مناظره همراه با منازعه
به سوی دو قطبی همتی-رئیسی پیش می‌رویم؟
هفته گذشته دو مناظره انتخاباتی میان نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شد. و هفت نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری، متشکل از محسن مهرعلیزاده، عبدالناصر همتی، سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، سعید جلیلی، سیدابراهیم رئیسی، علیرضا زاکانی و محسن رضایی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند. آن‌گونه که شرق گزارش داده است نخستین مناظره نامزدهای انتخابات 1400 به‌لحاظ فرم برگزاری و بگومگوی‌های مرسوم و حملات نامزدها به هم نه‌تنها چیزی از مناظره‌های انتخابات گذشته کم نداشت و بلکه حتی بیشتر هم بود، اما از نگاه مخاطبانی که آن را دنبال کردند، نه چنگی به دل زد و نه جذاب و تهییج‌کننده به نظر آمد. به نظر می‌رسد فضای صلب انتخابات، غیبت چهره‌های شاخص در نتیجه ردصلاحیت‌ها و تکراری‌شدن نوع و مدل حملات نامزدها به هم، اثرش را بر نخستین مناظره با موضوع اقتصاد گذاشت و نتیجه از نگاه تحلیلگران انتظارها را برآورده نکرد. به‌ویژه تفاوت فاحش ریتم بخش نخست و دوم مناظره که مشخص بود به دلایلی نامزدها از حمله به هم دست کشیدند و سعی کردند درباره برنامه‌های خودشان صحبت کنند. بااین‌حال در نخستین مناظره دو چهره قطب شدند که بیشترین حملات به سمت آنها رخ داد؛ همتی و رئیسی. همتی بیشتر از این بابت که نامزدهای جبهه انقلاب او را بدل به نماینده دولت کردند و معتقد بودند به‌عنوان نماینده وضع موجود باید توضیح دهد و مسوولیت بپذیرد. اگرچه از پیش می‌شد حدس زد که فضای مناظره به همین سمت پیش برود. مشخص بود که ابراهیم رئیسی و سه چهره نزدیک به او یعنی زاکانی، جلیلی و قاضی‌زاده که به سه یار پوششی او بدل شده‌اند، قرار است به دولت حمله کنند که این‌چنین هم شد و باز مشخص بود که قرار بوده وظیفه حملات نه بر دوش رئیسی که سه نامزد پوششی او قرار بگیرد و از رئیسی چهره مثبت و مظلوم‌تری در مناظره به نمایش درآید؛ اما با حملات همتی به او، رئیسی هم وارد میدان و از حالت تدافعی خارج شد. در میان این سه نفر البته قاضی‌زاده کمتر از دیگران وارد بگومگوی قطبی شد و ترجیح داد در مناظره اول کمتر برای خودش حاشیه بخرد.
آن‌گونه که اعتماد گزارش داده است دومین مناظره هفت کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم زیر سایه اعتراض به شورای نگهبان و شیوه برگزاری مناظره‌ها با محوریت موضوعات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برگزار شد. در چند روز گذشته ناظران و تحلیلگران سیاسی در نقد رفتار این هفت سیاستمرد ایران در گود مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری به صحبت نشسته و تاکید کردند که مناظره اول اگر باعث ریزش آرا نشده باشد، کمکی به سبد آرای هیچ یک از این هفت کاندیدا نکرده است. با این حساب اگر با نگاهی مبتنی بر تئوری توطئه، دنبال علت پشت صحنه مناظره‌ها نباشیم یا فارغ از این، احتمال تذکر به کاندیداها را که از سوی افکار عمومی مطرح شد اما به‌واقع چندان محتمل نیست کنار بگذاریم، باید بگوییم که همان انتقاد و هشدار ناظران به این هفت نفر باعث شد که آنان دیروز مناظره را با اعلام برائت از جدال‌های لفظی دور قبل شروع کنند و به مردم بگویند که در این دور می‌خواهند فقط برنامه‌هایشان را اعلام کنند؛ هرچند باز هم نتوانستند از دعواهای لفظی با یکدیگر دوری کنند.
