آخرین سنگر

  عاطفه چوپان: خرید و فروش کالای دست دوم برخلاف وجهه‌ای که در داخل کشور دارد نه‌تنها موضوعی پذیرفته‌شده است بلکه نشان از فرهنگ بالا، تلاش برای افزایش چرخه مصرف یک کالای بادوام و همچنین حفظ محیط زیست برای نسل‌های آینده در کشورهای پیشرفته دارد. بنابراین رونق این بازار در کشورهایی مانند آمریکا و اروپا و... به هیچ عنوان نشان‌دهنده وضعیت بد اقتصادی و رکود نیست. سیستم آموزشی، فرهنگی، محیط زیستی و اقتصادی کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت افراد را به استفاده از کالاهای دست دوم و حضور در این بازار سوق می‌دهد، در ایران اما داستان بسیار متفاوت است. چرا؟ زمانی که افراد در لایه‌های ابتدایی هرم مازلو در حال دست‌وپا زدن برای تامین نیازهای اولیه خود هستند، دخل و خرجشان با هم نمی‌خواند و فقط می‌خواهند گذر روز کنند و اصطلاحاً صبح را شب، کسی اهمیتی نمی‌دهد که محیط زیست قرار است برای نسل آینده حفظ شود یا خیر. وقتی خیلی از افراد حتی قید بچه‌دار شدن را فقط به دلیل مسائل اقتصادی می‌زنند موضوع استفاده از کالای دست دوم به کل با آنچه در دنیا هست متفاوت خواهد بود. بررسی بازار دست دوم در ایران نشان می‌دهد افراد به فروش کالاهای سرمایه‌ای خرد خود مانند طلا و جواهر، گوشی موبایل و تبلت، فرش و گلیم و حتی دوچرخه روی آورده‌اند و حتی برخی این کالاها را با کالاهای زودمصرفی مانند برنج، روغن و مرغ معاوضه می‌کنند و از آن طرف متقاضیان کالاهای دست دوم نیز به دلیل اینکه از پس هزینه‌های یک کالای نو برنمی‌آیند یا به خاطر اینکه کیفیت محصولات جدید داخلی به دلیل انحصار و نبود رقابت، با وجود قیمت‌های بالا حتی نسبت به نمونه‌های بسیار باکیفیت‌تر خارجی پایین است، به بازار کالاهای دست دوم پناه آورده‌اند. برخی شواهد از جمله شمار و نوع آگهی فروش کالاهای دست دوم در پلت‌فرم‌هایی نظیر دیوار نشان می‌دهد که بازار کالای دست‌دوم در سال‌های اخیر با سرعت بیشتری رشد کرده است که می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد از جمله شوک‌های ارزی که بلافاصله قیمت اغلب کالاهای مصرفی، یعنی عمده کالاهای عرضه‌شده را تحت تاثیر قرار داده است. همچنین به خاطر تشدید رکود و افزایش شدید تورم در سال‌های گذشته که قدرت خرید مردم را به شدت کاهش داده است. این اتفاقات در سال‌های اخیر شرایطی را فراهم کرد تا هم برای عرضه‌کننده و هم برای خریدار انگیزه‌ای مضاعف در مراجعه به بازار کالاهای دست دوم ایجاد کند. این جهش مقطعی، هرچند به اجبار و البته با دلیل ناخوشایند کاهش سطح درآمدها، ایجاد شده باشد اما قطع به یقین این جهش تنها دلیل نیست و علاوه بر این فرهنگی از خود برجای می‌گذارد که مصرف‌کننده بداند در موارد زیادی می‌تواند برای تهیه نیاز خود با هزینه کمتر به این بازار مراجعه کند و نیاز خود را مرتفع کند. ضمن اینکه می‌تواند با عرضه کالاهایی که برایش با برچسب بلااستفاده مشخص شده‌اند، در بازار دست‌دوم از سندروم احتکار  خلاص شود.