اقتصاد خورد و خوراک
بازار غذا در دنیا چگونه رشد می‌کند؟
غذا اصلی‌ترین نیاز بشر و تامین آن یک ضرورت است. در سال‌های اخیر سازمان‌های بین‌المللی برای تامین غذای مردم دنیا سیاست‌های مختلفی به کار گرفته‌اند که یکی از اصلی‌ترین این سیاست‌ها حمایت از صنعت کشاورزی و صنایع غذایی به منظور افزایش توان تولید است.
غذا اصلی‌ترین نیاز بشر و تامین آن یک ضرورت است. در سال‌های اخیر سازمان‌های بین‌المللی برای تامین غذای مردم دنیا سیاست‌های مختلفی به کار گرفته‌اند که یکی از اصلی‌ترین این سیاست‌ها حمایت از صنعت کشاورزی و صنایع غذایی به منظور افزایش توان تولید است. استراتژیک بودن این صنعت باعث شده است تا صنعت غذا به عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع دنیا معرفی شود و تحولات این صنعت به دقت از سوی سازمان‌های بین‌المللی مورد بررسی و مطالعه قرارگیرد.
در عین حال، اهمیت و وسعت بازار صنعت غذا باعث شده است تا این صنعت یکی از پر‌درآمدترین صنایع در دنیا باشد و ارزش آن هر‌ساله رشد بیشتری پیدا کند. طبق گزارش‌های موجود در فاصله سال‌های 2015 تا 2024 میلادی ارزش بازار صنعت غذا در دنیا 5 /7 درصد در هر سال رشد خواهد کرد و در سال 2024 به بیش از سه هزار میلیارد دلار می‌رسد. در سال 2015 میلادی ارزش بازار مواد غذایی در دنیا 3 /1 هزار میلیارد دلار آمریکا بود که خرده‌فروشی‌های سنتی بیشترین سهم در این درآمد را به خود اختصاص دادند. البته در گزارش‌های قبلی در مورد نرخ رشد بازار صنعت غذا در دنیا بیان شده بود که این بازار سالانه 5 /4 درصد رشد می‌کند ولی در سال‌های اخیر به دلیل افزایش نرخ رشد جمعیت و تغییر عادت غذایی مردم نرخ رشد در این بازار افزایش یافته است.
بیشترین سهم از بازار صنعت غذا را بازار مواد غذایی بسته‌بندی‌شده تشکیل می‌دهد که این بازار خود به زیر‌بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. در میان زیر‌بخش‌های بازار مواد غذایی بسته‌بندی‌شده، بازار غذاهای کودک و نوزاد بالاترین نرخ رشد را دارد و آمارها نشان می‌دهد در سال‌های گذشته ارزش این بازار در هر سال 4 /6 درصد رشد کرده است. دلیل افزایش استقبال از غذاهای آماده یا غذاهای بسته‌بندی‌شده نوزاد را می‌توان در افزایش شمار والدین شاغل در دنیا و تلاش برای تهیه غذاهای سالم و ایمن برای نوزادان در خانه دانست. یکی دیگر از مواد غذایی که در سال‌های اخیر با استقبال زیادی در دنیا روبه‌رو شده، ماست است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر مصرف ماست و فرآورده‌های آن در کشورهای صنعتی با سرعت زیادی رشد کرده است و به همین دلیل انواع مختلفی از ماست در دنیا تولید شده است.
