در حسرت برنامه

تنها در پنج روز 1636 نفر برای کاندیداتوری ریاست‌جمهوری دوره دوازدهم ثبت نام کردند، اما آیا این افراد برنامه‌ای برای این حضور خود داشتند؟ از این تعداد صلاحیت تنها شش نفر تایید شده است. اما آیا همه این کاندیداهای تایید صلاحیت‌شده برنامه‌ای برای این حضور خود داشتند؟ پیش از این معمولاً در انتخابات ریاست‌جمهوری شاهد برنامه‌ای از کاندیداها بوده‌ایم؟ اگر هم برنامه‌ای بوده، مردم چقدر از این برنامه‌ها استقبال کرده‌اند؟

«چند سال پیش در ستاد انتخاباتی یکی از نامزدهای ریاست‌جمهوری از یک جمع حدوداً 50نفره از فعالان ستاد مذکور پرسیده شد که چند نفر برنامه آن نامزد را مطالعه کرده‌اند و کمتر از 10 نفر دستشان را بالا بردند. حتی حامیان فعال کاندیداها هم عموماً برنامه کاندیدای مورد علاقه خود را نمی‌خوانند. ظاهراً این برنامه‌ها نوشته می‌شوند تا خوانده نشوند.» نیما نامداری، ‌تحلیلگر اقتصادی در شماره 216 تجارت‌فردا با اشاره به چنین مصداق‌هایی توضیح می‌دهد که مردم به برنامه رای نمی‌دهند و به آدم‌ها رای می‌دهند. به اعتقاد وی، برنامه و همه آنچه در موسم انتخابات به مردم عرضه می‌شود، صرفاً برای ایجاد تصویری از کاندیدا در جامعه است که ستاد آن کاندیدا احساس می‌کند تصویر جذاب‌تر و رای‌آورتری است. به همین دلیل نامداری نتیجه‌گیری می‌کند برنامه‌داشتن در انتخابات در ایران نه مفید است، نه شدنی اما هر کاندیدایی باید یک دستور کار مشخص داشته باشد. چرا وضعیت این طور است؟ چرا در انتخابات برنامه نمی‌تواند راهگشا باشد؟ وقتی اقتصاد ایران نمی‌تواند از چنین مزیتی یعنی برنامه‌داشتن بهره ببرد باید شاهد چه تبعاتی باشد؟

با این حال از نگاه برخی دیگر باید در انتخابات به دنبال برنامه‌ها بود، چرا‌که بیشتر از افراد، قابل اتکاست و این هم مشروط به پایبندی افراد به همین برنامه‌ها خواهد بود.  غلامحسین کرباسچی، دبیر کل حزب کارگزاران اخیراً در مصاحبه‌ای گفته بود: «فارغ از اینکه چه کسی حضور پیدا می‌کند یا نمی‌کند، مهم ارائه برنامه است. مردم به دنبال ارائه برنامه هستند.» سخنی که از نگاه فعال سیاسی دیگری چون حسین کمالی مورد تایید است. دبیر کل حزب اسلامی کار هم 18 فروردین‌ماه امسال به ایرنا گفته بود «ما به سمت انتخابات برنامه‌ای می‌رویم». اما در انتخابات برنامه‌ای چه اتفاق جدیدی رخ می‌دهد؟

از نگاه خیلی از کارشناسان اقتصادی در صورت انتشار برنامه کاندیداها آنها بهتر می‌توانند به نقد و ارزیابی دیدگاه‌ها بپردازند. به زعم محمدرضا فرحی، فارغ‌التحصیل مدرسه اقتصاد تولوز، آن وقت دیگر انتخابات هم مانند هندوانه دربسته نخواهد بود و پیش‌بینی آینده کشور میسر خواهد شد. وی در شماره 220 تجارت‌فردا از تبعات نبود شناخت نسبت به کاندیداها سخن می‌گوید که شاید این نقیصه مورد اشاره فرحی با انتشار برنامه‌های کاندیداها رفع شود. با این حال چرا هنوز کاندیداهای ریاست‌جمهوری انتشار برنامه را جدی نمی‌گیرند و به زعم نامداری برنامه داشتن در انتخابات شدنی نیست؟ بدون برنامه رفتار کردن کاندیداها چه تبعات و هزینه‌هایی به همراه دارد و چگونه می‌توان نقش برنامه در انتخابات را ارزشمندتر کرد؟