دو ماه مهم تلاطم یا آرامش؟
آیا اقتصاد با سیاست راه می‌آید؟
محمد ناظری: در حالی که کمتر از دو ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا باقی مانده است تنش‌هایی در روابط ایران و آمریکا به وجود آمده که ممکن است علاوه بر سیاست بر اقتصاد ایران هم تاثیرگذار باشد. انفجار در تاسیسات هسته‌ای، ماجرای تهدید هواپیمای ایران و تلاش جدی پمپئو و ترامپ برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران از جمله اقداماتی هستند که در روزهای گذشته در فضای روابط دو طرف تنش بیشتری ایجاد کرده‌اند. آن‌گونه که به نظر می‌رسد ممکن است تا روز 13 آبان و حتی بعد از آن تا بهمن‌ماه و روی کار آمدن رسمی رئیس‌جمهور جدید در آمریکا باز هم شاهد چنین اتفاقاتی باشیم. در این‌سو رفتار بیرونی ایران نشان می‌دهد تصمیم‌گیرندگان ترجیح می‌دهند فعلاً صبر کنند تا نتیجه انتخابات آمریکا مشخص شود اما در طرف دیگر بایدن و ترامپ سعی دارند مساله سیاست خارجی آمریکا از جمله ایران را که عمدتاً متغیر مهمی برای رای‌دهندگان آمریکایی نبوده است به مساله تبدیل کنند. ترامپ از مزایای فشار حداکثری می‌گوید و به دنبال نتیجه گرفتن از آن است و بایدن وعده بازگشت به برجام را می‌دهد. اما همان‌طور که تحولات سیاسی می‌تواند بر اقتصاد اثرگذار باشد، اقتصاد هم ممکن است مسیر برخی رخدادهای سیاسی را تغییر دهد. به اعتقاد برخی کارشناسان در شرایط فعلی بهبود وضعیت اقتصادی ایران می‌تواند کمپین تبلیغاتی دونالد ترامپ را تضعیف کند و این امر ممکن است در نهایت به سود ایران تمام شود. سیدحسن موسویان دیپلمات ایرانی که سابقه زیادی در مذاکرات با غرب به‌خصوص در مسائل هسته‌ای دارد و این روزها مشغول پژوهش در حوزه روابط بین‌الملل است از قول یک مقام آمریکایی گفت «سیاست فشار حداکثری ترامپ تصورات ما را تغییر داد. ما قبلاً فکر می‌کردیم که تحریم‌ها زمانی موثر است که با اجماع قدرت‌های جهانی صورت گرفته باشد و اعمال شود اما اکنون دریافته‌ایم که تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا اگر به‌طور جدی و قاطع و به‌صورت فرامرزی هم اعمال شود، می‌تواند بسیار موثر باشد چون سایر قدرت‌های جهانی نشان داده‌اند که وقتی بین آمریکا و ایران قرار گیرند، آمریکا را انتخاب می‌کنند. اِعمال جدی و قاطع تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، اقتصاد ایران را کاملاً متلاشی کرده». موسویان با بیان این مطلب و اشاره به این نقل قول در سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد نوشته بود:
«اگر حاکمیت ایران بتواند اقتصاد را به نحوی مدیریت کند که در شهریور و مهرماه، شاخص‌ها روند بهبودی چشمگیر داشته باشد، مدافعان سیاست فشار حداکثری در جریان تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، بازنده خواهند بود و دولت آینده آمریکا در مورد سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران تجدیدنظر خواهد کرد. اما اگر سقوط ارزش پول ملی ایران، تورم، بیکاری و... همچنان روند تاسف‌بار فعلی را طی کند، برگ برنده را به دستان جناح تندرو آمریکا خواهد داد.» به نظر می‌رسد سیاستگذار در راستای چنین راهبردی تلاش می‌کند اقتصاد ایران را در دو ماه آینده به گونه‌ای مدیریت کند که شوکی به اقتصاد وارد نشود. همه تلاش سیاستگذار این است که اقتصاد تا موعد برگزاری انتخابات آمریکا روزهای آرامی داشته باشد اما به نظر می‌رسد اقتصاد آبستن تحولات غیرقابل پیش‌بینی است. آیا اقتصاد ایران آن‌گونه که سیاستمداران انتظار دارند تا انتخابات آمریکا روزهای آرامی را پشت سر خواهد گذاشت؟
