هزارتوی ماینینگ

تا اوایل تیرماه 98 استخراج بیت‌کوین در کشور ما به‌‌عنوان یک روش بسیار پردرآمد و منفعت‌زا در بین تمامی جهان شناخته می‌شد.

در اوج ریزش‌های قیمت بیت‌کوین در سال 2017 که قیمت بیت‌کوین به 3000 دلار هم رسیده بود تمامی ماینرهای جهان در حال ضرر دیدن از استخراج به دلیل هزینه برق بالای استخراج بودند به‌جز چند کشور معدود که نام کشور ما به‌عنوان یک کشور بسیار ارزان از لحاظ هزینه استخراج در این صنعت شناخته می‌شد و هنوز هم هست، اما نه با نرخ برق صادراتی.

در سال 2017 هزینه برق استخراج بیت‌کوین در قیمت 3000 تا 3500 دلار در ایران برای هر دستگاه در ماه چیزی حدود 70 تا 90 دلار می‌شد که با توجه به افزایش قیمت دلار و بالطبع پایین رفتن قیمت برق نسبت به برق بقیه جهان توجه جهانیان به ایران برای سرمایه‌گذاری در ماینینگ جلب شد، ده‌ها شرکت بزرگ حاضر به هزینه کردن میلیون‌ها دلار برای ساخت فارم‌های استخراج در ایران شدند و صنعت ماینینگ در کشور شکوفا شد اما این خوشی زیاد به‌طول نینجامید.

در خردادماه سال 1398 زمزمه‌هایی از جانب وزارت نیرو به گوش می‌رسید که دلیل کمبود برق در تهران و قطعی‌های گاه و بیگاه برق استفاده از دستگاه‌های ماینر توسط مردم است.

دلیلی که معلوم نبود سندیتش از کجا نشات گرفته است.

با اعلام وزارت نیرو مبنی بر اینکه استخراج یک بیت‌کوین انرژی‌ای برابر با مصرف 27 واحد مسکونی دارد دولت در تیرماه سال 98 ماین بیت‌کوین را غیرقانونی اعلام و شروع به جمع‌آوری دستگاه ماینینگ کرد. این در حالی بود که یک سال قبل از آن در بهمن‌ماه 97 دولت اعلام کرده بود که استخراج بیت‌کوین را به‌عنوان یک صنعت به رسمیت شناخته و سرمایه‌گذاران زیادی به پشتوانه این حرف دولت شروع به ساخت مزارع ماینینگ کرده بودند و این تناقض آشکار بسیار مضر بود.

روزی نبود که خبر از کشف مزارع استخراج بیت‌کوین در مدارس و گاوداری و کارخانه و مرغداری و... در تلویزیون پخش نشود و ماینرها را به‌عنوان قاچاقچی خطاب نکنند. این در حالی بود که برخی نهادهای وابسته به دولت خود در حال ماینینگ با حجم بسیار بالا بودند و همه ماینرها به این امر واقف‌اند.

این داستان ادامه داشت تا اینکه صدای اولین اعتراضات از جانب انجمن بلاک‌چین ایران به گوش رسید. انجمن بلاک‌چین ایران با اعلام بیانه‌ای عنوان کرد که وزارت نیرو در مورد مصرف بالای برق دستگاه‌ها اغراق می‌کند و استخراج یک واحد بیت‌کوین در حالت حداکثر برقی برابر با پنج خانه مصرف می‌کند

نه 27 خانه و قطعی برق هم مشکلی چندین‌ساله است در حالی که ماینینگ در ایران صنعتی است که به زحمت عمرش به دو سال می‌رسد.

 همچنین این انجمن چندین راه‌حل به دولت برای تامین برق استخراج پیشنهاد کرد مثل استفاده از توربین‌های گازی به منظور تولید برق برای استخراج و فروش مازاد برق به دولت یا استفاده از صفحات خورشیدی.

در همان روزها وزیر جوان، آقای جهرمی گفت که استخراج بیت‌کوین می‌تواند به صنعت برق کمک کند و درآمد سرشاری دارد. از طرفی دولت مصوبه‌هایی در مورد استخراج بیت‌کوین تصویب می‌کرد و از طرف دیگر ستاد مبارزه با قاچاق کالا ماین بیت‌کوین را هم قاچاق می‌دانست و دستگاه‌های ماینینگ را توقیف می‌کرد. سیاست‌ها دوگانه و ناشی از عدم شناخت کافی نسبت به حوزه‌های تکنولوژیک بود.

سرانجام تابستان گذشت ولی به سوال اساسی جواب داده نشد که چطور ممکن است قطعی برق این چند سال اخیر در تابستان متعلق به ماینرها باشد وقتی ماینری هنوز در ایران نبوده است؟

در واقع انگار دولت در حال پیدا کردن یک مقصر برای سوءمدیریت خود بود و چیزی بهتر از صنعتی نوپا پیدا نکرده بود.