وین در راه توافق
خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از مقامات، دیپلمات‌ها و تحلیلگران ایرانی و غربی چگونگی پیشبرد مذاکرات احیای توافق هسته‌ای و احتمال رسیدن به توافقی در دور جدید مذاکرات را بررسی کرد. خبرگزاری رویترز در گزارشی در آستانه آغاز دور ششم مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین، درباره وضع کنونی مذاکرات نوشت: چهار دیپلمات، دو مقام ایرانی و دو آنالیست می‌گویند بخشی از موانع بر سر راه احیای توافق هسته‌ای هنوز پیش‌روی مذاکراتی هستند که قرار است این هفته میان تهران و قدرت‌های جهانی از سر گرفته شود و این یعنی هنوز باید مسیر بیشتری برای بازگشت به پایبندی به توافق هسته‌ای طی کرد.
رویترز ادامه داد: دیپلمات‌ها و تحلیلگران همچنین گفتند که خواسته‌های ایران درباره لغو تحریم‌ها و نگرانی غرب درباره تخصص رو به گسترش هسته‌ای ایران در میان مسائلی هستند که ممکن است مذاکرات بیشتر درباره‌شان هفته‌ها یا شاید ماه‌ها زمان ببرد. مقامات ایرانی و تحلیلگران مسائل هسته‌ای می‌گویند، به نظر نمی‌آید که بتوان راهکاری ساده برای هیچ یک از مسائل مهم‌باقی مانده پیدا کرد. ارزیابی آنها هم‌ردیف اظهارات بدبینانه روز دوشنبه آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکاست که گفته بود واشنگتن هنوز نمی‌داند آیا ایران آماده ازسرگیری پایبندی به توافق هست یا نه.
همچنین رویترز درباره جلسه شورای حکام هم اخباری منتشر کرده است. طبق این اخبار نماینده آمریکا در بیانیه‌ای در جلسه شورای حکام که از هفتم ژوئن آغاز شده است، درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت: ما قویاً از ایران می‌خواهیم از هرگونه اقدامی که مانع از جمع‌آوری اطلاعات لازم برای برقراری دوباره تداوم وقوف [بر فعالیت هسته‌ای ایران] توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا دسترسی آن به این اطلاعات شود، بپرهیزد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران در ماه فوریه تفاهم‌نامه‌ای سه‌ماهه امضا کردند که ضربه تصمیم تهران برای کاهش همکاری‌اش با آژانس از طریق پایان دادن به اقدامات مضاعف نظارتی تعیین‌شده تحت توافق هسته‌ای را کمتر کرد.
اعتراض به تعلیق حق رای در سازمان ملل
وزیر امور خارجه کشورمان طی نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، تحریم‌های شدید و یک‌جانبه بانکی ایالات متحده آمریکا را دلیل عدم پرداخت سهم ایران به سازمان ملل دانست و تعلیق حق رای جمهوری اسلامی ایران به واسطه این عدم پرداخت را رد کرد. محمدجواد ظریف در این نامه تصریح کرد: همان‌طور که شما و در حقیقت همه دنیا به خوبی آگاه و مطلع هستید، مردم ایران تحت بی‌سابقه‌ترین جنگ اقتصادی (در واقع تروریسم اقتصادی) پیرو تصمیم دولت ترامپ برای خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام (که به صورت بی‌شرمانه‌ای تا به امروز توسط جانشین او به عنوان اهرم چانه‌زنی ادامه یافته است) قرار دارند.
ظریف در این نامه اقدام سازمان ملل در مجازات مردم ایران به واسطه سلب حق رای آنها در این سازمان را غیرمنطقی و نادرست خوانده و اضافه کرده است: مردم ایران به اجبار یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل از انتقال پول و منابع خود برای خرید حتی دارو و غذا (چه برسد به پرداخت بدهی‌های معوق سازمان ملل) منع شده‌اند و متاسفانه دبیرخانه سازمان ملل ظرف سه سال گذشته در قبال این جنایت علیه بشریت بی‌اعتنا بوده است.
وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: اقدامات غیرقانونی آمریکا در جنگ و تروریسم اقتصادی به ظرفیت ایران برای انتقال سهم مالی خود به سازمان ملل و تعداد دیگری از سازمان‌های بین‌المللی آسیب رسانده است و این عدم انتقال نتیجه مستقیم محدودیت شدید روابط بانکی ایران با دنیای خارج و مسدود کردن منابع نقدی چند میلیارد‌دلاری ملت ایران در کره جنوبی، ژاپن، عراق و دیگر بانک‌ها بوده است. منشور ملل متحد این اختیار را به مجمع عمومی می‌دهد که تصمیم بگیرد «عدم پرداخت (سهم مالی) ناشی از شرایط خارج از کنترل عضو بوده است» و در این صورت آن کشور همچنان امکان رای دادن خواهد داشت. بر این اساس جمهوری اسلامی ایران اطلاعیه تعلیق حق رای خود را رد می‌کند.
ظریف در پایان افزود: جمهوری اسلامی ایران کاملاً به انجام تعهدات مالی خود در قبال سازمان ملل متحد متعهد است و به محض اینکه این شرایط تحمیلی، یعنی اقدامات قهرآمیز غیرقانونی و یک‌جانبه ایالات‌متحده برداشته شود، به تمامی تلاش‌های خود در راستای تسویه سهم مالی معوق خود نسبت به سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین‌المللی ادامه خواهد داد.
جبران شورای نگهبان
بعد از اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها که با حذف عجیب علی لاریجانی و چند نفر دیگر از چهره‌های شناخته‌شده همراه بود، بسیاری به روند رد صلاحیت‌ها در شورای نگهبان انتقاد کردند. مدتی بعد رهبر انقلاب درباره ردصلاحیت‌ها اظهار داشتند: به بعضی از افرادی که صلاحیتشان احراز نشد، ظلم و جفا شد و به آنها یا خانواده‌هایشان که خانواده‌های محترم و عفیفی بودند، نسبت‌های خلاف واقع داده شد که بعداً ثابت شد آن گزارش‌ها غلط و خلاف است؛ بنابراین خواهش و مطالبه من از دستگاه‌های مسوول این است که مواردی را که گزارش خلاف واقع راجع به فرزند یا خانواده کسی داده شده، جبران کنند.
بعد از این سخنان، انتظار می‌رفت شورای نگهبان با اصلاح اشتباه خود جفای صورت گرفته را جبران کند. ساعاتی بعد اما شورای نگهبان اطلاعیه خود را به این شرح صادر کرد: «در حین بررسی صلاحیت‌های داوطلبان ریاست جمهوری و پس از آن، در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها با استناد به بعضی از گزارش‌های نادرست و غیرمستند در مورد برخی داوطلبان محترم و بستگان ایشان نسبت‌های نادرستی داده شده است. شورای نگهبان ضمن تاکید بر حفظ حرمت اشخاص و محکوم کردن هتک حرمت و حیثیت داوطلبان و خانواده‌های ایشان از کلیه رسانه‌ها موکداً می‌خواهد با توجه به محرمانه بودن بررسی صلاحیت‌ها در این شورا و با عنایت به اینکه در بررسی‌ها مجموعه‌ای از موضوعات، مستندات و مدارک مورد ارزیابی قرار گرفته و برخی گزارش‌های نادرست در نظریه نهایی شورای نگهبان موثر نبوده است، از گمانه‌زنی و استناد به امور غیرواقعی و نادرست اجتناب کنند.» به این ترتیب صلاحیت هیچ کاندیدای دیگری تایید نشد و همان هفت نفری که در ابتدا تایید شدند تبلیغات انتخاباتی خود را آغاز کردند.
