شکاف در اوپک

روز جمعه پنجم جولای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در گزارش سالانه خود آورده بود سال گذشته قیمت نفت معیار برخی از اعضای اوپک کاهش یافته است؛ بر این اساس، بین کشورهای تولید‌کننده‌ای که از رونق نفت شیل ایالات متحده بیشتر تحت تاثیر قرار گرفته‌اند و کشورهایی که تا حد زیادی صدمه ندیده‌اند، شکاف عمیقی به وجود آمده است. اکنون رونق غیرمنتظره انرژی در ایالات متحده دارد انقلابی را در تجارت جهانی نفت به وجود می‌آورد. در این میان اعضای آفریقایی اوپک مانند نیجریه و الجزایر بدترین آسیب را از نفت شیل پذیرفته‌اند؛ طی سال‌های اخیر صادرات آنها به ایالات متحده به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. در سال 2012 متوسط قیمت مخلوط نفت خام صحرای الجزایر در بازار نقدی با 3/1 درصد کاهش به 49/111دلار در هر بشکه رسید، در حالی که نفت سبک نیجریه نیز با 4/0 درصد کاهش به متوسط 66/113دلار در هر بشکه رسید. با توجه به گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، صادرات نیجریه و الجزایر به ایالات متحده آمریکا بین آوریل 2011 و آوریل 2012 تقریباً متوقف شد. داده‌ها نشان می‌دهد بین آوریل 2012 و آوریل امسال، صادرات نیجریه با 16 درصد کاهش دیگر به 2/12میلیون بشکه رسید، در حالی که صادرات الجزایر نیز با 38 درصد سقوط به 8/4 میلیون بشکه رسید. در همین حال، با توجه به گزارش سالانه اوپک، سال گذشته قیمت نفت با کیفیت معیار آنگولا، تنها 6/0 درصد افزایش یافت؛ الجزایر نیز شاهد کاهش صادرات نفت خود به آمریکا بود. اما بسیاری از اعضای دیگر اوپک از جمله عربستان سعودی بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان، با رونق تولید ایالات متحده تقریباً صدمه‌ای ندیده‌اند. بر اساس گزارش سالانه اوپک، بین سال‌های 2011 و 2013 متوسط قیمت نفت خام بسیاری از اعضای دیگر اوپک حدود دو تا سه درصد افزایش یافته است.

بحران مصر نفت خام را صعودی کرد

هفته اول جولای معیار‌های بین‌المللی نفت خام به بالاترین سطح خود در چند ماه گذشته رسیدند؛ این هفته بحران سیاسی مصر به این نگرانی‌ها دامن زد که جریان نفت خام به بازارهای بین‌المللی می‌تواند مختل شود. صبح روز جمعه پنجم جولای، رویترز با استناد به گزارش یک روزنامه گفت ارتش مصر در استان‌های سوئز و سینای جنوبی اعلام وضعیت اضطراری کرده است؛ با انتشار این خبر، نفت خام برنت به شدت افزایش یافت و توانست برای اولین بار از ابتدای ماه آوریل به 107 دلار در هر بشکه برسد. نفت خام برنت برای تحویل آگوست با بیش از پنج دلار افزایش نسبت به جمعه گذشته به بالای 34/107 دلار افزایش یافت. کانال سوئز، نقطه کلیدی تجارت جهانی نفت، شبه‌جزیره سینا را به دو نیم تقسیم می‌کند. این در حالی است که خط لوله یکی دیگر از مسیرهای مهم نفت به مدیترانه از نزدیک این شبه جزیره عبور می‌کند. اما هیچ کسی مستقلاً وضعیت اضطراری اعلام شده را تایید نکرده است. رویترز نیز گزارش داد کانال سوئز به طور معمول بدون اختلال در ترافیک باری به کار خود ادامه می‌دهد. در مصر که ارتش محمد مرسی را سرنگون کرده بود، آشفتگی‌ها باعث شده بود بازار نفت در کل هفته به خاطر ترس از اختلال در جریان کانال سوئز خیز صعود به خود بگیرد. با توجه به گزارش بارکلیز، حدود

