حمله سایبری به پمپ‌بنزین
ضرورت بررسی امنیت سایبری زیرساخت‌های کشور
اوضاع و شرایطی که هفته گذشته برای ساعاتی بر بخش‌هایی از کشور حاکم شد، نتیجه اتفاقی بود که در ادامه «حمله سایبری» عنوان شد؛ حمله‌ای که هدفش بنابر آنچه پایگاه اطلاع‌رسانی نورنیوز اعلام کرد، «سامانه سوخت‌گیری در پمپ‌بنزین‌ها» بود. نورنیوز بعضاً در ادبیات غیررسمی سیاسی-رسانه‌ای به عنوان پایگاه خبری نزدیک به شورای عالی امنیت ملی شناخته می‌شود. آن‌طور که نورنیوز و متعاقباً شبکه خبر و دیگر منابع خبری رسمی در گزارش‌های خود اعلام کردند، اختلال ایجادشده در سامانه سوخت‌گیری در پمپ‌بنزین‌ها که موجب بروز مشکل در روند سوخت‌گیری خودروها شده ناشی از حمله سایبری بوده است. این گزارش در ادامه آورده بود: «کارشناسان فنی در حال رفع مشکل ایجادشده هستند و به زودی روند سوخت‌گیری در پمپ‌بنزین‌ها به حالت عادی برخواهد گشت.»
اما آنچه به عنوان «اختلال در سامانه سوخت» به سرعت به بحث داغ فضای رسانه‌ای رسمی و غیررسمی کشور تبدیل شد، همزمان با انتشار اخبار ضدونقیض در برخی خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری -تحلیلی، واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی را نیز برانگیخت و درمجموع فضایی را در رسانه‌ها رقم زد که شرح آنچه شهروندان به‌خصوص در ساعات اولیه این حمله سایبری و بروز اختلال در سامانه سوخت با آن مواجه شدند، از این قرار بود که پمپ‌های بنزین به نحوی از مدار مدیریت خارج شده و امکان استفاده از آن وجود نداشت و به جای درج داده‌های مربوط به دریافت بنزین روی صفحه دیجیتال پمپ‌های بنزین، عبارت «حمله سایبری» و چند شعار سیاسی جایگزین شده بود.
آنچه اما بر پیچیدگی این اوضاع افزود، از کار افتادن چند تابلوی الکترونیکی بزرگراه‌ها در برخی کلانشهرهای کشور ازجمله اصفهان بود که همزمان با بروز اختلال در سامانه سوخت رخ داد و عجیب آنکه شعارهایی مشابه آنچه روی صفحه دیجیتال پمپ‌های بنزین شاهد بودیم، بر این چند تابلوی الکترونیکی بزرگراه‌ها نیز درج شده بود. این در حالی است که دیتاسنتر و شبکه کارت سوخت در اختیار شرکت پالایش و زیرمجموعه وزارت نفت است، حال آنکه تابلوهای الکترونیکی بزرگراه‌ها ارتباطی به وزارت نفت نداشته و تحت کنترل پلیس راهور و زیرمجموعه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی است.
با این حال خوشبختانه به‌رغم بروز مشکل در جایگاه‌های سوخت، هیچ خبری مبنی بر بروز آشوب و درگیری در جایگاه‌های سوخت‌رسانی اعلام نشد. یوسف فرامرزی در این زمینه به «اعتماد» گفت که بروز مشکلات فنی در سامانه سوخت‌گیری منتفی است و احتمالاً علت همان هک سیستم باشد. هر چه بود اگرچه این حمله سایبری نشانه‌ای نگران‌کننده از وضعیت امنیت سایبری زیرساخت‌های کشور بود، بازگشت به نسبت سریع آرامش به فضای کشور و برقراری نظم در جایگاه‌های سوخت نیز نشانه‌ای بود از مدیریت این اوضاع آشفته در چند ساعت و در کوتاه‌ترین زمان ممکن. آنچه اما این بار پس از بازگشت آرامش نسبی به اوضاع باید در صدر فهرست اولویت‌ها، در دستور کار مسوولان قرار بگیرد، بررسی کارشناسی این واقعه به منظور جلوگیری از تکرار آن است.
بلاتکلیفی خودرو در گمرک مستدام!