تغییر ساختار بازار غذا
بازار غذا در دنیا را می‌توان به دو دسته بازارهای سنتی و بازارهای غیر‌سنتی تقسیم کرد که بازارهای سنتی شامل خرده‌فروشی‌هاست که از طریق ارائه خدمات مختلف به مصرف‌کنندگان زمینه را برای رشد مصرف فراهم می‌کنند. از طرف دیگر در سال‌های اخیر مصرف غذا در خانه به صرف غذا در رستوران‌ها اولویت پیدا کرده و همین مساله باعث شده است تا استقبال از بازار سنتی هر روز بیشتر شود. در نتیجه این تغییر در ساختار بازار غذا انتظار می‌رود تا سال 2024 میلادی ارزش بازار غذاهای آماده برای تحویل در منازل -غذاهایی که رستوران‌ها برای خانه‌ها ارسال می‌کنند- بین سه تا پنج میلیارد دلار نسبت به سال 2015 رشد کند. همچنین شمار زیادی از فروشگاه‌ها به صورت سیار کار می‌کنند و اقدام به ارائه انواع غذاهای مورد نیاز مردم در محل کار یا محل تحصیل آنها می‌کنند. این سبک جدید عرضه غذا را نسل جدید رستوران‌ها می‌نامند که ارزش بازار این نسل از رستوران‌ها تا سال 2024 میلادی 20 میلیارد دلار بیشتر از سال 2015 میلادی خواهد شد. مرکز مطالعات غذا در سازمان خواربار و کشاورزی جهانی در گزارشی می‌نویسد: بازار غذای دنیا را می‌توان به بازار خرده‌فروشی و بازار ارائه‌دهنده خدمات غذایی تقسیم کرد. در بازار خرده‌فروشی ما شاهد وجود بازار سنتی و بازار غیر‌سنتی هستیم که مجموع ارزش آن برابر 655 میلیارد دلار است که 11 /50 درصد از ارزش این بازار در سال 2015 میلادی بوده است. اما تا سال 2024 میلادی ارزش بازار سنتی خرده‌فروشی مواد غذایی در دنیا 5 /1 درصد و ارزش بازار غیر‌سنتی خرده‌فروشی 5 /5 درصد رشد خواهد کرد. در بخش خدمات غذایی سه زیر‌بخش داریم که یک زیر‌بخش به رستوران‌های زنجیره‌ای فعال در دنیا اختصاص دارد و ارزش بازار این بخش در دنیا برابر با 245 میلیارد دلار است. انتظار می‌رود این بازار تا سال 2024 میلادی سالانه سه درصد رشد کند. دومین زیر‌بخش به بازار رستوران‌های مستقل اختصاص دارد که ارزش بازار آنها برابر با 187 میلیارد دلار آمریکاست و انتظار می‌رود بیشترین رشد بازار تا سال 2024 میلادی به این بخش اختصاص داشته باشد. نرخ رشد سالانه ارزش بازار رستوران‌های مستقل در دنیا تا سال 2024 میلادی برابر با 5 /4 درصد اعلام شده است. دیگر زیر‌بخش‌ها که شامل رستوران‌های سیار و دکه‌ها و دیگر مراکز ارائه‌دهنده خدمات غذایی است در سال 2015 میلادی 210 میلیارد دلار فروش داشتند و انتظار می‌رود تا سال 2024 میلادی ارزش بازار آنها سالانه 5 /3 درصد رشد کند.
سهم در بازار صنعت غذا
تغییر عادت غذایی مردم و حتی عادت خرید مواد غذایی مورد نیاز آنها سبب شده است تا سهم هر بازار در کل بازار تغییر کند. به عنوان مثال در سال 2015 میلادی سهم بخش خرده‌فروشی سنتی در بازار غذا برابر با 31 درصد بوده است ولی در سال 2024 میلادی سهم این بخش به 26 درصد تقلیل خواهد یافت. در حالی که سهم بخش خرده‌فروشی غیر‌سنتی در این بازه زمانی از 20 درصد به 24 درصد خواهد رسید. در بازه زمانی مورد بررسی سهم رستوران‌های زنجیره‌ای در ارائه خدمات غذا از 19 درصد به 18 درصد تقلیل پیدا می‌کند در حالی که سهم رستوران‌های مستقل از 14 درصد به 16 درصد می‌رسد که موفقیت زیادی برای رستوران‌ها محسوب می‌شود. بنابراین می‌توان به خوبی در مورد سهم هر یک از زیر‌بخش‌های صنعت غذا در رشد این بازار صحبت کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین سهم در رشد بازار صنعت غذا در فاصله سال‌های 2015 تا 2024 را خرده‌فروشی‌های غیر‌سنتی و رستوران‌های غیر‌سنتی بر عهده دارند و سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها می‌تواند برای فعالان این صنعت سودآوری زیادی داشته باشد.
