اصلاح‌طلبان با ظریف می‌آیند؟
امید انتخاباتی اصلاح‌طلبان به احیای برجام
نیلوفر نیاورانی: با پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، برخی اصلاح‌طلبان فعالیت‌هایی را برای شرکت در انتخابات آغاز کردند. امکان احیای برجام، برای اصلاح‌طلبان این امید را زنده کرده است که شاید بتوانند در انتخابات 1400 آرای عمومی را به سمت کاندیدای مورد حمایت خود جلب کنند. از میان چهره‌های شاخصی که در انتخابات سال 1400 احتمالاً بتواند به عنوان یک گزینه جدی از سوی اصلاح‌طلبان مطرح شود، بیش از همه نام محمدجواد ظریف به گوش می‌رسد. هرچند از درون اصلاح‌طلبان نیز درباره احتمال موفقیت وزیر امورخارجه در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده در ایران تردید وجود دارد. اخیراً محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در گفت‌وگو با «نامه‌نیوز» گفته است: «اساساً موضوع مذاکره یا مقاومت نمی‌تواند دستمایه تبلیغات انتخابات و رقابت‌های سیاسی در سال 1400 شود.»
واکنش سران قوا به انتخابات آمریکا
در هفته‌ای که گذشت فضای سیاسی داخلی ایران کمابیش از انتخابات آمریکا متاثر بود. برخی چهره‌های شاخص سیاسی از بی‌تاثیری تغییرات در آمریکا بر ایران گفتند و برخی دیگر زمینه‌ها را برای برخی تعاملات مناسب یافته‌اند. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در واکنش به این رویداد ابراز امیدواری کرد که دولت بعدی آمریکا به تعهداتش بازگردد. حسن روحانی با بیان اینکه امیدوار است تحریم‌کنندگان آمریکایی متوجه شده باشند که راهشان، نادرست و ناصحیح بوده و به هیچ عنوان به اهداف خود دست نخواهند یافت، تاکید کرد که ایران امید دارد تجربه سه‌ساله، درسی باشد که دولت بعدی آمریکا برابر قانون و مقررات تسلیم باشد و به همه تعهدات خود برگردد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، هم در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی «تله سور» به انتخابات آمریکا واکنش نشان داد و گفت: «هنوز نمی‌دانیم که چه کسی پس از این انتخابات پیروز خواهد شد، اما معلوم است که تفاوتی میان این دو مورد وجود دارد.» محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی از جمله چهره‌های شاخصی بود که به این انتخابات واکنش نشان داد. وی در صفحه توئیتر خود با هشتگ‌های افول آمریکا و فرعون، آیاتی از سوره نازعات را نوشت که در آن سرکشی و عبرت‌آموزی سرنوشت فرعون بیان شده است. سیدابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه نیز به انتخابات آمریکا واکنش نشان داد. وی چنین اظهار کرد: درست است تروریستی که دستش به خون قهرمان ملی ما آلوده بود، از کاخ نمرودی‌اش بیرون انداخته شده است اما جمهوری اسلامی از عزم راسخ خود برای اجرای عدالت نسبت به عوامل ترور حاج‌قاسم سلیمانی و تروریست‌های اقتصادی که در قالب تحریم علیه ملت ایران مرتکب جنایت شدند، عقب‌نشینی نخواهد کرد.
عفو و تخفیف مجازات 3780 زندانی
در هفته‌ای که گذشت تعدادی از زندانیان از جمله محکومان امنیتی مشمول عفو یا تخفیف مجازات مقام معظم رهبری قرار گرفتند. در این زمینه، علیرضا نورنژاد، مدیرکل نظارت بر اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی اظهار کرد: به مناسبت فرا رسیدن میلاد باسعادت حضرت ختمی‌مرتبت محمد مصطفی(ص) و حضرت امام جعفر صادق(ع)، تعداد سه هزار و ۷۸۰ نفر از محکومان محاکم عمومی و انقلاب، سازمان قضایی نیروهای مسلح و سازمان تعزیرات حکومتی از سراسر کشور مورد عنایت مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) قرار گرفتند. مدیرکل نظارت بر اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی افزود: در این عفو رهبر معظم انقلاب، ۴۵۷ نفر از محکومان سازمان تعزیرات حکومتی مشمول عفو یا تخفیف مجازات شده‌اند که با دستور رئیس سازمان، این موارد برای اعمال به ادارات کل اجرایی سراسر کشور ابلاغ شد.
