بحران برق
نقش استخراج ارز دیجیتال در خاموشی‌ها چیست؟
از روزهای ابتدایی خرداد و همزمان با موج نخست افزایش دما در اکثر مناطق کشور، وزارت نیرو اعلام کرد به دلیل بالا رفتن میزان مصرف برق از ظرفیت تولیدی کشور، مجبور به اعمال برخی خاموشی‌ها خواهد شد. کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در پژوهشی به بررسی ابعاد مختلف این بحران برقی پرداخته و راهکارهایی را برای کاهش فشار بر شبکه و پایین آمدن میزان خاموشی‌ها ارائه کرده است. در بخشی از این پژوهش آمده: بررسی رابطه بین متوسط دمای نسبی کشور با توان مصرفی نشان می‌دهد، به ازای افزایش هر درجه سانتی‌گراد به متوسط وزنی دمای کشور در بازه ۱۰ تا ۱۹ درجه سانتی‌گراد معادل ۲۱۳ مگاوات به مقدار تقاضای برق افزوده می‌شود؛ این مقدار برای محدوده دمایی ۲۰ تا ۳۴ درجه سلسیوس معادل ۱۵۴۲ مگاوات است. از این‌رو در ماه‌های فروردین و اردیبهشت متوسط وزنی دمای کشور بیش از ۲۰ درجه سلسیوس بود که نسبت به مدت مشابه در سالهای ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ حدود پنج درجه سلسیوس افزایش پیدا کرده بود. به عبارتی این مقدار معادل ۷۷۱۰ مگاوات افزایش نسبت به سال گذشته است. افزایش قابل ملاحظه استفاده‌کنندگان غیرمجاز از انشعاب برق برای استخراج ارزهای دیجیتال موجب شده که افزایش دیماند مصرفی سال جاری نسبت به سال ۱۳۹۹ به بیش از 9 هزار مگاوات برسد. از سوی دیگر، به دلیل افت حدود ۳۵درصدی نزولات جوی در سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل، امکان بهره‌برداری از واحدهای نیروگاه‌های برق‌آبی همچون سال ۱۳۹۹ میسر نبوده است. همچنین خروج برخی از واحدهای نیروگاهی برای انجام تعمیرات و آمادگی کامل در اوج مصرف تابستان، موجب شد بخشی از توان تولیدی نیروگاه‌های دولتی و غیردولتی در دسترس نباشد. از این‌رو کشور با کمبود برق پس از وقوع اوج مصرف تابستان مواجه شد. گرچه صنعت برق در سال جاری با شرایطی متفاوت از سالهای گذشته روبه‌رو شد، لیکن بررسی توان مصرفی در سالیان اخیر نشان می‌دهد، برنامه‌ریزی برای تامین اوج بار شبکه، صرفاً با اتکا به سرمایه‌گذاری‌های توسعه صنعت برق، به بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها در بازه محدودی از سال منجر می‌شود و در مابقی ایام سال این ظرفیت بدون استفاده باقی می‌ماند. کمیسیون انرژی اتاق ایران بر این باور است که برای تخصیص بهینه منابع به منظور عبور از بحران تامین برق تابستان سیاست‌های مدیریت سمت مصرف و اصلاح الگوی مصرفی نیز باید در دستور کار قرار گیرد. در همین راستا رضا اردکانیان، وزیر نیرو نیز درباره علل کاهش برق در کشور توضیحاتی ارائه کرد. به گفته وی ما امسال با وجود آنکه پیش‌بینی‌هایی داشتیم با چند وضعیت روبه‌رو شدیم. یکی گرمای زودرس بود به گونه‌ای که فروردین‌ماه پنج درجه افزایش دما داشت که این به معنای استفاده زودتر از وسایل سرمایشی است که بار قابل ملاحظه‌ای نیاز دارد. از طرفی خشکسالی سال 1400-۱399 موجب کاهش قابل ملاحظه‌ای در تولید برق‌آبی شد و ظرفیت دستگاه‌های برق‌آبی نصب‌شده ما ۱۲ هزار مگاوات است و وقتی همه سدها پر باشند، حدود ۱۰ هزار مگاوات می‌توانیم برق تولید کنیم.
افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی
بدهی خارجی ایران در اسفند پارسال با افزایش نسبت به سال ۱۳۹۸، به رقم ۹ میلیارد و ۱۴۲ میلیون دلار رسیده است. گزارش جدید بانک مرکزی از گزیده آمارهای اقتصادی در پایان سال گذشته نشان می‌دهد میزان بدهی‌های خارجی کشور در پایان اسفند پارسال نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش همراه شده و به رقم ۹ میلیارد و ۱۴۲ میلیون دلار رسیده است. میزان بدهی‌های کوتاه‌مدت کشور حدود 9 /1 میلیارد دلار و بدهی‌های بلندمدت ایران نیز 1 /7 میلیارد دلار اعلام شده است. از سوی دیگر، معادل یورویی بدهی خارجی ایران حدود 6 /7 میلیارد یورو است که شش میلیارد یورو از این میزان، حجم بدهی‌های میان‌مدت و بلندمدت بوده و یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو حجم بدهی‌های کوتاه‌مدت است. این در حالی است که میزان بدهی خارجی کشور در پایان اسفند ۱۳۹۸ معادل ۹ میلیارد و ۳۱ میلیون دلار بوده و میزان بدهی‌های کوتاه‌مدت کشور حدود 5 /1 میلیارد دلار و بدهی‌های بلندمدت ایران نیز 4 /7 میلیارد دلار اعلام شده است.
گفتنی است که بدهی خارجی مجموعه تعهدات ایجادشده در نتیجه گشایش اعتبار اسنادی تسهیلات دریافتی از بانک جهانی و سایر سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی همچنین تامین مالی پروژه‌ها از طریق فاینانس، پیش‌فروش نفت و اوراق قرضه بین‌المللی را دربر می‌گیرد.
آمارهای بانک مرکزی بیانگر این است که بدهی بانک‌ها به این بانک در سال گذشته 7 /8 درصد افزایش یافته است. بررسی گزیده آمارهای اقتصادی ماه پایانی سال گذشته درباره خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مرکزی بیانگر آن است که میزان دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در پایان سال گذشته به ۴۴۲۷ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان رسید که حاکی از رشد 4 /27 درصدی در این سال است. همچنین خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی با ۲۴۰ درصد کاهش به منفی ۲۱ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان و مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها با 7 /8 درصد رشد به ۱۲۰ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان رسید.
بودجه‌های بی‌نام برای مخارج استانی
مشاور سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه در ابتدای دولت نهم، رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه علاقه‌مند به استقرار بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد بود به‌طوری‌که از ما خواست در این رابطه موضوع را تشریح و برای استقرار آن اقدام کنیم، گفت: بر این اساس خودش مسوولیت کار را بر عهده گرفت و از آن زمان بود که ما برای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد به‌طور جدی اقدام کردیم و در سالهای ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ مرحله اول یعنی شفاف‌سازی و اقدام‌های جدی در این رابطه صورت گرفت. طبق توضیح محمد کردبچه، در این مدت بررسی برنامه‌های مربوط به دستگاه‌های اجرایی، تعیین اهداف برنامه‌های اجرایی دستگاه‌ها، تعیین و احصای فعالیت‌ها و طرح‌ها، توزیع و تخصیص هزینه‌ها بر اساس فعالیت و برآورد هزینه واحد فعالیت‌ها و طرح‌ها انجام شده است. اما آنچه وی در ادامه به آن اشاره کرد، نشان داد اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد فقط محدود به همین یکی، دو سال بوده و بعد از آن متوقف شده است؛ به‌طوری که وی گفت به‌رغم پیشرفت‌های نسبتاً مطلوبی که در اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد انجام شد از سال ۱۳۸۷ با تغییر مدیریت سازمان برنامه و بودجه، این روند بودجه‌ریزی متوقف شده است. مشاور سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه در موافقت‌نامه‌های مربوط به بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد ایرادی از سوی دیوان محاسبات اعلام شد، افزود: اما به جای اینکه اصلاحی صورت بگیرد رئیس جدید سازمان برنامه و بودجه به‌طور کلی موضوع این نوع بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد را رد کرد؛ به گونه‌ای که تمام موافقت‌نامه‌ها، فرم‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به این نظام بودجه‌ریزی را دور ریختند و آنچه انجام دادند با سه اصل مهم شفافیت، پاسخگویی و قانونمندی مغایر بود.