قصه خودروهای لوکس رها‌شده در گمرک مثنوی هفتادمن‌کاغذی است که همچنان قفل بزرگ آن بی‌کلید مانده؛ هرچند تقریباً هر ماه خبری به نقل از مسوولان، آن هم با ضرب‌الاجلی مشخص برای تعیین تکلیف این خودروها مطرح می‌شود. اما هرچه هست، در این بازار سربه‌هوای قیمت خودرو، پرونده این چند هزار لوکس خارجی باز مانده و به نظر می‌آید این سرگردانی همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. در تازه‌ترین خبر، گمرک ایران در گزارشی آخرین وضعیت این خودروهای دپوشده را به وزارت اقتصاد اعلام کرده و خواستار تعیین تکلیف شده است. این گزارش اعلام وضعیت دو هزار و 249 خودرو را به وزارت اقتصاد سپرده است که باید منتظر نتیجه بررسی‌های تازه ماند؛ اما این ماجرای خودروهای دپوشده به دولت گذشته بازمی‌گردد، زمانی که بیش از ۱۲ هزار خودرو به گمرک و بنادر رسیده بود؛ اما در سال ۱۳۹۷ به دلایلی از جمله وضعیت ارز، واردات خودرو ممنوع اعلام شد و صاحبان کالا که بخش عمده‌ای از آنها خودروها را با دریافت ثبت سفارش و مجوزهای قانونی وارد کرده بودند، امکان تعیین تکلیف و ترخیص نداشتند. براساس گزارش ایسنا، رایزنی‌های بسیاری از سوی صاحبان کالا و دستگاه‌های مربوطه برای تعیین وضعیت این خودروها صورت گرفت تا اینکه در سال ۱۳۹۷ هیات‌وزیران در بخش‌نامه‌ای شرایط تعیین تکلیف خودروها را اعلام کرد که با توجه به محدود بودن زمان بار دیگر این مهلت تا اوایل سال ۱۳۹۸ تمدید شد. با توجه به اینکه همچنان تعداد زیادی خودرو در گمرک باقی مانده بود، در بهمن سال ۱۳۹۸ مجدداً مصوبه تمدید و این روند از خردادماه سال ۱۳۹۹ تا ۲۶ شهریورماه تکرار شد؛ اما بعد از آن دیگر هیچ تصمیمی درمورد خودروهای مانده در گمرک اتخاذ نشد و تاکنون دولت تصمیمی درباره آن نگرفته است. این در حالی است که طبق تازه‌ترین گزارشی که معاون فنی گمرک ایران به وزارت اقتصاد درمورد خودروهای موجود در گمرک ارائه داده، اعداد و ارقام همچنان تغییری نداشته است؛ به طوری که مجموع خودروهای وارداتی ۱۲هزار و ۲۶۱ دستگاه بوده که در مصوبات صورت‌گرفته ۱۰هزار و ۱۲ دستگاه ترخیص شده و دوهزار و 249 دستگاه ترخیص نشده است.
تقلب در بازار برنج
همزمان با افزایش قیمت هر کیلوگرم برنج ایرانی، مدت‌هاست که دیگر دست بخش زیادی از مصرف‌کنندگان، به برنج مرغوب و گران‌قیمت ایرانی نمی‌رسد. گرانی برنج، علاوه بر اینکه بخشی از مصرف‌کنندگان را به مصرف انواع برنج وارداتی واداشته، زمینه‌ساز تقلب و سوءاستفاده هم شده است. بحث تقلب در برنج موضوع جدیدی نیست، اما این موضوع در سال‌های اخیر ابعاد گسترده‌تری به خود گرفته و صدای تولیدکنندگان را هم درآورده است.
در این زمینه، دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج کشور در گفت‌وگو با همشهری گرانی را تنها دلیل افزایش تخلفات می‌داند و معتقد است که «وقتی برنج گران می‌شود، تقلب هم پشت سر آن می‌آید». جمیل علیزاده‌شایق ادامه می‌دهد: «10 سال است که می‌گوییم برنجی که از شمال به دیگر شهرها می‌رود، بسیار گران‌تر از چیزی است که باید به مشتری فروخته شود، اما اگر این برنج همان برنجی بود که از شمال آمده بود، باز می‌شد گرانی آن را به‌حساب حملونقل و دیگر هزینه‌ها گذاشت، اما موضوع این است که آنچه با قیمت بالا به مردم فروخته می‌شود، برنج تقلبی است.» به اعتقاد این مقام صنفی، خرده‌برنج موجود در گونی‌های برنج از شمال تا تهران و دیگر مراکز استان‌ها، پنج برابر می‌شود و حجم زیادی از گونی‌های برنج را ارقام بی‌کیفیت تشکیل می‌دهد؛ «برنجی که در مراکز استان‌های کشور توزیع می‌شود از یک‌سو به جای دو تا سه درصد، تا 10 درصد خرده‌برنج دارد و از سوی دیگر به هیچ عنوان چیزی نیست که روی گونی برنج نوشته شده است؛ چراکه وقتی برنج گران می‌شود، افراد برای سود بیشتر برنج بی‌ربط و بی‌کیفیتی را که در حالت عادی به‌طور مثال کیلویی 13 هزار تومان می‌فروشند با برنج درجه یک 40 هزارتومانی مخلوط می‌کنند و با قیمت برنج مرغوب به مردم می‌فروشند.»
