تاریخ انتشار:
کدام کالاها در سفره مردم کمرنگ شده است؟
مصرف مواد خوراکی از نگاه آمار
گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد مصرف مواد خوراکی در سال ۹۱ از اکثر کالاها، روند کاهشی را پشت سر گذاشته است. همچنین در سال‌های اخیر، از میزان مصرف خوراکی‌های گران‌قیمت، تا حدود قابل توجهی کاسته شده است. اما در مصرف کالاهای ارزان‌تر نوسان کمتری دیده می‌شود.
گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد مصرف مواد خوراکی در سال 91 از اکثر کالاها، روند کاهشی را پشت سر گذاشته است. همچنین در سال‌های اخیر، از میزان مصرف خوراکی‌های گران‌قیمت، تا حدود قابل توجهی کاسته شده است. اما در مصرف کالاهای ارزان‌تر نوسان کمتری دیده می‌شود.
افت قابل توجه مصرف برنج
آمار منتشر‌شده بانک مرکزی از بودجه خانوار نشان می‌دهد متوسط مصرف سالانه هر خانوار از «برنج» در سال 91، حدود 131 کیلوگرم بوده است، این در حالی است که این آمار برای سال 90 حدود 147 کیلوگرم گزارش شده بود. در نتیجه نسبت به سال قبل مصرف سالانه خانوار از انواع برنج حدود 10 درصد کم شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد مصرف سالانه خانوار از برنج در یک دهه اخیر 27 درصد کاهش یافته است. اما نکته قابل توجه این موضوع است که کاهش مصرف در بازه‌های مختلف زمانی به یک اندازه نبود، آمار حاکی از آن است که در فاصله زمانی سال‌های 82 تا 86 از میزان متوسط مصرف سالانه برنج حدود چهار درصد کاسته شده است، حال آنکه این افت مصرف در سال‌های 86 تا 91 حدود 24 درصد گزارش شده است. بنابراین بخش عمده کاهش مصرف برنج در نیمه دوم دهه 80 رخ داده است.
جایگزینی مصرف گوشت مرغ و گوشت قرمز
گزارش بانک مرکزی مصرف سالانه خانوارها را از گوشت دام (انواع گوشت قرمز) به تصویر کشیده است، بر این اساس مصرف هر خانوار در سال 91 از این ماده خوراکی حدود 41 کیلوگرم بوده است، این در حالی است که این آمار برای سال 90 حدود 48 کیلوگرم بوده است. در نتیجه به فاصله زمانی یک سال حدود 15 درصد (معادل هفت کیلوگرم) از متوسط مصرف سالانه گوشت دام در سبد خانوارها کاهش یافته است. اما با نگاهی به دو دهه اخیر به این مساله پی خواهیم برد که روند مصرف گوشت قرمز در این سال‌ها مسیر نزولی را طی کرده؛ با این وجود در برخی سال‌ها این مقدار افزایش یافته است. به عنوان مثال در سال 85 متوسط مصرف سالانه به 64 کیلوگرم رسیده که بیشترین مصرف در یک دهه اخیر به شمار می‌آید و نسبت به سال قبل حدود پنج کیلوگرم به میزان مصرف آن افزوده شده است. نکته قابل تامل این است که در دو دهه اخیر مقدار مصرف خانوارها از گوشت دامی حدود 57 درصد کاهش یافته است. این آمار می‌گوید مصرف سالانه هر خانوار از این ماده پروتئینی در سال 71 حدود 95 کیلوگرم بود، در نتیجه طی 20 سال خانوارها 54 کیلوگرم گوشت دامی را از سبد مصرفی خود کنار گذاشتند. به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین موضوعات افت کاهش مصرف در گوشت دامی رشد بهای آن در سال‌های اخیر بوده است، لذا این احتمال وجود دارد که با گذشت زمان، سهم گوشت دامی جای خود را به دیگر مواد خوراکی داده است. به عنوان مثال می‌توان از «گوشت پرندگان» به عنوان یک کالای جانشین گوشت دام نام برد. مهم‌ترین کالای این بخش را «گوشت مرغ» تشکیل می‌دهد، بر این اساس بررسی نوسانات در گوشت پرندگان می‌تواند به نوعی بازتاب مصرف مرغ در سبد خانوار باشد. آمار منتشر‌شده حاکی از آن است که میانگین مصرف سالانه هر خانوار از گوشت مرغ در سال 91 حدود 88 کیلوگرم بوده است. حال آنکه مصرف خانوار از این ماده خوراکی در سال قبل از آن حدود 91 کیلوگرم بوده است. بنابراین طی یک سال بیش از سه درصد از مصرف گوشت مرغ در سبد خانوار کم شده است. البته این کاهش مصرف نسبت به گوشت دام به مراتب، مقدار کمتری است. اما در بازه زمانی بزرگ‌تر و طی دو دهه اخیر، میزان مصرف از این ماده خوراکی 47 درصد افزایش یافته است. از مقایسه آمار گوشت قرمز و گوشت مرغ می‌توان به این نتیجه رسید که طی دو دهه مقدار مصرف از گوشت قرمز که سطح قیمتی بالاتری نسبت به گوشت مرغ دارد، کاهش یافته و تقریباً به همان میزان مصرف خانوارها گوشت مرغ افزایش یافته است. در حقیقت گوشت دام در مقابل گوشت پرندگان کالای لوکس‌تری به حساب می‌آید و افزایش بهای گوشت قرمز سبب جایگزینی آن با گوشت مرغ شده است.