برای قانونمند شدن فعالیت رمزارزها چاره‌اندیشی شود
دویست و سی و یکمین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت به ریاست رئیس‌جمهور برگزار شد. حسن روحانی، در مورد فعالیت‌ها در حوزه ارز دیجیتال و رمزارزها با تاکید بر ضرورت حفظ و حمایت از منافع ملی در این حوزه گفت: امروزه برنامه هوشمندسازی اقتصاد یک الزام محیطی است و باید نسبت به الزامات حقوقی و فنی این موضوع با دقت و حساسیت عمل کرد و برای تدوین راهبرد پویا در این حوزه و نقش آن در اقتصاد کلان کشور اقدامات لازم انجام شود. روحانی با تاکید بر اینکه آگاهی مردم در این حوزه ضروری است و با توجه به مخاطرات قابل توجه در حوزه مبادلات رمزارزها، از ورود غیرکارشناسانه در این حوزه باید اجتناب شود، تصریح کرد: باید برای قانونمند شدن فعالیت رمزارزها و صیانت از سرمایه مردم در این حوزه هرچه زودتر چاره اندیشید و قوانین و دستورالعمل‌های لازم را وضع و ابلاغ کرد. رئیس‌جمهوری با اشاره به پدیده جدید رمزارزها و اقتضائات و الزامات آن افزود: دستگاه‌های مسوول در حوزه بازار سرمایه با همکاری رسانه‌ها و فضای مجازی در زمینه اطلاع‌رسانی، آموزش و آگاهی‌بخشی مردم نسبت به این پدیده و دستورالعمل‌ها و قوانین آن فعالیت موثر داشته باشند. روحانی تصریح کرد: تولید رمزارز تا پایان شهریورماه اکیداً ممنوع است و وزارتخانه‌های اطلاعات، ارتباطات و فناوری اطلاعات و نیرو مسوول برخورد و قطع برق این مراکز هستند.
آخرین وضعیت بدهی عراق به ایران
عضو هیات‌رئیسه اتاق مشترک ایران و عراق گفت: واردات برخی محموله‌های مواد غذایی به ایران از محل پول‌های بلوکه‌شده ایران در عراق است. سیدحمید حسینی، در مورد آخرین وضعیت پول‌های بلوکه‌شده ایران در عراق بیان داشت: پس از سفر وزیر اقتصاد عراق به ایران، وزیر نیروی کشورمان اعلام کرد برخی از محموله‌های مواد غذایی واردشده به ایران از محل طلب ایران از عراق بوده است. وی افزود: بر اساس اعلام وزیر همچنین در این جلسه در مورد واردات 16 میلیون دوز واکسن کوواکس از عراق از محل بدهی ایران از این کشور توافق شد. وی گفت: سخنگوی وزارت برق عراق نیز دو بار سخنرانی کرده است که مصمم به پرداخت بدهی عراق به ایران هستند و از این‌رو برای پرداخت آن زمان‌بندی دارند. حسینی بیان کرد: بدهی عراق به ایران از بابت صادرات برق پرداخت شده زیرا شرکت مپنا در این کشور دارای پروژه‌هایی است و ظاهراً وزارت نیرو طلب خود را از عراق به صورت دینار دریافت کرده است اما به دلیل آنکه شرکت گاز اصرار به بازگشت ارز حاصل از صادرات گاز به ایران دارد ارز حاصل از صادرات گاز از طریق خرید کالا به کشور بازمی‌گردد.
