بازار ملتهب

دلار چهار هزارتومانی اگرچه عمر کوتاهی داشت و دوباره قیمت دلار به کانال‌های پایین‌تر بازگشت اما همچنان سایه دلار چهار هزارتومانی بر بازار ارز سنگینی می‌کند. با توجه به سیاست‌های دولت در جهت پایین نگه داشتن نرخ ارز با انگیزه انتخاباتی و چسبندگی رو به بالای قیمت دلار شاید در آینده نزدیک پس از انتخابات نه‌تنها شاهد ورود نرخ ارز به کانال چهار هزارتومانی باشیم بلکه این احتمال وجود دارد که جهش ارزی در نتیجه سیاست سرکوب ارزی دولت رخ دهد. به هر ترتیب بازار ارز در شرایط فعلی در وضعیتی قرار گرفته است که سیگنال معناداری در جهت تشدید نوسانات ارزی از خود بروز می‌دهد. البته پیش‌زمینه آن به پاییز امسال برمی‌گردد. بنابر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس پیرامون تحلیل نوسانات بازار ارز در ماه‌های اخیر در آذرماه بود که بازار دچار نوسانات شدید و التهاباتی شد، به طوری که در این ماه شاهد افزایش قابل توجه نرخ ارز بودیم. در حالی که از خردادماه تا آبان‌ماه امسال متوسط ماهانه نرخ ارز حدود پنج درصد افزایش به ثبت رساند اما در آذرماه در مدت یک ماه متوسط نرخ ارز بیش از شش درصد نسبت به آبان‌ماه افزایش داشت تا در نهایت در اول دی‌ماه دلار چهار هزارتومانی برای اولین بار در بازار ارز به ثبت رسید. عواملی چون افزایش جهانی ارزش دلار، انتخابات آمریکا، افزایش فصلی، تقاضای ارز تجاری و مسافرتی و عدم عرضه ارز غیرنفتی در پاییز سال جاری باعث شد تا بار دیگر زمینه بی‌ثباتی بازار ارز و افزایش نوسانات رقم خورد. در این زمینه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید دارد که زمینه‌های بنیادین افزایش نرخ ارز طی سال‌های گذشته به تدریج به وجود آمده است و با توجه به این امر تحولات بازار ارز با متغیرهای بنیادین بازار ارز در ایران ناسازگار نیست. با توجه به این امر اگرچه افزایش و واقعی شدن نرخ ارز در این مقطع به نفع اقتصاد ایران است اما با توجه به در پیش بودن انتخابات به نظر می‌رسد دولت توجهی به آثار مثبت افزایش نرخ ارز چون افزایش صادرات، تحریک تقاضا و رشد قدرت رقابت‌پذیری در بخش تولید ندارد و سیاست‌های یک ماه گذشته دولت و بانک مرکزی که حتی از گفته‌های مسوولان دولتی مشخص است؛ سیاست سرکوب نرخ ارز است. این را هم در سخنان رئیس‌جمهور و هم به نوعی از سخنان وزیر اقتصاد می‌توان به خوبی استنباط کرد. اما چرا در شرایطی که اقتصاد ایران از تضعیف ارزش پول ملی با توجه به رشد صادرات و افزایش تقاضا سود می‌برد دولت به رسم سنت گذشته سعی دارد ریال را در برابر دلار تقویت کند و به هر قیمتی نرخ ارز را پایین نگه دارد؟ این در حالی است که به گفته کارشناسان به طور طبیعی وقتی دولت سعی می‌کند نرخ ارز را پایین‌تر از نرخ تعادلی در بازار نگه دارد بروز برخی شوک‌های اقتصادی در بازار باعث برهم زدن شرایط می‌شود و نوسانات قیمت‌ها تشدید می‌شود. افزایش نقدینگی یا رشد تقاضا هریک به طور مستقیم و غیرمستقیم در بازار ارز اثرگذارند و به ماشه‌ای می‌مانند که وقتی کشیده شود ظرفیت بالقوه را به فعل می‌رسانند و تبعاتی چون سفته‌بازی را به همراه دارد و در نهایت تاوان آن را عموم جامعه می‌دهند.