این داستان تا زمان اعلام آیین‌نامه استخراج رمزارز در اواخر تیرماه و اوایل مردادماه جریان داشت، طبق این آیین‌نامه استخراج بیت‌کوین تنها با مجوز دولت در جایگاهی خارج از شهرها با فاصله چندین کیلومتری و خارج از هرگونه محدوده صنعتی کشاورزی و طبق نرخ تعرفه برق صادراتی محاسبه می‌شود و استخراج در خانه و به‌صورت خرد نیز ممنوع است، همچنین استخراج بیت‌کوین توسط توربین‌های گازی هم با نرخ برق و گاز صادراتی محاسبه می‌شد! انگار گاز را هم قرار بوده مختل کند و دولت پیشگیری کرده است. همچنین دولت از استخراج‌کنندگان عوارض می‌گرفت ولی در صورتی که درآمد دلاری حاصل از استخراج را وارد سیستم پولی کشور می‌کردند و در واقع ارز وارد کشور می‌شد.

در نهایت در آبان‌ماه 98 سخنگوی سازمان توانیر نرخ برق ماینرها را در مراکز دارای مجوز اعلام کرد.

بر اساس آن مقررات تامین برق مراکز استخراج رمزارزها مشخص شد و بر اساس این مقررات قیمت برق مراکز استخراج رمزارزها به ازای هر کیلووات ساعت معادل متوسط قیمت صادراتی برق ۹۶۵ تومان خواهد بود که در هشت ماه از سال این مقدار ۵۰ درصد مبلغ متوسط قیمت صادراتی یعنی ۴۸۰ تومان خواهد بود و برای چهار ماه گرم سال دو برابر متوسط قیمت صادراتی برق خواهد بود. همچنین دو ماه تیر و مرداد در ساعات اوج مصرف ماینینگ غیرقانونی است.

به هر ترتیب دستورالعمل قانونی شدن فعالیت ماینرها هم گرهی از مشکلات این صنعت باز نکرده است. برای نشان دادن ضرر وارده به ماینرها اجازه بدهید کمی درباره قیمت برق و سود ماینینگ توضیح دهم.

قیمت هر کیلووات ساعت برق صنعتی کشاورزی در ایران متوسط چیزی حدود 70 تا 80 تومان است که تا پیش از اینکه نرخ برق صادراتی شود ماینرها از آن استفاده می‌کردند. چون قیمت بیت‌کوین بسیار پویاست متوسط درآمد در سال گذشته بسیار پویا بوده اما در بدترین حالت یعنی قیمت 3200دلاری هزینه برق خانگی هر دستگاه s9 چیزی حدود 150 هزار تومان برای یک ماه کارکرد دستگاه بود که درآمدی ماهیانه بین 70 تا 90 دلار داشت، یعنی بین 800 هزار تا یک میلیون تومان در ماه، یعنی سود خالص بسیار بالا.

اما با صادراتی شدن تعرفه برق از 70 تا 80 تومان به قیمت تعرفه صادراتی هزینه برق رشدی بسیار زیاد داشت که هزینه برق را بیش از 13 برابر می‌کند. در این وضعیت سود ماینینگ بسیار پایین آمده مگر اینکه قیمت بیت‌کوین به شدت بالا برود که البته تا 14 هزار دلار هم رفت اما اکنون 6800 دلار است. در قیمت‌های پایین عملاً ماین کردن به‌صرفه نیست و هزینه برق بسیار بالاست و ماینرها جهت ضرر نکردن مجبور به خاموش کردن دستگاه‌های خود خواهند شد.

جمع‌بندی

به طور کلی می‌توان گفت دیگر چیزی به نام جذابیت صنعت ماینینگ در ایران از بین رفت به‌جز در مراکزی که به نهادهای شبه‌دولتی نزدیک‌اند و برق رایگان استفاده می‌کنند.

این سیاست دوگانه باعث ضرر و آسیب بسیار زیادی به سرمایه‌گذاران این حوزه و حتی سرمایه‌گذاران خارجی شده است و بسیاری از ماینرهای ایرانی و خارجی موجود در ایران به کشورهای همسایه شمالی مثل روسیه و سیبری و قزاقستان و گرجستان مهاجرت کردند و این فرصت بزرگ در شرایطی که اقتصاد ایران با تنگنای ارزآوری مواجه است از بین رفت. این در حالی بود که با توجه به فرصت پیش‌آمده می‌توانستیم با یک برنامه مدون و منظم به قطب ماینینگ جهان تبدیل شویم و درآمد سرشاری هم بابت استخراج بیت‌کوین هم فروش برق و هم جذب سرمایه‌گذاران خارجی به دست بیاوریم.