گزارش‌های متعددی از تقلب در فروش برنج در رسانه‌ها منتشر شده، اما این گزارش‌ها هیچ‌گاه به ساماندهی بازار برنج منجر نشده است. دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج می‌گوید: «سازمان‌های نظارتی یا خواب‌اند یا خودشان را به خواب زده‌اند؛ هرچه ما فریاد می‌زنیم گوششان بدهکار نیست.»
ترجیح جنس قاچاق بر ایرانی؟
بازار لوازم‌خانگی امین‌حضور مانند هر بازار دیگری بر خیابانش جلوه آراسته‌ای دارد. پاساژهای ردیف‌شده کنار خیابان پر از لوازم‌خانگی است که بیشترشان ایرانی‌اند؛ اما پس‌کوچه‌های این بازار مملو از باربرها و فروشندگانی است که گه‌گاهی با ترس مشغول جابه‌جاکردن کالاهای قاچاق هستند. سال 97 به دلیل خروج آمریکا از برجام شرکت‌های کره‌ای دیگر تمایلی به ارائه محصولاتشان در ایران نداشتند و شرکت‌های بزرگی مانند ال‌جی، سامسونگ و پاناسونیک یا دفاترشان را در ایران تعطیل کردند یا به حالت نیمه‌تعطیل درآوردند، تولیدکنندگان داخلی هم در این بازار بدون رقیب فرصت مناسبی پیدا کردند تا محصولاتشان را به هموطنان بفروشند.
آن‌گونه که شرق گزارش داده است، همان سال 97 و بعد از آن فضایی برای ورود محصولات لوازم‌خانگی قاچاق و بدون گارانتی به وجود آمد، لابه‌لای راهروهای پاساژهای تاریک اطراف سه‌راه امین‌حضور پر بود از کالاهای قاچاق که ضمانت نداشتند و روزی نبود که پیامک‌های مربوط به فروش محصولات بانه‌ای روی تلفن همراه کسی نقش نبسته باشد.
کره جنوبی زمانی که در ایران با محصولاتش جولان می‌داد و هر روز یک نوع جدید از تلویزیون، یخچال، مایکروفر و ماشین لباسشویی در همین امین‌حضور می‌آمد، سال 97 به‌گونه‌ای شد که گویی دیگر قرار نیست برگردد اما بعد از سه سال از آن موقع اوایل سال بود که زمزمه‌های ورود مجدد لوازم‌خانگی کره‌ای به ایران مطرح شد. کره‌ای‌ها که 5 /9 میلیارد دلار به ایران بدهی داشتند و پول فروش نفت ایران را در بانک‌هایشان بلوکه کرده بودند و حتی برای این بلوکه کردن هزینه نگهداری هم از ایران می‌خواستند، با زمزمه‌های توافق تازه عزم خود را جزم کردند که دوباره محصولاتش را به ایران بفرستند اما در این میان برخی تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران معتقد بودند که این شرکت‌های بزرگ علاوه بر اینکه می‌خواهند دوباره بازار ایران را به دست بگیرند، بدشان هم نمی‌آید صنعت نوپای خودکفاشده لوازم‌خانگی ایران را زمین بزنند و نامه مقام رهبری در شهریور امسال را در همین فضا تحلیل می‌کنند؛ فرمان حکومتی ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی به‌خصوص از کره جنوبی. بعد از این فرمان به بازار تهران سری زدیم، خانواده‌ای در مغازه‌ای در حال خرید یخچال بودند، پدر خانواده گفت من برای دختر اولم یخچالی با برند ایرانی خریدم و الان نمی‌خواهم دوباره همان مارک را بخرم؛ او ترجیح می‌داد جنس قاچاق و بدون ضمانت را بخرد اما ایرانی نخرد.
حمله بنگلادشی به بازار پوشاک ایران
عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک با بیان اینکه در پی کوچک شدن بازار پوشاک اروپا به دلیل شیوع ویروس کرونا، بنگلادش در حال تجاوز به صنعت پوشاک ایران است، تصریح کرد: قیمت تمام‌شده یک تولیدکننده داخلی اکنون چهار تا پنج برابر محصول بنگلادشی است و تولیدکنندگان توان رقابت با این محصولات را ندارند.