کاهش42 درصدی مصرف شیر در دو سال
یکی دیگر از مواد خوراکی که بیشترین کاهش سالانه را در سال 91 تجربه کرده ماده لبنی «شیر» است. گزارش‌ها می‌گوید مصرف شیر در سال 91 حدود 134 کیلوگرم بوده است، حال آنکه در سال قبل از آن مصرف سالانه هر خانوار از شیر 166 کیلوگرم بوده است. اما در مقایسه با سال 89 مقدار این کاهش بسیار قابل توجه بوده به نحوی که در دو سال اخیر مصرف سالانه شیر حدود 42 درصد کاهش یافته است. این افت محسوس در این دو سال در حالی بود که از سال 86 تا 89، بر میزان مصرف خانوارها از شیر افزوده می‌شد. این افزایش طی چهار سال حدود 13 درصد گزارش شده بود.
نصف شدن مصرف نان
اما در مقایسه با دیگر کالاها مصرف نان در یک سال اخیر نوسان کمتری داشته است، اگرچه در بازه زمانی 10ساله این تفاوت در عادت مصرفی مشاهده می‌شود. بر اساس آمارهای بانک مرکزی، مصرف سالانه هر خانوار از نان در سال 91 حدود 347 کیلوگرم گزارش شده است، اما مقدار مصرف آن در سال 90 حدود 356 کیلوگرم بوده است، بنابراین در بازه سالانه حدود دو درصد از مصرف نان کاسته شده است. این در حالی است که مصرف سالانه خانوار در سال 71 حدود 709 کیلوگرم بوده است که افت بیش از 50درصدی مصرف در دو دهه اخیر را نشان می‌دهد. البته یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش در سال‌های اخیر را می‌توان در قطع یارانه نان بعد از هدفمندی یارانه عنوان کرد.
