نگران بی‌جا شدگان
ایران چه واکنشی به تحولات افغانستان نشان خواهد داد؟
در دو هفته گذشته افغانستان تحولات سیاسی ژرفی را از سر گذراند. به این ترتیب که با خروج نیروهای نظامی آمریکا از این کشور، طالبان ولایت به ولایت پیشروی کرده و بخش عمده‌ای از افغانستان را در تصرف خود درآورد. در پی این تحولات بسیاری با توجه به سابقه رابطه طالبان با ایران و اتفاقاتی که در دوره پیشین حکومت طالبان بر افغانستان برای کنسولگری ایران افتاده بود، منتظر واکنش از سوی مسوولان ایرانی بودند. در این زمینه در آخرین اظهارنظرهای مطرح‌شده از سوی دستگاه دیپلماسی کشور، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه به پرسش‌های مطرح‌شده از سوی رسانه‌ها پاسخ داد. سخنگوی وزارت خارجه در خصوص آخرین وضعیت تحولات افغانستان و موضع جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد: ما به دقت و از نزدیک تحولات را پیگیری می‌کنیم و در تماس با تمامی طرف‌ها هستیم. همان‌طور که دکتر ظریف در توئیت خودشان تاکید کردند، جمهوری اسلامی ایران از تمامی امکانات و ابزارهای خود برای تسهیل گفت‌وگوها و مصالحه در افغانستان استفاده کرده و از ابتکار شورای هماهنگی نیز استقبال می‌کند.
خطیب‌زاده تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران دارای مشترکات فراوان تاریخی، تمدنی و فرهنگی با افغانستان بوده و در تمامی مقاطع حساس و مهم تاریخ آن کشور با تمام توان و به‌رغم مضایق و محدودیت‌ها، در کنار مردم مسلمان و همسایه خود حضور داشته است. در همین راستا، در این مقطع سرنوشت‌ساز نیز مانند همیشه در کنار آنها خواهیم بود و تمام تلاش خود را برای نیل به صلح و آرامش به کار خواهیم بست.
سخنگوی وزارت خارجه افزود: جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز نگرانی از تشدید خشونت‌ها در محیط افغانستان، همه طرف‌ها را به کاهش خشونت، حفظ آرامش و تلاش برای دستیابی به راه‌حل‌های صلح‌آمیز از طریق گفت‌وگو دعوت می‌کند. خطیب‌زاده همچنین اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران خواستار توجه جدی به مصونیت دیپلمات‌ها و اماکن دیپلماتیک در چارچوب کنوانسیون‌های بین‌المللی بوده و بر لزوم سلامت دیپلمات‌ها و تامین امنیت این اماکن تاکید می‌کند. بدیهی است وزارت امور خارجه به‌طور مستمر با کادر دیپلماتیک مستقر در سفارت و کنسولگری خود در کابل و هرات در تماس بوده و به‌طور مداوم تحولات را رصد می‌کند.
خطیب‌زاده افزود: متاسفانه افزایش خشونت‌ها و ناآرامی‌های اخیر موج جدیدی از بی‌جاشدگان را به دنبال داشته است. ما امیدواریم جامعه و نهادهای مسوول بین‌المللی نسبت به این مساله توجه جدی نشان داده و به‌ویژه در شرایط شیوع کرونا، بدون فوت وقت به وظایف ذاتی خود در کمک به این بی‌جاشدگان بشتابند. سخنگوی دستگاه دیپلماسی افزود: جمهوری اسلامی ایران امیدوار است همه طرف‌ها از طریق گفت‌وگو و مفاهمه سیاسی مشکلات موجود را حل کنند. در این راستا، ایران بار دیگر آمادگی خود را جهت تسهیل حل موضوعات افغانستان از طریق گفت‌وگوهای بین‌الافغانی و با مالکیت افغان‌ها و همچنین کمک به اجماع منطقه‌ای در موضوع افغانستان اعلام می‌دارد. در همین چارچوب است که ما از انتقال مسالمت‌آمیز قدرت از طریق شورای راهبری متشکل از رهبران بزرگ و سرشناس افغانستان استقبال می‌کنیم.
