آموزش خصوصی برای همه

جیمز تولی/استاد سیاست‌های آموزشی دانشگاه نیوکسل

با امید و خوش‌بینی است که اکنون به مردم ایران، کشوری که از تحریم‌های تحمیل‌شده از سوی جامعه بین‌الملل بیرون آمده، درود و تبریک می‌گویم. کشور شما حالا این فرصت را دارد که به شکل روزافزون پذیرای آزادی‌های اقتصادی باشد. یکی از جنبه‌های این پذیرفتن آزادی اقتصادی، جنبه‌ای که من در سرتاسر جهان به مطالعه‌‌اش پرداخته‌ام، آن است که اولیا و فرزندان‌شان تا چه درجه در حیطه آموزش، قادر به انتخاب و عملی کردن انتخابشان‌ هستند. این تا حدی مرتبط است با اینکه بنگاه‌های خصوصی آموزشی تا چه درجه‌ای قادرند ببالند و رشد کنند. عرف پذیرفته‌شده در مورد آموزش خصوصی این است که «فقط» به کار ثروتمندان و نخبگان می‌آید. اگرچه شکی نیست که آموزش خصوصی به این گروه‌ها خدمت‌رسانی می‌کند اما در جهان در حال ‌توسعه و در اقتصادهای تازه‌پا، انقلابی خارق‌العاده در این زمینه در حال وقوع است. این انقلابی است که نیروهایش بخش آموزش خصوصی است که به فقرا و خانواده‌های کم‌درآمد خدمت می‌رساند. برای مثال در میان کشورهای آفریقای سیاه و جنوب آسیا، اکثریت چشمگیری از بی‌بضاعت‌های شهرها (بیش از ۷۰ درصد آنها) به مدارس خصوصی کم‌هزینه می‌روند. این مدارس در موضوعات درسی کلیدی، بسیار بهتر از مدارس دولتی کار می‌کنند و تنها یک‌سوم (یا کمتر) هزینه واحد را دریافت می‌کنند. و برای اولیا هم پرداختن این هزینه ممکن است. اما این انقلاب تنها در این کشورهای آفریقایی و آسیایی نیست که دارد اتفاق می‌افتد، بلکه همچنین در کشورهای حوزه خلیج فارس هم در جریان است. یکی از دانشجویانم در دانشگاه نیوکسل به تازگی تحقیقی را تکمیل کرده که هزینه‌های (به نسبت) پایین مدارس خصوصی در کویت را مطالعه می‌کند، مدارسی که به خانواده‌های (به نسبت) کم‌درآمد آن کشور خدمت‌رسانی می‌کنند. یافته‌های خارق‌العاده او نشان می‌دهد مدارس خصوصی کم‌هزینه بسیاری وجود دارند، که تحت عنوان مدارس پاکستانی طبقه‌بندی می‌شوند، و در آنها در واقع علاوه بر کودکان کویتی، کودکانی از کشورهایی متعدد، ‌ازجمله سوریه و لبنان و فلسطین و مراکش و مصر تحصیل می‌کنند. چرا این خانواده‌های کم‌درآمد، در حالی که مدارس دولتی به صورت مجانی در اختیارشان‌ است، این مدارس کم‌هزینه خصوصی را برمی‌گزینند؟ چرا که استانداردهای معمول در بخش دولتی حتی از مدارس کم‌هزینه خصوصی هم پایین‌تر بوده‌اند. یک فقره آمار موکداً به این مهم اشاره می‌کند: غیبت معلم‌ها در مدارس دولتی هفت برابر غیبت معلم‌ها در مدارس خصوصی کم‌هزینه است. در این زمینه، مدرسه خصوصی‌ای که بدترین عملکرد را در میان مدارس خصوصی داشته، با مدرسه‌ای که بهترین عملکرد را در میان مدارس دولتی داشته، برابری می‌کند. و به همین علت است که این انتخاب آموزشی ارزشمند است و برای مستقر کردن آزادی اقتصادی اهمیت دارد. چرا که به اولیا و فرزندان‌شان اجازه می‌دهد از مدارس دولتی و عملکرد بدشان بیرون بیایند و فرصت‌های شغلی آینده‌شان را بیشتر کنند. چقدر دوست دارم شخصاً به ایران بیایم و آزادی آموزشی را آنجا وارسی کنم. شاید روزی بتوانم رو‌در‌رو سال نو را بهتان تبریک بگویم.