نطق‌های خود همواره ابراز می‌دارند که به‌رغم کاهش قابل توجه و معنادار نرخ تورم، تورم کنونی با تورم هدف‌گذاری‌شده از سوی فدرال‌رزرو فاصله معناداری دارد و سیاست‌های سختگیرانه این نهاد تا نیل تورم به کانال هدف ادامه‌دار خواهد بود. همین موضوع سیگنال افزایش نرخ بهره در ماه‌های آتی را برای تحلیلگران و سرمایه‌گذاران جهانی مخابره می‌کند. با افزایش نرخ بهره شاخص دلار در مسیر صعودی قرار خواهد گرفت و شاخص دلار با افزایش همراه خواهد شد. دلیل افزایش شاخص دلار نیز این است که با افزایش نرخ بهره ارزش دلار به نسبت سایر ارزهای موجود در محاسبه شاخص دلار افزایش خواهد یافت و سرمایه‌گذاران، سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مرتبط و وابسته به دلار آمریکا را بیش از پیش مدنظر قرار خواهند داد. به هر روی موردی که گفته شد، مهم‌ترین پارامتری است که در روزهای اخیر قیمت طلا را تحت فشار قرار داده است. در واقع سرمایه‌گذاران با عقب‌نشینی از بازار طلا، به نوعی افزایش نرخ بهره در نشست‌های آتی فدرال‌رزرو را پیش‌بینی کرده‌اند.
افزایش نرخ اوراق خزانه‌داری
افزون بر این اوراق خزانه‌داری 10ساله و 30ساله آمریکا نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین رقبای بازار طلا به‌شمار می‌رود که با افزایش قابل توجه نرخ بهره، نرخ سود این اوراق نیز به سطوح بالایی رسیده است. نگاهی به روند نرخ سود این اوراق از ابتدای سال 2020 که ویروس منحوس کرونا به‌طور کامل بر اقتصاد جهانی سایه افکند، نشان می‌دهد که بازدهی این اوراق در ماه‌های ابتدایی این سال در جریان یک روند نزولی همواره عقب‌نشینی داشته‌اند، اما افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو سبب شده تا این اوراق نیز با اقبال از سوی سرمایه‌گذاران همراه شود، نرخ سود این اوراق نیز به‌طور کامل از نرخ بهره فدرال‌رزرو پیروی می‌کند و همسو با افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا و تقویت شاخص دلار، نرخ سود این اوراق نیز با افزایش قابل‌توجهی همراه می‌شود. این اوراق نیز از دیرباز به عنوان یکی از مهم‌ترین رقبای طلا در بازار جهانی برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شدند و طبیعتاً با افزایش نرخ سود این اوراق، تقاضا در بازار طلا با افت معناداری مواجه می‌شود و گروهی از سرمایه‌گذاران بازار طلا را به مقصد اوراق خزانه‌داری آمریکا ترک می‌کنند. به هر روی، رصد اتفاقات حادث‌شده در اقتصاد آمریکا نشان می‌دهد فدرال‌رزرو آمریکا متعهد شده است که به هر طریقی تورم را در این کشور کاهش دهد و تحلیلگران می‌گویند معنی آن این است که نرخ بهره را به میزان بیشتری افزایش خواهد داد تا زمانی که تورم به کانال‌های پایین‌تر هدایت شود و این موضوع تنها از طریق جمع‌آوری پول از صفحه اقتصاد از طریق بالا بردن نرخ بهره فدرال‌رزرو میسر خواهد شد که این افزایش در نرخ بهره موجب تقویت دلار شده و روی قیمت فلز زرد تاثیر منفی خواهد گذاشت و همین عاملی است که موجب شده طلا در روزهای اخیر از نزدیکی‌های کانال دو هزاردلاری عقب‌نشینی داشته و به مرز کانال 1900دلاری نزدیک شود. در باب دلیل این امر نیز ذکر این نکته ضروری است که تقویت دلار، طلا را برای خریداران با دیگر ارزها گران‌تر می‌کند و به همین دلیل تقاضا برای این فلز کاهش یافته و قیمت در بازار پایین می‌آید. این موضوع نه‌تنها در بازار طلا، بلکه در بازار کامودیتی‌ها نیز جاری و ساری است.
آینده طلا
به نظر می‌رسد که سریال تکراری افزایش نرخ بهره که در دوران پساکرونا آغاز شد، در ایستگاه‌های پایانی خود به سر می‌برد و از اواخر سال جاری میلادی فدرال‌رزرو، آهسته و پیوسته نرخ بهره را کاهش خواهد داد. این موضوع اثرات مثبتی بر روی قیمت طلا خواهد گذاشت و مطمئناً به عنوان یک حمایت مهم برای قیمت طلا در ماه‌های آتی عمل خواهد کرد. اما مهم‌ترین عاملی که توجه افکار عمومی را متوجه خود خواهد کرد، نرخ تورم ایالات متحده است که به عنوان سیگنال برای فدرال‌رزرو عمل خواهد کرد. طبیعتاً هرچه نرخ تورم با کاهش معناداری همراه شود، دست فدرال‌رزرو در کاهش نرخ بهره باز خواهد بود و طبیعتاً تا زمانی که نرخ تورم به سمت کانال هدف‌گذاری‌شده بانک مرکزی آمریکا حرکت نکند، سیاست‌های سختگیرانه و انقباضی فدرال‌رزرو ادامه‌دار خواهد بود و نمی‌توان چشم‌انداز روشنی را برای آینده طلا و سایر کامودیتی‌ها متصور شد. اما کاهش نرخ بهره مجدداً بازار طلا و کامودیتی‌ها را داغ خواهد کرد.