عذرخواهی دو سفیر
صفحه توئیتری سفارت روسیه در تهران، تصویری منتشر کرد که حاشیه‌ها و واکنش‌های بسیاری به همراه داشت. تا آنجا که اخراج هر دو سفیر مطالبه منتقدان دوآتشه سفارت روسیه شد و ضرورت عذرخواهی هر دو سفیر حداقل خواسته آنها. خلاصه ماجرا این است که «سایمون شرکلیف» سفیر جدید انگلیس به سفارت روسیه رفته بود و با «لوان جاگاریان» سفیر روسیه که روزهای پایانی ماموریت خود را هم می‌گذراند، در همان محلی که روزولت، چرچیل و استالین 78 سال پیش، سال ۱۳۲۲ و در دوران محمدرضا پهلوی کنفرانس تهران را بدون اطلاع ایران برگزار کردند، با همان طراحی صندلی و جانمایی‌ها عکس یادگاری گرفتند و صندلی وسط را هم که در سال 22 متعلق به روزولت بود، خالی گذاشتند. البته این نخستین‌بار هم نبود که جاگاریان، سفیر روسیه، چنین تصویری منتشر می‌کرد. وی چهار سال پیش یعنی سال 2017 هم با سفیر انگلیس تصویری مشابه را منتشر کرده بود، اما چنین واکنشی ندیده بود و شاید همین امر هم موجب تکرار این رفتار شد.
واکنش‌های غیررسمی به این اقدام سفیر روسیه از سطح کاربران در توئیتر آغاز شد. نخستین واکنش رسمی اما از سوی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بود که با انتشار توئیتی نوشت: «عکسی فوق‌العاده نامناسب مشاهده کردم. لازم است یادآور شوم که اوت ۲۰۲۱، نه اوت ۱۹۴۱ است و نه دسامبر ۱۹۴۳. مردم ایران نشان داده‌اند -ازجمله در طول مذاکرات برجام- که سرنوشت آنها هرگز نمی‌تواند برآمده از تصمیمات سفارت‌های خارجی یا قدرت‌های خارجی باشد.»
پس از ظریف محمدباقر قالیباف رئیس مجلس هم به میدان آمد و در توئیتی نوشت: هر دو سفیر باید فوراً به‌طور رسمی بابت اقدام انجام‌شده عذرخواهی کنند، در غیر این صورت واکنش قاطع دیپلماتیک ضروری خواهد بود. در ادامه حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه پیشنهادی دولت سیزدهم هم در صفحه توئیتر خود نوشت: اقدام غیردیپلماتیک دو سفیر خارجی در تهران، افکار عمومی را در جمهوری اسلامی ایران مکدر کرده و نشان‌دهنده بی‌توجهی به آداب دیپلماتیک و غرور ملی مردم غیور ایران است. اصلاح و جبران سریع این خطا، ضرورت دارد.
جدل توئیتری عراقچی و انگلیسی‌ها
جدل توئیتری معاون وزیرخارجه کشورمان با مقامات انگلیس ادامه دارد. سیدعباس عراقچی در پاسخ به توئیت نخست‌وزیر انگلیس نوشت: «انگلیس تلاش می‌کند برای پرداخت بدهی‌های خود به ایران، که بیش از 40 سال به‌طور غیرقانونی نگاه داشته است، از ایران باج‌خواهی کند. این هرگز اتفاق نخواهد افتاد.» عراقچی تاکید کرد: «از نظر ما هنوز توافق پابرجاست. زمان آن رسیده است که انگلیس کار درست را انجام دهد و اجازه ندهد آمریکا این تبادل انسانی را تخریب کند.» پیش از این پیام، بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس، در پیامی با ادعای اشتباه بودن حبس انوشه آشوری خواستار آزادی وی و سایر زندانیان دوتابعیتی ایرانی-انگلیسی در ایران و بازگشت آنها به خانه شده بود. توئیت عراقچی اما اشاره به بدهی حدوداً 450 میلیون‌پوندی انگلیس به ایران بابت قرارداد تانک‌های چیفتن داشته است. انگلیس پس از انقلاب با وجود قرارداد این تانک‌ها را به ایران تحویل نداد و جدال حقوقی بر سر این مساله همواره وجود داشته است. از سوی دیگر برخی رسانه‌های انگلیس نیز در ادعاهایی زندانی شدن شهروندان دوتابعیتی ایرانی-انگلیسی را به این بدهی مرتبط می‌دانند. هرچند این ادعا بارها از سوی وزارت خارجه رد شده است. اختلاف‌نظر دیپلمات‌های کشورمان با مقامات انگلیس و آمریکا البته جدید نیست. پس از شش دور مذاکره در وین، عباس عراقچی از توافق برای تبادل 10 زندانی خبر داد، اما ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، ادعا کرد که در مورد مبادله زندانی هنوز هیچ توافقی وجود ندارد. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه اما این رفتار آمریکایی‌ها را حیرت‌آور خواند و تاکید کرد که «مبادله بشردوستانه زندانیان بین آمریکا و بریتانیا در وین توافق شده بود». به‌گفته خطیب‌زاده، این توافق جدا از مذاکرات احیای برجام بوده است. اما آمریکایی‌ها این موضوع را به مذاکرات برجام گره زدند. عباس عراقچی در همان مقطع نیز تاکید کرد که «10 فرد زندانی از همه طرف‌ها می‌توانند همین فردا آزاد شوند، اگر آمریکا و انگلیس به تعهدات خود در توافق به‌عمل‌آمده عمل کنند.»
