زنده به گور

فاطمه شیرزادی: اخیراً برخی کار‌شناسان از تظاهر‌ها و خودنمایی‌های عجیبی که در فضای مجازی و واقعی جامعه می‌گذرد ابراز نگرانی می‌کنند. در یکی از این ابراز نگرانی‌ها، روانشناسی به نام اسماعیل سعدی‌پور در کانال تلگرامی خود نوشته است: «اگر اهل اینستاگرام باشید احتمالاً پیج تیمارستان را می‌شناسید. این پیج شما را با افرادی آشنا می‌کند که اغلب دچار اختلال شخصیت خودشیفته، نمایشی (هیستریونیک) یا مرزی یا ترکیبی از این سه هستند. خودشیفته‌ها سعی دارند خود را افرادی ثروتمند یا به قول خودشان لاکچری معرفی کنند. از مهمانی‌ها و رستوران‌ها و ماشین‌‌هایشان فیلم می‌گیرند و به مخاطبان خود القا می‌کنند که در شرایطی رویایی زندگی می‌کنند که در مخیله بیننده هم نمی‌گنجد. زنان هیستریونیک (نمایشی) در زننده‌ترین حالت ممکن خود را به نمایش می‌گذارند و عشوه‌های مصنوعی و نچسب را از خود بروز می‌‌دهند. اغلب آنها به قدری عمل زیبایی انجام داده‌اند که حتی تقارن صورتشان به هم خورده است و حالتی غیرعادی پیدا کرده‌اند. اشخاص بردر لاین (مرزی) هم که دچار اختلال در هویت هستند یک روز از سیاه‌مستی خود فیلم می‌گیرند و روز دیگر از شرکت در مراسم عزاداری. یکی همه چیز را با هم می‌خورد و فیلم می‌گیرد و دیگری از قماربازی‌هایش می‌گوید. اما قسمت تلخ و دردناک ماجرا این است که این افراد هر کدام چند صد هزار بلکه یک یا دو میلیون نفر فالوئر (دنبال‌کننده) دارند و اغلب از راه تبلیغات درآمد خوبی هم کسب می‌کنند.» آنچه این روانشناس توصیف کرده برای کسانی که روزانه ساعات زیادی از زمان خود را در فضای اینستاگرام سپری می‌کنند شگفت‌آور نیست، اما او همه اینها را نشانه‌های حال خراب جامعه می‌داند و از این نگران است که افراد بیمار نسبت به آدم‌های سالم در جامعه جای رشد بیشتری دارند، بیشتر دیده می‌شوند و به‌زعم او بعد از زمانی ملاک و مرجع بسیاری از نوجوانان و جوانان برای تعیین اهداف و ارزش‌های زندگی می‌شوند. او با اشاره به اینکه صفحه دیگری هم در اینستاگرام وجود دارد که افراد فرهیخته یا آدم حسابی‌ها را معرفی می‌کند، اما تعداد مخاطبانش نسبت به مخاطبان کسانی که هر روز از قلیان کشیدن و خرید کردن فیلم می‌گذارند، بسیار کمتر است، در ‌‌نهایت این طور نتیجه می‌گیرد: «جامعه‌ای که ارزش‌های سالم و انسانی‌اش روز‌به‌روز افول کند، افرادی با نازل‌ترین کیفیات انسانی تبدیل به اسطوره‌هایش می‌‌شوند. این جامعه دارد افراد برجسته و سالم خود را زنده به گور می‌کند و بیمار‌ترین‌ها را به اوج می‌رساند، این یعنی فروپاشی اخلاقی.» اما این نگرانی تا چه اندازه باید جدی گرفته شود؟ آیا اینکه صفحات لمپن‌ها در شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار‌تر به نظر می‌رسند نشانه بیماری و مشکلات هویتی در جامعه است؟ اساساً لمپن‌ها چرا در جامعه واقعی و مجازی ما بروز و ظهور پیدا می‌کنند و چگونه حضور این افراد ناهنجار هر روز پررنگ‌تر از افراد فرهیخته و قانونمدار به چشم می‌آید؟ آیا می‌توان امیدوار بود با گذشت زمان نوعی هنجار بر فضای مجازی حاکم شود و برخی رفتارهای دیوانه‌وار کنونی کاهش یابد؟ گسترش الگوبرداری از فرهیختگان و دانشمندان در جامعه نیازمند چه پیش‌نیازهایی است؟