غربالگری زندانیان
خبر مهم دیگر هفته گذشته درباره زندانیان سیاسی را هم رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور اعلام کرد. محمد‌مهدی حاج‌محمدی در جلسه شورای عالی قضایی گفت: به موجب بخشنامه اخیر رئیس قوه قضائیه وضعیت زندانیان و تحقق اهداف اجرای حبس، رصد و پایش می‌شود. اعتنا و اهتمام ریاست قوه قضائیه به موضوع زندان تکلیف ما را سنگین‌تر می‌کند. وی گفت: بناست کسانی که از زندانی بودنشان نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود شناسایی شوند و برای ایشان تصمیم فوری و فوق‌العاده اتخاذ شود؛ نباید کسی بی‌جهت در زندان بماند و در زندان رها باشد. در مواردی حبس نه ضرورت دارد نه فایده؛ اگر هدف از حبس تنبیه به امید تنبه است برای بعضی حبس نه نقش تنبیهی دارد نه تنبهی. رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور در همین رابطه گفت: به موجب بخشنامه پایش وضعیت زندانیان، به بیمارانی که توانایی تحمل حبس ندارند یا افرادی که در طول یک سال گذشته هیچ ملاقات‌کننده‌ای ندارند یا افرادی که در مواعد قانونی در خصوص ادامه بازداشتشان تصمیم‌گیری نشده است یا کسانی که مستحق برخورداری از ارفاقات قانونی همچون آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات و... هستند بیش از گذشته مورد توجه و پیگیری واقع می‌شوند.
افترا علیه رئیس‌جمهور به شکایت رسید
پیشتر خبر رسیده بود که دولت از برخی نمایندگان مجلس شکایت کرده است. در هفته گذشته معاون پارلمانی رئیس‌جمهور توضیحات تکمیلی درباره این خبر را ارائه کرد و گفت: معاونت حقوقی ریاست جمهوری از چند نماینده مجلس شکایت کرده است. حسینعلی امیری بیان کرد: نمایندگان می‌توانند در امور کشور اظهارنظر کنند ولی در هیچ جای قانون اهانت، نشر اکاذیب، افترا و نسبت ناروا قابل قبول نیست. موارد معدودی وجود داشته است که نطق یا اظهارنظری شامل همین مواردی که اشاره کردم بوده است که توسط معاونت حقوقی رئیس‌جمهور در دستگاه قضایی پیگیری می‌شود. وی ادامه داد: در صحن مجلس گاهی می‌بینیم نماینده‌ای اظهاراتی می‌کند که دقیق نیست و بر اساس قانون آیین‌نامه داخلی مجلس ما به هیات رئیسه اعلام می‌کنیم که نماینده در اولین فرصت اظهارات خود را جبران و اصلاح کند. مواردی هم بوده که خانم جنیدی معاون حقوقی رئیس‌جمهور شکایاتی را از برخی نمایندگان مطرح کرده‌اند.
تخصیص غیرقانونی ۱۲۰میلیاردی به دانشگاه شهید بهشتی
یکی دیگر از اخبار مهم هفته گذشته ارائه گزارشی از حجت‌الاسلام درویشیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور بود. رئیس سازمان بازرسی کل کشور در این گزارش از تخصیص غیرقانونی ۱۲۰ میلیارد‌تومانی به دانشگاه شهید بهشتی جهت تاسیس دانشکده فناوری‌های نوین این دانشگاه خبر داد.
وی اظهار کرد: بررسی‌ها و پیگیری‌های سازمان بازرسی روشن کرده که این تخصیص به صورت غیرقانونی و از محل اعتبار یک میلیارد‌دلاری صندوق توسعه ملی برای مقابله با کرونا صورت گرفته که پس از پیگیری‌های این سازمان محل تخصیص این اعتبار تغییر کرده و از محل حساب خاص در اختیار ریاست جمهوری تامین شده است که البته پیگیری تخلفات احتمالی در تخصیص جدید نیز در دستور کار قرار گرفته است. البته این سخنان رئیس سازمان بازرسی کشور با پاسخ روابط عمومی دفتر رئیس‌جمهوری روبه‌رو شد. وی در اطلاعیه‌ای در خصوص اعتبار تخصیص‌یافته برای دانشگاه شهید بهشتی، تاکید کرد: آنچه به نقل از رئیس سازمان بازرسی کل کشور در یکی از رسانه‌ها منتشر شده اشتباه و احتمالاً حاصل ارائه اطلاعات نادرست به ایشان بوده است.