بازداشت متقلبان واکسن کرونا
معاون دادستان تهران و سرپرست دادسرای ناحیه ۲۶ ویژه جرائم پزشکی از شناسایی باندی که در زمینه تهیه و توزیع واکسن تقلبی کرونا فعالیت می‌کرد، خبر داد و گفت: دستورات قضایی لازم پیرامون این پرونده و شناسایی همدستان صادر شده و تحقیقات تکمیلی در حال انجام است. المیرا نقی‌زاده، از شناسایی باندی که در زمینه تهیه و توزیع واکسن تقلبی کرونا فعالیت می‌کرد، خبر داد و گفت: دستورات قضایی لازم پیرامون این پرونده و شناسایی همدستان صادر شده و تحقیقات تکمیلی در حال انجام است.
سرپرست دادسرای ناحیه ۲۶ تهران بیان کرد: از هفته‌های گذشته بعد از آنکه مشکلاتی در زمینه تامین داروهای مرتبط با بیماری کرونا و واکسن مطرح شد، دستورات قضایی لازم خطاب به مراجع انتظامی صادر شد. دستورات قضایی صادرشده در دو محور کلی شناسایی واکسن‌های تقلبی و برخورد با سوداگران و قاچاقچیان داروهای مربوط به کرونا بود. در همین راستا؛ جلسات متعددی نیز با مراجع انتظامی برگزار شد و توضیحات لازم در این زمینه ارائه شد. نقی‌زاده در ادامه از صدور دستورات قضایی از ناحیه دادستانی تهران به منظور مبارزه با قاچاق دارو خبر داد و بیان کرد: در این زمینه فردی که مقادیر زیادی از داروهای مخصوص بیماری کرونا را به‌صورت قاچاق و خارج از شبکه بهداشت و درمان در اختیار داشت، دستگیر شد و تحقیقات در خصوص این پرونده نیز در حال انجام است. نقی‌زاده با تاکید بر جدیت دستگاه قضایی در برخورد با سوءاستفاده‌کنندگان از بیماری مردم بیان کرد: این اقدامات در راستای تاکیدات ریاست محترم قوه قضائیه و دادستان محترم تهران برای شناسایی دلالان دارو و سوءاستفاده‌کنندگان از وضعیت فعلی صورت گرفته و با جدیت ادامه پیدا خواهد کرد. معاون دادستان تهران با قدردانی از زحمات نیروی انتظامی در همکاری با دستگاه قضایی برای برخورد با سوءاستفاده‌کنندگان از شرایط فعلی اظهار کرد: دادسرای ناحیه ۲۶ تهران از باب حقوق عامه و با برنامه‌ریزی هدفمند از هفته‌های قبل در زمینه برخورد با سوءاستفاده‌کنندگان از وضعیت فعلی بیماری کرونا ورود پیدا کرده و با جدیت این مسیر را ادامه می‌دهد.
اقدام حقوقی علیه دولت بحرین
بانک مرکزی کشورمان به استناد «موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پادشاهی بحرین» روز گذشته اقدام حقوقی خود علیه دولت بحرین به خواسته استرداد وجوه سرمایه‌گذاری‌شده در بانک‌های آن کشور را آغاز کرد.