مجید افتخاری به ایسنا، اظهار کرد: سونامی کالاهای بنگلادشی به طرز عجیب‌وغریبی در حال ورود به کشور است و هیچ تولیدکننده داخلی نمی‌تواند با آنها رقابت کند. چراکه کالاهای استوکی که اروپا به دلیل شرایط کرونا سفارش آنها را کنسل کرده، به صورت تناژی و با قیمت بسیار نازل به کشور وارد می‌شود.
او با بیان اینکه این وضعیت در کالاهای زمستانی بیشتر دیده می‌شود، تصریح کرد: در حال حاضر پوشاک قاچاق در سطح انبوه به کشور وارد می‌شود، به طوری که ارزش ریالی و حجمی آن ارتباط مستقیم ندارد. حتی ممکن است کالای برند برای واردکننده ۲۰ هزار تومان تمام شود، چراکه به صورت تناژی فروخته می‌شود و بنگلادش فقط می‌خواهد انبارهای خود را خالی کند.
به گفته این عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک بنگلادش حدود ۲۰ میلیون نفر شاغل در حوزه پوشاک دارد. این کشور بستری آماده کرد که تمام کشورهای اروپایی در آن سرمایه‌گذاری کردند. این ۲۰ میلیون اشتغال برای بنگلادش مهم است. اما با توجه به لاک‌داون در اروپا خیلی از برندها کوچک شدند یا بازار خود را از دست دادند و سفارش‌های خود را در مبدأ کنسل کردند. مجموعه‌های تولیدی در بنگلادش هم با حجم انبوهی از کالاها که خارج از فصل شده، یعنی استوک مواجه هستند که مجبورند آنها را به صورت تناژی بفروشند و بهترین بازاری که هیچ نظارتی بر آن نیست ایران است.
♦♦♦
مهر: محمدباقر نوبخت، رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه با تکذیب ادعای خالی بودن خزانه در ایام پایانی دولت دوازدهم گفت: خزانه ورودی مستمر دارد و هر روز در آن مبالغی تجمیع می‌شود.
تسنیم: سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد: به دلیل عدم توجه به هشدارهای این سازمان توسط تعدادی از شرکت‌های هواپیمایی مبنی بر عدم رعایت دقیق شیوه‌نامه‌های بهداشتی در پروازهای داخلی و همچنین فروش بلیت بالاتر از سقف نرخ تعیین‌شده، اقدام به تعلیق مجوز برخی از مسیرهای پروازی شرکت‌های هواپیمایی متخلف کرده است.
ایلنا: نیما باغبانی، دبیر انجمن صنفی پرورش‌دهندگان قارچ خوراکی ایران خاطر‌نشان کرد: مصرف سرانه قارچ در روسیه بسیار بالاست و کشور لهستان بعد از شناسایی این بازار ظرفیت تولید خود را از پنج هزار تن به 300 هزار تن رساند و توانست بخش قابل توجهی از بازار روسیه را از آن خود کند.
ایلنا: عبدالناصر همتی رئیس کل پیشین بانک مرکزی در صفحه توئیتری خود نوشت: «اعلام شد که از شهریورماه هیچ‌گونه استقراضی از بانک مرکزی نبوده است. خوب است بدانیم تامین کسری از طریق فشار به بانک‌ها و صندوق‌های آنها نیز منجر به اضافه‌برداشت سنگین از بانک مرکزی می‌شود، که شده است. نتیجه، استقراض غیر‌مستقیم و بسط پایه پولی است. آمارهای پولی پایان مهرماه مشخص می‌کند!»
تسنیم: سید‌مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه نگاه به بودجه سال‌های گذشته نشان می‌دهد کسی در قبال مسوولیت‌ها پاسخگو نیست، گفت: یکی از اهداف اصلی از اصلاح ساختار بودجه ۱۴۰۱ این است که استان‌ها و دستگاه‌ها در برابر منابع و اختیارات پاسخگو باشند.
ایسنا: محسن طاقدار، رئیس هیات‌مدیره کانون سراسری انجمن‌های صنفی حملونقل درون‌شهری نبود نظارت اتحادیه و تامین نشدن کارگران این بخش به لحاظ اقتصادی را از عوامل اصلی افزایش تخلفات در حوزه حملونقل عنوان کرد.
مهر: وزیر صمت وعده کاهش ۱۵درصدی قیمت خودرو را داده است و کارشناسان معتقدند کاهش قیمت نیازمند شروطی از جمله حذف قیمت‌گذاری دستوری و افزایش تیراژ تولید است.