تفاوت اظهارات شاهد و متهم!
برگزاری دوازدهمین جلسه رسیدگی به اتهامات متهم امامی و دیگر متهمان به ریاست قاضی مسعودی‌مقام از جمله دیگر رویدادهای هفته دوم آبان‌ماه بود. وکیل محمد امامی متهم ردیف‌اول پرونده بانک سرمایه در این دادگاه که روز دوشنبه 19 آبان‌ماه برگزار شد چنین گفت: اتهامات موکل من در خصوص تحصیل مال از طریق نامشروع واجد ایرادات اساسی است؛ چراکه هیچ‌یک از شرکت‌ها را نه موکل تاسیس کرده و نه سهامدار بوده است. دریافت‌کنندگان تسهیلات شرکت‌ها به هیچ‌وجه موکل نبوده است. در این دادگاه قاضی مسعودی‌مقام در واکنش به دفاعیات وکیل امامی گفت: اظهارات شهود با متهمان متفاوت است؛ از شما خواسته می‌شود که رعایت صداقت را داشته باشید. همچنین شهاب‌الدین غندالی مدیر‌عامل سابق صندوق ذخیره فرهنگیان از دیگر متهمان دادگاه پرونده بانک سرمایه است که در جلسه دادگاه مدعی شد وام‌های پرداختی به امامی قبل از مسوولیت وی بوده است. او درباره گران‌نمایی املاک امامی هم توضیح داد: کارشناس را بانک معرفی کرده است، نظر غیر‌همسو داده است. من نماینده سهامدار بودم و این موضوع به من ارتباطی ندارد. متهم غندالی در ادامه با انتقاد از بازپرس پرونده گفت: چرا باید در بازپرسی قبل از اینکه اتهامی ثابت شود ما را مجرم بدانند و اسناد را نادیده بگیرند. وکیل غندالی هم در این جلسه با بیان اینکه ایرادات اساسی به کیفرخواست وارد است، گفت: موکل بنده شاکی خصوصی ندارد و بانک سرمایه، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه فرهنگیان و چند مورد دیگر ابداً شکایتی در پرونده مطرح نکرده‌اند. هیچ اعلام تخلف و جرمی علیه موکل نیست و شاکی خصوصی ندارد. غفلتی که موکل کرده این است که ارتباط همسرش با خانواده امامی را رها کرده است و ارتباطات مالی همسر وی با خانواده امامی صرفاً خانوادگی بوده است. نماینده دادستان هم در این دادگاه ادعای غندالی مبنی بر ایجاد پاپوش برای وی را رد کرد.
آمریکا از راه قلدرمآبی برگردد
بیستمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) روز سه‌شنبه ۲۰ آبان در قالب کنفرانس ویدئویی با حضور حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و با میزبانی کشور روسیه برگزار شد. در این دوره از اجلاس هم عضویت دائم ایران در شانگهای تعیین تکلیف نشد و همچنان به‌عنوان عضو ناظر حضور دارد. این در حالی است که درخواست ایران ۱۲ سال پیش ارائه شده بود. در این اجلاس رئیس‌جمهوری با بیان اینکه در سال‌های اخیر چندجانبه‌گرایی اقتصادی و سیاسی مورد تهدید جدی قرار گرفته و دولت آمریکا با قلدرمآبی درصدد اعمال سیاست‌ها و قوانین داخلی خود بر نظم جهانی و کشورهای دارای استقلال سیاسی برآمده است، گفت: نتایج انتخابات آمریکا نشان داد که نه‌تنها جهان مخالف سیاست‌های نادرست دولت کنونی ایالات متحده است، بلکه مردم آمریکا نیز از این سیاست‌ها به ستوه آمده‌اند. ملت آمریکا واکنش جهان به قلدرمآبی، قانون‌گریزی، نقض تعهدات بین‌المللی، تهدید و تحریم دیگر ملت‌ها را به‌خوبی شنید و تصمیم به تغییر گرفت. حسن روحانی تصریح کرد: یک‌بار دیگر تاریخ واقعیت خود را به عرصه حکمرانی و سپهر سیاسی تحمیل کرد و درس عبرت دیگری به ماجراجویان، جنگ‌طلبان، مخالفان حقوق ملت‌ها و ناقضان حقوق مسلم بین‌المللی داد. اکنون نوبت منتخبان و رهبران جدید در ایالات متحده آمریکاست که پیام ملت خود را به‌خوبی درک کنند و این اراده به تغییر را در سیاست خارجی خود و رابطه با دیگر کشورها و ملت‌ها عملی سازند. بازگشت به قانون‌مداری، مقررات و تعهدات شناخته‌شده بین‌المللی، احترام به حقوق ملت‌ها و جبران خسارت وارده از الزامات ترمیم اعتبار جهانی آمریکاست.