طبق اعلام روابط عمومی بانک مرکزی، بر اساس قانون پولی و بانکی کشور، مدیریت ذخایر ارزی کشور از وظایف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برشمرده شده و این بانک از سال‌های گذشته که روابط سیاسی بین دو کشور در سطح مطلوب ارزیابی می‌شد، نسبت به سرمایه‌گذاری در بانک‌های کشور بحرین مبادرت کرد. اما از زمان انعقاد توافق برجام که برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را به مخالفت با توافق مزبور واداشت، مسوولان وقت بانک ضمن پیش‌بینی دورنمای روابط سیاسی، مبالغ معتنابهی از سپرده‌های سرمایه‌گذاری خود را از بحرین خارج کرده، ولی پس از قطع روابط دیپلماتیک دولت بحرین در دی‌ماه ۱۳۹۴، بانک‌های بحرینی از استرداد مانده ذخایر ارزی این بانک اجتناب کره و همکاری‌های بانکی را نیز متوقف و به‌رغم مکاتبات و پیگیری‌های متعدد، حتی از استفاده از دارایی یادشده به منظور پرداخت هزینه‌های مراسم حج و انجام امور بشردوستانه و تامین بخشی از هزینه‌های همه‌گیری کرونا نیز خودداری کردند.
بنابراین، به دلیل رویکرد سیاسی، مغرضانه و تبعیض‌آمیز دولت بحرین، طرح دعوای سرمایه‌گذاری علیه دولت متعاهد (بحرین) بر اساس «موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پادشاهی بحرین» در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و از روز گذشته اقدامات حقوقی مربوطه آغاز شد.
♦♦♦
ایسنا: محمدحسن ذیبخش، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری از لغو شدن پروازهای تهران-کابل خبر داد و گفت: در پی تحولات اخیر افغانستان آسمان این کشور تا اطلاع ثانوی بسته است.
مهر: محمد پاکپور، فرمانده نیروی زمینی سپاه گفت: این نیرو ظرفیت اساسی بیمارستان‌های ثابت خود در همه مناطق کشور را برای پذیرش و درمان بیماران کرونایی اختصاص داده است.
ایلنا: وزارت کشور عمان اعلام کرده است مسافرانی که از ایران و عراق سفر می‌کنند، در قرنطینه اجباری قرار خواهند گرفت. به تاکید این وزارتخانه این تصمیم تا اطلاع ثانوی به قوت خود باقی است.
تسنیم: حجت‌الاسلام رستمی رئیس نهاد رهبری در دانشگاه‌ها تاکید کرد: آنچه از واکنش‌های طیف‌های مختلف فکری، سیاسی و دانشجویی به اقدام اخیر سفرای انگلیس و روسیه شاهد بودیم، نشانه زنده بودن روحیه ضد‌سلطه مردم ایران است.
خانه ملت: عباس مقتدایی، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: از آنجا که تشکیل کابینه بخشی مهم از روندهای آینده کشور است، ملاک مجلس برای دادن رای اعتماد به وزرای پیشنهادی توانمندی، کارآمدی و بهره‌وری حداکثری است.
ایسنا: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب در حکمی امیر دریادار دوم شهرام ایرانی را به فرماندهی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب کردند.
میزان: علی القاصی، دادستان عمومی و انقلاب تهران به همراه جمعی از معاونان خود از بازداشتگاه اداره آگاهی تهران بازدید و ضمن ملاقات چهره به چهره با بازداشتی‌ها، دستورات لازم را برای رفع مشکلات و درخواست‌های آنها صادر کرد.
مهر: سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: همیشه در کنار همسایه خود، افغانستان خواهیم بود و تمام تلاش خود را برای نیل به صلح و آرامش به کار خواهیم بست.
ایلنا: ابوالقاسم رئوفیان، دبیرکل حزب اسلامی ایران‌زمین گفت: در معرفی وزرای پیشنهادی فاصله بین آنچه اتفاق افتاد با آنچه وعده داده شده بود قابل تصور نبود؛ در این ترکیب فرضی مهم‌ترین اصل یعنی شایسته‌سالاری نادیده گرفته شده است.
میزان: امیر‌سرتیپ کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش با بیان اینکه احداث داروخانه مختص بیماران کرونایی ظرف ۴۸ ساعت یک رکورد محسوب می‌شود، گفت: نیروی زمینی ارتش از آغاز شیوع ویروس کرونا، با روحیه آفندی و جهادی برای مبارزه با این ویروس وارد عمل شد.
فارس: حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران گفت: باید بتوانیم در یک موج موثر، فشارهای معیشتی ناشی از کرونا و غیر‌کرونا را در جامعه کاهش دهیم و در آلام و مشکلات مردم شریک باشیم.