فارس: امیر‌هوشنگ بی‌رشک، دبیر انجمن صنایع روغن نباتی گفت: بلاتکلیفی دولت در مورد نرخ ارز و نحوه تخصیص آن در شش ماه دوم سال برای صنعت روغن‌نباتی مشکل‌ساز می‌شود.
ایسنا: حمید کاشانی، رئیس هیات‌مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار از واردات و توزیع گسترده ۱۰۰۰ تن تخم‌مرغ به کشور خبر داد و گفت: تا زمانی‌که بازار این کالای پروتئینی به تعادل برسد واردات ادامه خواهد داشت.
♦♦♦
کدام حمایت؟
دنیای اقتصاد نوشت: بازار سهام پس از ابرنوسان‌های سال گذشته، تازه به مسیر صعودی بازگشته بود که دوباره به فاز اصلاحی وارد شد. شرایطی که سبب شده تا مجدداً واژه «حمایت» از بازار در صدر درخواست فعالان بورسی قرار گیرد. حمایت از بورس را به‌طور کلی می‌توان در دو مدل جای داد. نوع رایج حمایت از بورس که البته طی سال‌های اخیر بارها آزموده شده است، تزریق پول، تعریف معاملات دستوری برای حقوقی‌ها و کاهش نرخ بهره برای افزایش جذابیت بورس است. روشی که آزموده شده است. خبرگان بورسی اما حمایت را به شکلی دیگر معنا می‌کنند. آنها معتقدند حذف دامنه نوسان، رفع قیمت‌گذاری دستوری، تنوع‌بخشی به جعبه‌ابزار بورس و امثال آن است که می‌تواند واژه حمایت از بازار سهام را معنا کند.
خانه چینی ایرانی؟
اعتماد نوشت: مهرماه امسال یکی از نمایندگان مجلس از مذاکره ایران با چین برای ورود به ساخت مسکن در قالب قانون جهش تولید و تامین مسکن خبر داد، اما این خبر تکذیب شد. با این حال چند روز بعد محمود محمودزاده معاون وزیر راه و شهرسازی بر حضور عنقریب چینی‌ها در ایران صحه گذاشت و در خصوص مشارکت چین در ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن، اطلاعاتی داد. با استناد به گفته‌های او «مذاکراتی که با چین و سایر کشورها انجام شده در حوزه ساخت نیست بلکه مذاکره با چینی‌ها به منظور ورود تکنولوژی‌های جدید ساخت است که منطبق با معماری و هویتی است که در ایران وجود دارد تا از این طریق بتوانیم سرعت، کیفیت و قیمت تمام‌شده را مدیریت کنیم».
افزایش درآمد نفتی
همشهری نوشت: در گزارش اخیر بانک مرکزی آمده که حجم درآمدهای ارزی ایران از محل صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی در بهار امسال به 9میلیارد دلار نزدیک شده است. این میزان درآمد ارزی از محل صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی تقریباً دو برابر درآمدهای ارزی ایران در بهار سال گذشته است. در صورت تداوم وضع موجود و فروش 9 میلیارد دلار نفت و فرآورده‌های نفتی در هر فصل احتمالاً جمع کل درآمدهای ارزی ایران در پایان سال جاری به مرز 36 میلیارد دلار خواهد رسید که 72 درصد بیشتر از درآمدهای نفتی سال قبل است. حتی برخی کارشناسان برآورد می‌کنند در صورت افزایش قیمت و حجم صادرات، درآمدهای ارزی ایران در سال جاری از این رقم نیز فراتر برود.
نگران تامین گاز در زمستان
شرق نوشت: موضوع ساده است: کمبود گاز داریم و نگران زمستانیم. مساله‌ای که از اولین مطالب مطرح‌شده از سوی جواد اوجی بود. جواد اوجی 14 شهریور گفت «با روند کنونی مصرف گاز طبیعی در کشور، پیش‌بینی می‌کنیم که حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب کسری گاز در فصل سرما داشته باشیم». وزیر، اولین سفر خارجی را هم به ترکمنستان رفت که با حرف‌وحدیث‌های تاییدنشده‌ای نیز همراه شد که خود مساله این‌قدر حیاتی است که می‌شود از آن گذشت. اما باز همین بحث ترکمنستان موضوع کمبود گاز زمستان را بالا آورد. مالک شریعتی‌نیاسر، نماینده مجلس و عضو کمیسیون انرژی مجلس نوشت «برای تامین گاز زمستان نگرانی وجود دارد اما امیدواریم که با تدابیر مختلف اتخاذشده از جمله واردات از ترکمنستان، از مشکل عبور کنیم».