رئیس‌جمهور موقعیت جغرافیایی ایران در کریدورهای مختلف و به‌ویژه کریدور شمال-جنوب را فرصت بسیار بااهمیتی برای توسعه ارتباطات فراقاره‌ای و رهایی از برخی محدودیت‌های ژئوپولتیک برای کشورهای دوست در سازوکار اجلاس شانگهای دانست و تصریح کرد: به‌زودی با تکمیل مسیر ریلی
رشت-بندرانزلی در حاشیه دریای خزر، مسیر ریلی کریدور شمال-جنوب به واقعیت پیوسته و ظرفیت عظیمی را برای حمل‌ونقل ترانزیتی ایجاد خواهد کرد. به‌علاوه ما در تلاشیم ساخت مسیر ریلی رشت-آستارا را نیز در سریع‌ترین زمان ممکن به سرانجام برسانیم و اتصال ریلی یکپارچه از خلیج‌فارس تا روسیه و شمال اروپا را فراهم آورده و یکی از نیازهای مهم بین‌المللی را تحقق بخشیم.
♦♦♦
ایلنا: شنیده‌ها حاکی از آن است که قاضی مقیسه مدتی است از دادگاه انقلاب به دیوان عالی کشور منتقل شده است. رسیدگی به بسیاری از پرونده‌های امنیتی در سال‌های اخیر به دست محمد مقیسه انجام شده است. در خصوص علت این انتقال به صورت رسمی چیزی منتشر نشده است.
فارس: یحیی‌کمالی‌پور نایب‌رئیس کمیسیون قضایی مجلس با بیان اینکه طرح سوت‌زنی هفته آخر آبان‌ماه در دستورکار کمیسیون قضایی قرار می‌گیرد گفت: بر اساس این طرح 10 درصد از اموال کشف‌شده بر اثر فساد به کسی که فساد را افشا کند اهدا می‌شود.
ایسنا: هفته‌ای که گذشت خبری بد برای اهالی اندیشه سیاسی داشت. در انتهای هفته خبر رسید حجت‌الاسلام والمسلمین داوود فیرحی، درگذشته است. فیرحی استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه‌های علوم سیاسی و اندیشه سیاسی در اسلام بود که بر اثر ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان لاله تهران چشم از جهان فروبست.
صدا‌و‌سیما: محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: اگر از من سوال شود که امروز دشمن شماره یک ما چیست، می‌گویم نظام بوروکراسی کشور است. نظام بوروکراسی در کشور امروز هویت مستقل جدایی از مردم و قوای مقننه، مجریه و قضائیه دارد و همین امر موجب ایجاد مشکلاتی در بخش‌های دولتی و خصوصی و نهادهای عمومی شده است.
مهر: در پی تشکیل پرونده تخلف بیش از چهار هزار میلیارد‌تومانی شهرداری ساری در دادستانی مرکز استان تاکنون بیش از ۱۳ کارمند و مدیر سابق و چهار تن از اعضای شورای شهر بازداشت شدند.
ایسنا: محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه با اشاره به رایزنی‌های هفته گذشته خود با مقامات پاکستانی گفت: قرار است گشایش معبر مرزی در هفته پیش‌رو بین ایران و پاکستان انجام شود.
ایلنا: بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه با انتقاد از تحریم‌های آمریکا علیه کشورش از تلاش‌های ایران برای کاهش تاثیر ناشی از تحریم و محاصره سوریه و جنگ در این کشور، قدردانی و تشکر کرد.
خانه‌ملت: علیرضا سلیمی، عضو هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: با اشاره به اینکه زیرساخت‌های لازم برای الکترونیکی شدن انتخابات در ایران وجود دارد، اظهار کرد: در این زمینه نیز ایرادات خاصی دیده نمی‌شود. الکترونیکی شدن انتخابات از وجود رای‌های تکراری در صندوق‌های اخذ رای جلوگیری می‌کند.