♦♦♦
برجام برای عزت در مقابل شرق
اعتماد نوشت: در سال‌های اخیر تحریم‌ها ایران را از لحاظ اقتصادی و سیاسی به سمت چین و روسیه سوق داده‌اند. اما این دو کشور با توجه به محدودیت گزینه‌های ایران روابطی نامتوازن را با تهران در پیش گرفته‌اند. چین با ایران توافقی 25ساله امضا کرده، اما سطح سرمایه‌گذاری‌اش در ایران از کشورهای دیگر کمربند ابریشم کمتر است و همچنان دسترسی ایران به منابع مالی‌اش در این کشور را محدود کرده است. روسیه با وجود همکاری تاکتیکی با ایران غالباً چشم بر حملات اسرائیل علیه منافع ایران در سوریه می‌بندد و از هیچ اقدامی جهت تضعیف نفوذ ایران در این کشور دریغ نمی‌کند. احیای برجام و برقراری مجدد سطحی قابل قبول از روابط با غرب می‌تواند یک موازنه مناسب‌تر در روابط ایران با این دو کشور برقرار کند.
سکوت در برابر بی‌قانونی
شرق نوشت: مجلسیان در حالی که از سهم‌خواهی‌های اخیر از دولت و شورای شهر اطلاع داشتند با استعفای رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس جهت حضور در شهرداری موافقت کردند. هرچند استعفای باتاخیر زاکانی در غیرقانونی بودن انتخاب او به عنوان شهردار خللی وارد نکرده و نشان می‌دهد همه در برابر قانون برابر نیستند و قانون به نفع بازی‌گردانان سیاست تفسیر به رای می‌شود. در میان نامزدهای شهرداری، انتخاب علیرضا زاکانی به عنوان نامناسب‌ترین گزینه از جهت نداشتن شرایط تخصصی، علمی و قانونی است و بسیاری از مسوولان نیز در برابر این بی‌قانونی سکوت اختیار کرده‌اند. در جریان بررسی استعفای زاکانی، نمایندگان مخالف هر آنچه باید گفته می‌شد تا تصمیم درستی اتخاذ شود را به زبان آوردند اما، گوش شنوایی برای شنیدن استدلال و منطق وجود نداشت.
خدمت را نردبان نکنید
ایران نوشت: آیت‌الله سیدمحمد غروی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، درباره انتظارات جامعه و نخبگان از کابینه دولت سیزدهم مطرح کرد: انتظاری که از کابینه آیت‌الله رئیسی وجود دارد، صرفاً این است که همکاران پیشنهادی یا انتخابی برای دولت از تخصص کافی و تعهد لازم برخوردار باشند و هم اینکه بتوانند همه ظرفیت فکری و توان جسمانی خود را برای اصلاح جامعه و رفع مشکلات کشور به‌کار بگیرند. این یک انتظار کلی است که؛ اولاً اعضای کابینه و دولت، کسانی باشند که واقعاً از عهده کارها بربیایند، یعنی توانایی، تخصص و تعهد داشته باشند و دیگر اینکه واقعاً شیفته خدمت باشند، نه اینکه خدمت را نردبانی قرار بدهند برای دستیابی به دنیای متنوع‌تر و این انتظار هم به این دلیل مطرح است که امروز ما مشکلات زیادی در کشور داریم.
امنیت برای دیپلمات‌های ایرانی
شهروند نوشت: طالبان در دو هفته گذشته بر شماری از شهرهای بزرگ و استراتژیک افغانستان مسلط شدند از جمله بدخشان، سرپل، قندوز، سمنگان، بغلان، غزنی، قندهار، هرات و لشکرگاه. با توجه به اتفاقاتی که در گذشته درباره دیپلمات‌های ایرانی در افغانستان رخ داده بود، برخی نگرانی‌ها در این زمینه وجود داشت. در این خصوص رسول موسوی، دستیار وزیر امور خارجه، گفت: نیروهای اداره‌کننده شهر متعهد به امنیت کامل دیپلمات‌های آن شده‌اند. اداره هرات در اختیار نیروهای امارت اسلامی درآمده است. سرکنسول، دیپلمات‌ها و کارکنان سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران داخل ساختمان حاضر هستند. او همچنین تاکید کرد که مرتب با دیپلمات‌های ایرانی در تماس است و نیروهای اداره‌کننده شهر متعهد به امنیت کامل سرکنسولگری، دیپلمات‌ها و کارکنان آن شده‌اند.