مصرف کل افراد و خانوارها
اما با جمع بستن وزن تمامی مواد خوراکی و آشامیدنی‌ها، می‌توان تصویری از میزان مصرف سالانه خانوارها به دست آورد. گفتنی است در این گزارش به علت نبود آمار از مصرف «فرآورده‌های گوشت دام، گوشت پرندگان و ماهی‌ها» در سال‌های ابتدایی دهه 80 و همچنین «سهم ناچیز» آن در سبد خانوار از لحاظ کردن این گروه‌ها صرف نظر کردیم. با نگاهی به آمار کل مصرف خانوارها، می‌توان دریافت در یک دهه گذشته وزن مصرفی خانوار از مواد خوراکی و آشامیدنی‌ها در حال کاهش بوده است، بر این اساس طی یک دهه اخیر حدود 14 درصد از مصرف کل، کاسته شده، اما آیا به راستی مصرف سالانه هر فرد نیز در این سال‌ها کاهش یافته است؟ برای پاسخ به این سوال نسبت میزان مصرف کل سالانه را به متوسط تعداد افراد خانوارها به دست آوردیم (متوسط افراد خانوار در یک دهه اخیر در حال کاهش بوده است) در نتیجه مشاهده می‌شود روند مصرفی کل مواد خوراکی به ازای هر فرد در طول یک دهه اخیر حدود هشت درصد افزایش یافته است، اما با وجود روند افزایشی در یک دهه اخیر میزان مصرف افراد از کل خوراکی‌ها در سال 91 نسبت به سال قبل، حدود یک درصد کاهش یافته است. آمار بانک مرکزی در سال‌های آینده نشان خواهد داد که این روند کاهشی ادامه خواهد یافت؟
افت قابل توجه مصرف برنج
آمار منتشر‌شده بانک مرکزی از بودجه خانوار نشان می‌دهد متوسط مصرف سالانه هر خانوار از «برنج» در سال 91، حدود 131 کیلوگرم بوده است، این در حالی است که این آمار برای سال 90 حدود 147 کیلوگرم گزارش شده بود. در نتیجه نسبت به سال قبل مصرف سالانه خانوار از انواع برنج حدود 10 درصد کم شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد مصرف سالانه خانوار از برنج در یک دهه اخیر 27 درصد کاهش یافته است. اما نکته قابل توجه این موضوع است که کاهش مصرف در بازه‌های مختلف زمانی به یک اندازه نبود، آمار حاکی از آن است که در فاصله زمانی سال‌های 82 تا 86 از میزان متوسط مصرف سالانه برنج حدود چهار درصد کاسته شده است، حال آنکه این افت مصرف در سال‌های 86 تا 91 حدود 24 درصد گزارش شده است. بنابراین بخش عمده کاهش مصرف برنج در نیمه دوم دهه 80 رخ داده است.
جایگزینی مصرف گوشت مرغ و گوشت قرمز
گزارش بانک مرکزی مصرف سالانه خانوارها را از گوشت دام (انواع گوشت قرمز) به تصویر کشیده است، بر این اساس مصرف هر خانوار در سال 91 از این ماده خوراکی حدود 41 کیلوگرم بوده است، این در حالی است که این آمار برای سال 90 حدود 48 کیلوگرم بوده است. در نتیجه به فاصله زمانی یک سال حدود 15 درصد (معادل هفت کیلوگرم) از متوسط مصرف سالانه گوشت دام در سبد خانوارها کاهش یافته است. اما با نگاهی به دو دهه اخیر به این مساله پی خواهیم برد که روند مصرف گوشت قرمز در این سال‌ها مسیر نزولی را طی کرده؛ با این وجود در برخی سال‌ها این مقدار افزایش یافته است. به عنوان مثال در سال 85 متوسط مصرف سالانه به 64 کیلوگرم رسیده که بیشترین مصرف در یک دهه اخیر به شمار می‌آید و نسبت به سال قبل حدود پنج کیلوگرم به میزان مصرف آن افزوده شده است. نکته قابل تامل این است که در دو دهه اخیر مقدار مصرف خانوارها از گوشت دامی حدود 57 درصد کاهش یافته است. این آمار می‌گوید مصرف سالانه هر خانوار از این ماده پروتئینی در سال 71 حدود 95 کیلوگرم بود، در نتیجه طی 20 سال خانوارها 54 کیلوگرم گوشت دامی را از سبد مصرفی خود کنار گذاشتند. به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین موضوعات افت کاهش مصرف در گوشت دامی رشد بهای آن در سال‌های اخیر بوده است، لذا این احتمال وجود دارد که با گذشت زمان، سهم گوشت دامی جای خود را به دیگر مواد خوراکی داده است. به عنوان مثال می‌توان از «گوشت پرندگان» به عنوان یک کالای جانشین گوشت دام نام برد. مهم‌ترین کالای این بخش را «گوشت مرغ» تشکیل می‌دهد، بر این اساس بررسی نوسانات در گوشت پرندگان می‌تواند به نوعی بازتاب مصرف مرغ در سبد خانوار باشد. آمار منتشر‌شده حاکی از آن است که میانگین مصرف سالانه هر خانوار از گوشت مرغ در سال 91 حدود 88 کیلوگرم بوده است. حال آنکه مصرف خانوار از این ماده خوراکی در سال قبل از آن حدود 91 کیلوگرم بوده است. بنابراین طی یک سال بیش از سه درصد از مصرف گوشت مرغ در سبد خانوار کم شده است. البته این کاهش مصرف نسبت به گوشت دام به مراتب، مقدار کمتری است. اما در بازه زمانی بزرگ‌تر و طی دو دهه اخیر، میزان مصرف از این ماده خوراکی 47 درصد افزایش یافته است. از مقایسه آمار گوشت قرمز و گوشت مرغ می‌توان به این نتیجه رسید که طی دو دهه مقدار مصرف از گوشت قرمز که سطح قیمتی بالاتری نسبت به گوشت مرغ دارد، کاهش یافته و تقریباً به همان میزان مصرف خانوارها گوشت مرغ افزایش یافته است. در حقیقت گوشت دام در مقابل گوشت پرندگان کالای لوکس‌تری به حساب می‌آید و افزایش بهای گوشت قرمز سبب جایگزینی آن با گوشت مرغ شده است.