دوستی ایران و آذربایجان ابدی است
معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان با بیان اینکه دوستی ایران و آذربایجان ابدی است، گفت: اراده دو طرف بر گسترش روابط در حوزه حمل‌ونقل است. محمد اسلامی، وزیر راه‌و‌شهرسازی و شاهین مصطفی‌اف، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان در جریان سفر زمینی اسلامی به این کشور از پایانه مرزی جلفا واقع در استان آذربایجان شرقی و نوار مرزی ایران و جمهوری آذربایجان بازدید کردند. این پایانه مسیر ورود از ایران به منطقه خودمختار نخجوان در جمهوری آذربایجان است. مصطفی‌اف گفت: روابط دو کشور در سال‌های اخیر رو به گسترش بوده و حوزه‌های راه، نفت و گاز، صنایع و قبل از کرونا توریسم را شامل می‌شود. ایران کشور دوست و همسایه آذربایجان است و رهبران دو کشور برای افزایش تبادلات در زمینه‌های دین، فرهنگ و آداب و رسوم، اراده دارند. معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان بیان کرد: امروز ما می‌توانیم به راحتی از اراضی نخجوان وارد ایران شویم که این مساله از نظر ما اهمیت ویژه‌ای دارد. چراکه ایران طی ۳۰ سال گذشته که این منطقه تحت محاصره بود، بسیار از ما حمایت کرده است، ما قدردانیم و امیدواریم این حمایت‌ها همچنان تداوم داشته باشد. وی ادامه داد: امروز در جمهوری خودمختار نخجوان شاهدیم که ایران همواره از این منطقه در حوزه انرژی، گاز و تبادلات جاده‌ای حمایت کرده است و اراضی ما را به هم پیوند داده است تا نخجوان بتواند نفس بکشد. ما به همه جهان اعلام می‌کنیم که ایران و آذربایجان کشورهای دوست و متحد منطقه هستند و این دوستی‌ها همیشگی و ابدی خواهد بود.
♦♦♦
تسنیم: به‌رغم همه تنگناها و محدودیت‌ها، دولت تدبیر و امید موفق شد طی سال‌های ۹۳ تا ۹۶، یکی از دوران‌های طلایی اقتصاد ایران در نیم‌قرن اخیر را رقم بزند.
ایسنا: محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در دیدار با مارتین گریفیتس، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور یمن گفت: تنها از طریق گفت‌وگوهای سیاسی و روش‌های مسالمت‌آمیز می‌توان به وضعیت اسفبار کنونی یمن که با گذشت شش سال مردم این کشور را در معرض فاجعه انسانی قرار داده است پایان داد.
فارس: محمد‌حسن صالحی‌مقدم، معاون اجرایی و امور انتخابات با تاکید بر اینکه همکاران ما در ستاد، دفاتر نظارت استان‌ها، شهرستان‌ها و هیات‌های نظارت باید مسوولیت‌پذیر باشند، گفت: همه ما به عنوان ناظران انتخابات باید از حرکت جناحی و تعلقات حزبی اجتناب کنیم.
مهر: دریادار علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه، گفت: رزمندگان نیروی دریایی سپاه همه تحرکات دشمن را رصد می‌کنند و آمادگی کامل برای صیانت از منافع نظام اسلامی در خلیج فارس و دریاهای دوردست را دارند.
تسنیم: محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، بیان کرد: در عین حالی که باید مذاکرات را مبتنی بر منافع کشور دنبال کنیم، نباید حل مشکلات اقتصادی را به آن پیوند زد.
ایسنا: حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید‌علی‌اکبر محتشمی‌پور از انقلابیون قدیمی و یکی از یاران امام خمینی در روز هفدهم خرداد‌ماه، در سن ۷۵سالگی بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت. مراسم تشییع پیکر ایشان، با حضور برخی از شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی و مذهبی در حسینیه جماران برگزار شد. پیکر حجت‌الاسلام و‌المسلمین سید‌علی‌اکبر محتشمی‌پور با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) آرام گرفت.
مهر: سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و همچنین سند چشم‌انداز فضای مجازی در افق ۱۴۱۰ در جلسه شورای عالی فضای مجازی به ریاست رئیس‌جمهور به تصویب نهایی رسید.
ایلنا: علی القاصی مهر، دادستان تهران، درباره اجرای حکم پرونده سکه ثامن گفت: این پرونده شکات زیادی دارد و با دستور ریاست قوه قضائیه و استیذان در مرحله بازپرسی بخشی از مطالبات مالباختگان به ارزش مالی ۶۰ میلیارد تومان را از محل اموال توقیفی متهم پرونده پرداخت کردیم.
ایلنا: محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه امام راحل با تمام وجود به معجزه مردم برای تغییر شرایط و چیرگی بر تمام مشکلات اعتقاد داشت، تاکید کرد: با مشارکت حداکثری مردم، هر تحولی ممکن است.