مرغ صعودی شد
بازار مرغ از ماه‌های پایانی سال گذشته نوسانات زیادی را تجربه کرد به نحوی که در برخی مناطق قیمت هر کیلوگرم از آن به 40 هزار تومان رسید که بسیار بالاتر از نرخ مصوب بود. در روزهای پایانی نوروز 1400 دولت توانست با افزایش عرضه قیمت مرغ را به محدوده نرخ مصوب بازگرداند. از روزهای گذشته شاهد آغاز دوباره روند صعودی مرغ هستیم. کارشناسان چند دلیل را برای افزایش قیمت یک کالا پس از یک دوره ثبات عنوان می‌کنند. از عمده‌ترین دلایل افزایش قیمت توسط تولیدکننده، کاهش عرضه و سودجویی هستند. حبیب اسدالله‌نژاد، رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی کشور، در گفت‌وگو با ایلنا افزایش قیمت توسط تولیدکنندگان را رد کرد و گفت: هر چند هزینه تمام‌شده تولید مرغ برای مرغداران 15 تا 20 درصد افزایش داشته است، اما همچنان خرید از آنها بر اساس نرخ مصوب انجام می‌شود. وی ادامه داد: در حال حاضر تولید هر کیلوگرم مرغ برای مرغداران حدود 20 هزار تومان تمام می‌شود که حدود دو هزار و 900 تومان کمتر از نرخ مصوب است. آخرین قیمت مصوب خرید مرغ زنده از مرغداران درب مرغداری 17 هزار و 100 تومان تعیین شده است. میزان عرضه مرغ توسط مرغداران نیز کاهش نداشته است، در حال حاضر مرغ به میزان نیاز تولید و عرضه می‌شود. سودجویی تنها دلیل افزایش قیمت در روزهای اخیر است. اسدالله‌نژاد ضعف در نظارت در حلقه‌های پس از کشتار تا بازار را زمینه‌ساز سودجویی دانست.
♦♦♦
فارس: فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصاد و دارایی با بیان اینکه کاندیداهای ریاست‌جمهوری می‌توانند برای کسب اطلاعات درست اقتصادی با وزارت اقتصاد مشورت کنند، گفت: گفته شده دولت 300 هزار میلیارد تومان از بورس برای بودجه دولت تامین مالی کرده است که اصلاً چنین چیزی نیست.
تسنیم: دیوان محاسبات کشور طی گزارشی اعلام کرد مقاومت زیادی در برخی دستگاه‌ها و نهادهای صدور مجوز کسب‌وکار به دلیل وجود رانت و امضای طلایی وجود دارد و بالغ بر ۱۲۰۰ شکایت در این خصوص ثبت شده است.
ایرنا: محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری، با اشاره به ارائه ۷۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات به خانوارها و مشاغل در مقابل کرونا، گفت: مهلت ثبت‌نام و پرداخت تسهیلات به متقاضیان مشاغل و کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا تا پایان شهریورماه تمدید شد.
ایلنا: بیژن زنگنه، وزیر نفت، با بیان اینکه صادرات گاز در دولت یازدهم و دوازدهم دو برابر شده است و اگر بخواهیم صادرات گاز اضافی داشته باشیم هیچ راهی جز بهینه‌سازی مصرف نداریم، تاکید کرد: برای نگهداشت تولید پارس جنوبی و دیگر میدان‌های گازی به حدود ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم.
مهر: حسین صبوری، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران، حفظ شرایط فعلی و تامین برق پایدار و عدم اعمال خاموشی را در گرو همکاری همه‌جانبه تمامی مشترکان تهرانی به ویژه صاحبان صنایع دانست.
ایسنا: وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: در سال ۱۴۰۰ باید معادل ۹۵ هزار میلیارد تومان خصوصی‌سازی انجام شود که این خصوصی‌سازی‌ها به روش‌های مختلف به ویژه به صورت بلوکی در محیطی شفاف و شیشه‌ای مثل بازار سرمایه انجام می‌شود.
فارس: غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران، گفت: شعارهای انتخاباتی کاندیداهای ریاست‌جمهوری بر پایه اعانه و صدقه استوار است که این موضوع برای آینده کشور خوب نیست.
تسنیم: حجت اسماعیل‌زاده، معاون پذیرش فرابورس، گفت: در حال حاضر استقلال و پرسپولیس در حال طی کردن مسیر ثبت این شرکت‌ها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار هستند و بعد از آن، نماد معاملاتی آنها در بازار پایه فرابورس درج خواهد شد.