کاهش42 درصدی مصرف شیر در دو سال
یکی دیگر از مواد خوراکی که بیشترین کاهش سالانه را در سال 91 تجربه کرده ماده لبنی «شیر» است. گزارش‌ها می‌گوید مصرف شیر در سال 91 حدود 134 کیلوگرم بوده است، حال آنکه در سال قبل از آن مصرف سالانه هر خانوار از شیر 166 کیلوگرم بوده است. اما در مقایسه با سال 89 مقدار این کاهش بسیار قابل توجه بوده به نحوی که در دو سال اخیر مصرف سالانه شیر حدود 42 درصد کاهش یافته است. این افت محسوس در این دو سال در حالی بود که از سال 86 تا 89، بر میزان مصرف خانوارها از شیر افزوده می‌شد. این افزایش طی چهار سال حدود 13 درصد گزارش شده بود.
نصف شدن مصرف نان
اما در مقایسه با دیگر کالاها مصرف نان در یک سال اخیر نوسان کمتری داشته است، اگرچه در بازه زمانی 10ساله این تفاوت در عادت مصرفی مشاهده می‌شود. بر اساس آمارهای بانک مرکزی، مصرف سالانه هر خانوار از نان در سال 91 حدود 347 کیلوگرم گزارش شده است، اما مقدار مصرف آن در سال 90 حدود 356 کیلوگرم بوده است، بنابراین در بازه سالانه حدود دو درصد از مصرف نان کاسته شده است. این در حالی است که مصرف سالانه خانوار در سال 71 حدود 709 کیلوگرم بوده است که افت بیش از 50درصدی مصرف در دو دهه اخیر را نشان می‌دهد. البته یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش در سال‌های اخیر را می‌توان در قطع یارانه نان بعد از هدفمندی یارانه عنوان کرد.
مصرف کل افراد و خانوارها
اما با جمع بستن وزن تمامی مواد خوراکی و آشامیدنی‌ها، می‌توان تصویری از میزان مصرف سالانه خانوارها به دست آورد. گفتنی است در این گزارش به علت نبود آمار از مصرف «فرآورده‌های گوشت دام، گوشت پرندگان و ماهی‌ها» در سال‌های ابتدایی دهه 80 و همچنین «سهم ناچیز» آن در سبد خانوار از لحاظ کردن این گروه‌ها صرف نظر کردیم. با نگاهی به آمار کل مصرف خانوارها، می‌توان دریافت در یک دهه گذشته وزن مصرفی خانوار از مواد خوراکی و آشامیدنی‌ها در حال کاهش بوده است، بر این اساس طی یک دهه اخیر حدود 14 درصد از مصرف کل، کاسته شده، اما آیا به راستی مصرف سالانه هر فرد نیز در این سال‌ها کاهش یافته است؟ برای پاسخ به این سوال نسبت میزان مصرف کل سالانه را به متوسط تعداد افراد خانوارها به دست آوردیم (متوسط افراد خانوار در یک دهه اخیر در حال کاهش بوده است) در نتیجه مشاهده می‌شود روند مصرفی کل مواد خوراکی به ازای هر فرد در طول یک دهه اخیر حدود هشت درصد افزایش یافته است، اما با وجود روند افزایشی در یک دهه اخیر میزان مصرف افراد از کل خوراکی‌ها در سال 91 نسبت به سال قبل، حدود یک درصد کاهش یافته است. آمار بانک مرکزی در سال‌های آینده نشان خواهد داد که این روند کاهشی ادامه خواهد یافت؟
دیدگاه تان را بنویسید