♦♦♦
فهرست مشترک میان اصلاح‌طلب و اصولگرا
اعتماد نوشت: بالاخره انتظار سر رسید و فهرست اسامی 2292 کاندیدای تاییدصلاحیت‌شده انتخابات شورای اسلامی شهر تهران از سوی کمیته اطلاع‌رسانی و تبلیغات ستاد انتخابات تهران منتشر شد. کاندیداها خود را برای ورود به مرحله حساس تبلیغات آماده کردند؛ با توجه به آنکه رقابت در انتخابات شوراها در تهران و کلانشهرها، رویارویی فهرست‌هاست، طبیعتاً معدود افرادی که در فهرست واحد جبهه اصلاحات و چند لیست اصولگرایان جای خواهند گرفت، رقبای اصلی‌اند. جمعیتی که شاید حداکثر به حدود صد نفر برسند چراکه اگرچه قاعدتاً همپوشانی میان لیست اصلاحات و چند فهرست اصولگرایان نخواهد بود اما واقعیت آن است که در چند فهرست اصولگرایی که احتمالاً طی روزهای پیش‌رو منتشر می‌شوند، شاهد حضور برخی افراد به‌طور مشترک باشیم.
تبعات ماندگار ترامپ
شرق نوشت: دوره ترامپ برای ایران خوب نبود، اما این جمله بدیهی تنها به کار مرور گذشته نمی‌آید. تحریم‌ها هنوز برقرار هستند و به‌تبع آن در حوزه‌هایی مثل فروش نفت، تجارت و تعاملات مربوط به مقابله با کرونا، ایران هنوز گرفتار است. در صحنه سیاست خارجی نیز دوران ترامپ آثار ماندگاری خواهد داشت. برجام و توافق هسته‌ای، پروژه‌ای بزرگ و چندجانبه با حضور ایران و آمریکا بود که بعد از سال‌ها فقدان رابطه رخ داده بود و می‌توانست بستر اتفاقات مثبتی در نحوه تعامل ایران با جهان باشد اما ضربات سنگینی که ترامپ به این فرآیند زد و عقبگرد دیپلماتیکی که او ایجاد کرد، به شکلی بود که حتی در صورت احیای توافق هسته‌ای نیز وضعیت به شرایط پس از امضای اولیه توافق برنخواهد گشت.
پیش‌خور مصائب
ایران نوشت: «دولت پیش‌خور مصائب!» این تصویری است که علی ربیعی، سخنگوی دولت از دولت دوازدهم ارائه کرد. ربیعی، این تعبیر را در واکنش به کسانی به کار برد که «امروز، برخی برای اثبات خود، ظاهراً چیزی جز نفی‌انگاری و تخریب دولت را نیافته‌اند.» اما این نفی‌انگاری دولت، در چه شرایطی دارد اتفاق می‌افتد؟ به باور سخنگوی دولت «آنچه در این روزها در گفت‌وگوهای سیاسی به چشم نمی‌خورد و به‌طور عجیب، آگاهانه و عامدانه از سوی برخی‌ها دچار فراموشی شده، جنگ بزرگ اقتصادی و توأم شدن آن با پاندمی کروناست». ربیعی، تلاش این عده را برای نادیده گرفتن عامدانه تاثیر تحریم و کرونا بر وضعیت کشور «تحریف» خواند و تاکید کرد که «این تحریف فقط ندیدن تلاش‌های یک دولت نیست، بلکه نادیده انگاشتن یک مقاومت عظیم مردمی است».
سکوت نامزدها نسبت به تحریم‌ها
همشهری نوشت: اینکه همه نامزدهای موجود با دیدگاه‌های سیاسی مقابل هم، یک‌صدا معتقدند که حال کشور خوب نیست و وضعیت کشور بحرانی است و ادامه وضعیت موجود ممکن نیست را می‌توان به فال نیک گرفت، چراکه در گذشته بخشی از حاکمیت به‌شدت معتقد بود که کشور با بحران روبه‌رو نیست و نقدها و بیان دیدگاه‌های منفی در موضوعات مختلف کشور سیاه‌نمایی است. نکته مثبت دیگر این مناظرات، آمار، ارقام و اطلاعاتی است که نامزدها به‌طور شفاف در حوزه‌های مختلف ارائه می‌دهند؛ واقعاً این فرصت کمتر در کشور پیش می‌آید که مسوولان در رده‌های مختلف مدیریتی، با ارائه آمار دقیق وضعیت کشور را در مسائل مختلف ارزیابی کنند و در عموم درباره آن سخن بگویند.