ایلنا: 170 نفر از نمایندگان مجلس طرح «ساماندهی فضای مجازی» را امضا کرده‌اند تا در صورت تصویب تبدیل به قانون شود، یکی از قابل توجه‌ترین بندهای این طرح عرضه‌و‌ارائه خدمات پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی به شرط رعایت قوانین کشور است. اما آیا این شرط قابل اجراست؟
♦♦♦
چهره‌ها به جای برنامه‌ها
شرق نوشت: نخستین مناظره انتخاباتی هفت نامزدی که توانستند تاییدیه شورای نگهبان را دریافت کنند، با محوریت اقتصاد برگزار شد اما ظاهراً افکار عمومی تاکنون به تغییر چهره نامزدها بیش از نگاه و راهکار اقتصادی‌شان توجه نشان دادند. اگرچه توجه به میزان استفاده این کاندیداها از «بوتاکس» بیشتر با حالت طنز بیان می‌شود اما منتقدان می‌گویند این واکنش‌ها ریشه در طراحی پرسش‌ها و همچنین نوع برخورد و راهکار نامزدها درباره مسائل اقتصادی دارد. از یک طرف در پرسش‌های مطرح‌شده از سوی کارشناسان صداوسیما، اثری از دغدغه‌های جدی امروز جامعه ایران مانند آثار اقتصادی کرونا، نوع نگاه به برجام و تحریم‌ها و همچنین بورس و بحران امروزش نبود و از طرف دیگر هم کاندیداها در پاسخ‌های خود چندان به این دغدغه‌های جدی نپرداختند.
فرصت دفاع به دولت؟
ایران نوشت: در حالی دولت دوازدهم کاندیدای مورد حمایتی در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ندارد که تمرکز اصلی کاندیداها روی عملکرد دولت است. برخی نامزدها به صورت تلویحی دولت فعلی را رقیب اصلی خود می‌دانند. کسانی که در سال 1392، تشریح وضعیت اقتصاد از سوی دولت منتخب را نقد کرده و می‌گفتند مقصر تمام مشکلات دولت قبل نیست؛ اکنون با عبور از تمام مرزهای انتقاد که به اتهام و توهین رسیده است، همان روش را به صورت تندتر دنبال می‌کنند. در جریان نخستین مناظره انتخاباتی، اتهامات بسیار زیادی به دولت وارد شد که نیازمند دفاع است. بر همین اساس مسوولان ارشد دولت به صورت رسمی از صداوسیما خواستند تا فرصتی برای دفاع به دولت داده شود.
پایان بورس‌هراسی
دنیای اقتصاد نوشت: هراس از تداوم ریزش سهام پایان یافت؟ سوالی که این روزها پاسخ مثبت گفتن به آن شاید از ماه‌های قبل بسیار راحت‌تر باشد؛ جایی که پس از دو ماه تماماً منفی، بازده شاخص کل در میانه خرداد مثبت شد. با این حال سهولت پاسخ به این سوال، لزوماً به معنی ورود بازار سهام به چرخه رونق نیست. آنچه هفته گذشته در قالب رشد نسبت خالص خرید حقیقی روی داد و با افزایش ارزش معاملات خرد و خروج پول‌های ریسک‌گریز از پناهگاه صندوق‌های معامله‌پذیر توامان شد، نشانه‌هایی از بازگشت آرامش به معاملات بورسی است. با این حال برای بروز روند متعادل در بازار، شکی نیست که این بخش از اقتصاد کشور نیازمند تغییرات ساختاری و تشخیص درست علت و معلول است.
ترس و امید در دل فعالان اقتصادی
همشهری نوشت: آمارهای پیش‌نگر از آمادگی اقتصاد ایران برای بازگشت به مسیر مثبت حکایت دارد اما از اظهارنظر فعالان اقتصادی چنین برمی‌آید که آنها به‌شدت از سیاست‌های دولت آینده و سرنوشت برجام نگران هستند و این موضوع کلیت اقتصاد و بازارها را سرگردان کرده است. شاخص مدیران خرید اقتصاد (PMI) موسوم به شامخ در اردیبهشت 1400 نشان می‌دهد فعالیت‌های اقتصادی با شرایط مساعدتری نسبت به قبل مواجه شده و آمادگی ورود به دوره‌ای مثبت را پیدا کرده‌اند اما همزمان، بررسی وضعیت تقاضای کسب‌وکارها حاکی از این است که عوامل اثرگذار بر آتیه اقتصاد، به‌خصوص تصمیمات دولت آینده، سرنوشت برجام و تکلیف نرخ ارز از آتیه اقتصاد ایران باعث شده نوعی سرگردانی و انتظار گریبانگیر بنگاه‌های اقتصادی و بازیگران بازارها شود.