5 درصد از نفت خامی که از راه دریا حمل می‌شود از راه کانال سوئز است؛ این مسیر امسال طی تظاهرات ضددولتی در مصر مورد هدف قرار گرفته است. تحلیلگران بارکلیز این هفته می‌گفتند مقامات کانال سوئز در ماه فوریه به خاطر تظاهرات مجبور به بستن دفاتر خود شده بودند؛ علاوه بر این در ماه مارس نیز، تظاهرات‌کنندگان در تلاش برای اختلال در حمل و نقل از راه این کانال بودند. رئیس تجارت نفت در یکی از بانک‌های بزرگ گفت: «بسیاری از مشتریان می‌پرسند در صورت افزایش قیمت نفت، قیمت آپشن‌های آنها نیز افزایش خواهد یافت.» اما به‌رغم متناقض بودن این گزارش‌ها، واکنش بزرگی نسبت به آنها وجود داشت. یک معامله‌گر در یکی دیگر از بانک‌ها گفت، بلافاصله پس از گزارش حالت اضطراری، مشتریان صندوق‌های تامینی در حال درخواست خرید آپشن‌هایی بودند؛ این عامل به آنها این امکان را می‌دهد تا نفت خام برنت را در دو ماه آینده به قیمت 115 یا 120 دلار خریداری کنند. وی گفت: «به دلیل پایین بودن نوسانات، آپشن‌ها در برابر رویداد بزرگ مصر به صورت ارزان می‌تواند آنها را از ریسک‌های موجود محفوظ نگاه دارد.» نفت سبک آمریکا این هفته در بازار نایمکس برای اولین بار از سپتامبر 2012 پس از فتح 100 دلار، ​​در نهایت روز جمعه با صعود به بالای 102 دلار در هر بشکه به بالای 14 ماه گذشته رسید. در پایان روز جمعه نفت سبک آمریکا تحویل آگوست به بالای 65/102 افزایش یافت، که بیش از شش دلار از جمعه گذشته بالاتر بود. طی سه سال گذشته نفت خام ایالات متحده نسبت به نفت برنت با یک تخفیف مداوم و اغلب بالایی داد و ستد می‌شده است؛ در این مدت تولید نفت شیل فزاینده ایالات متحده باعث فراوانی نفت در کوشینگ (نقطه تحویل داخلی نفت سبک آمریکا در اکلاهما) شده بود. اما اکنون افزایش ظرفیت حمل نفت خام از کوشینگ به پالایشگاه‌های ایالات متحده در خلیج مکزیک، دارد فاصله بین این دو معیار جهانی را به سمت نرخ‌های متوسط تعرفه محدود می‌کند.

فزونی تقاضا بر عرضه

دیوید فیفای رئیس بازارها و تجزیه و تحلیل در گانور گفت: «طی هفته‌های اخیر مسائل ژئوپولتیک مساله بزرگی بوده که از قیمت نفت حمایت کرده است؛ اما ما در حال حاضر از جانب تعدادی از منابع دیگر نیز شاهد فشارهای بالقوه‌ای بر روی بشکه‌های نفت هستیم.» کمبودهای فیزیکی که بیشتر ناشی از کاهش فاصله بین عرضه و تقاضا بوده، در حال فشار بر روی معیارهای کلیدی نفت خام است. عربستان سعودی قیمت‌های فروش رسمی تمام درجات نفت خام خود را که به خریداران اروپایی و آسیایی می‌فروشد افزایش داد. به گفته تحلیلگران، این نشان می‌دهد که بزرگ‌ترین صادرکننده اوپک شاهد افزایش تقاضای نفت خود بوده است. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده تقاضای فصلی در طول تابستان بیشتر از حالت نرمال افزایش خواهد یافت؛ پالایشگاه‌های تازه‌تاسیس در آسیا و خاورمیانه به همراه بازگشت پالایشگاه از فصل تعمیرات به میزان خرید نفت خام اضافه می‌کنند. تحلیلگران انرژی جی‌بی‌اس در وین پیش‌بینی می‌کنند طی سه‌ماهه سوم تقاضای جهانی نفت تا روزانه بیش از 400 هزار بشکه از عرضه پیشی خواهد گرفت که می‌تواند باعث حمایت بازار شود. این تحلیلگران گفتند: «قیمت‌های بالاتر جهانی ناشی از برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضاست. به ویژه نفت خام سنگین و ترش متوسط​​ در بازار اروپا تحت فشار قرار گرفته است.» شرکت‌های اروپایی به دلیل تحریم‌ها علیه تهران قادر به واردات نفت از این کشور نیستند؛ این در حالی است که جریان نفت کرکوک عراق از طریق خط لوله کرکوک به جیحان نیز متوقف شده است. در حال حاضر همچنین هر سه بازار کلیدی نفت جهانی - برنت و سبک آمریکا و دبی آسیا - در وضعیتی به سر می‌برد که در آن نفت خام برای تحویل فوری بیش از قراردادهای آتی آن هزینه بر‌می‌دارد. تحت این شرایط، در صورت تاخیر در تحویل فوری، جریمه دیرکرد در نظر گرفته می‌شود که این حاکی از کمبود دسترسی سریع به نفت است. با این حال برخی معامله‌گران هشدار دادند این به معنی این نیست که قیمت نقدی بایستی افزایش یابد. مارک توماس، رئیس انرژی اروپا در کارگزاری مارکس اسپکترون گفت: «در این موقع از سال شما انتظار دارید با خروج پالایشگاه از تعمیرات، تقاضا افزایش یابد. جریمه دیرکردی که اکنون شاهد آن هستیم متضمن حمایت از قیمت‌های فعلی است، اما این باعث نمی‌شود محدوده تجاری بالاتری شکسته شود.»