ایرنا: جمال عرف، معاون سیاسی وزیر کشور گفت: ستاد انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری، یازدهم و دوازدهم اسفندماه امسال با دستور وزیر کشور آغاز به کار می‌کند و ثبت‌نام از نامزدها و فرآیند تعیین صلاحیت و سایر مسائل انتخاباتی سال آینده انجام خواهد شد.
♦♦♦
نرخ مذاکره را بالا نبریم
ایران نوشت: حمیدرضا آصفی، سخنگوی پیشین وزارت خارجه معتقد است در برابر جابه‌جایی قدرت در کاخ سفید نه باید ذوق‌زده شویم و نه دچار افراط و تفریط بلکه باید متناسب با اتفاق افتاده سیاست و تاکتیک خود را با این رویداد تنظیم کنیم. اگر بایدن درسی را که از کارنامه ناموفق آقای ترامپ و همین‌طور مذاکرات برجام گرفته، پیاده کند می‌توانیم وارد فضای تازه‌ای شویم. بایدن میراث‌دار دولت اوباماست که یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهایش معاهده برجام بود. بنابراین اصلاً دور از ذهن نیست که بخواهد این میراث را زنده کند. معتقدم آمریکایی‌ها به اندازه کافی مشتاق احیای برجام هستند ولی ما نباید خود را مشتاق نشان دهیم چراکه نرخ مذاکره و امتیاز گرفتن بالا می‌رود.
غرضی: برای رقابت ریاست‌جمهوری آماده‌ام
اعتماد نوشت: سید‌محمد غرضی می‌گوید آماده رقابت برای انتخابات ریاست‌جمهوری است. وی که سابقه وزارت، نمایندگی مجلس و کاندیداتوری انتخابات ریاست‌جمهوری را در کارنامه دارد اظهار کرده اکنون این کشور نیست که مشکل دارد، این دولت به مفهوم اداره‌کننده کشور است که دچار مشکل و ورشکستگی شده. دولت ورشکسته شده و پاسخگوی هیچ‌کس هم نیست. او همچنین در بخش دیگری از سخنانش گفته است: اگر روش دولت را عوض کنید، همه‌چیز درست می‌شود. عقل رحمانی این است که منافع عامه مردم حفظ شود و دست رانت‌خواران کوتاه شود. همین‌جا اطمینان می‌دهم به محض اینکه روش‌های گذشته زدوده شود، تمامی این گروه‌های چپ و راست از بین می‌روند. کما اینکه در 22 بهمن همه زدوده شدند.
منتظر اقدام آمریکا نمی‌مانیم
رسالت نوشت: فدا حسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی درباره طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» گفت: بر اساس این طرح دولت مکلف می‌شود نسبت به کاهش تعهدات برجامی و رسیدن به شرایط قبل از برجام اقدام کند. مصوبه مجلس در واقع به احیای حقوق هسته‌ای و بازسازی مراکز آن که به واسطه برجام متوقف شده بود، می‌پردازد. همچنین مجلس، قدرت عمل خوبی را به دولت داده تا بتواند برنامه‌های پیشرفت هسته‌ای و حرکت در مسیر تامین نیازها را برنامه‌ریزی کند. در حالی که در ماه‌های آینده از یک‌سو آمریکایی‌ها دولت جدید خواهند داشت و ما نیز در آستانه روی کار آمدن دولت جدید هستیم، هر یک از اینها شرایط خاصی دارد که باید درباره آن اعلام موضع کنیم.
احتمال کاهش مشارکت در انتخابات 1400
خبرآنلاین نوشت: حمیدرضا ترقی معاون بین‌الملل حزب موتلفه اسلامی گفت: کمتر از هفت ماه دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم برگزار می‌شود و احتمال کاهش مشارکت مردم در مهم‌ترین ماراتن سیاسی کشور نگران‌کننده است. کاهش مشارکت مردم در انتخابات، که آن را در انتخابات مجلس نیز شاهد بودیم، به علت نارضایتی است. اگر مطالبات مردمی و نیازهای اقتصادی‌شان نادیده گرفته شود، دلسردی آنان به فضای سیاسی افزایش پیدا می‌کند. گرچه احزاب و تشکل‌های سیاسی می‌توانند مردم را تحریک به حضور در انتخابات کنند اما نقش احزاب در قانون اساسی پررنگ نیست و ابزاری برای دعوت مردم برای شرکت در انتخابات ندارند. امید است در قانون جدید انتخابات، به احزاب اختیارات بیشتری داده شود.