طلای سرخ

در حالی که بحران اقتصادی کشور را در می‌نوردد جامعه جدیدی از کشاورزان در حال شکل‌گیری است. این تعاونی متخصص زعفران، گران‌ترین ادویه جهان است و تاکنون موفق شده خود را سر پا نگه دارد و توجه زیادی را در سراسر جهان به خود جلب کند. در این روزگار سخت به دشواری می‌توان در یونان مکانی را پیدا کرد که مردمان آن هنوز به آینده امیدوار باشند. این مکان در شمالی‌ترین نقطه کشور در کوروکوس و در دشت مقدونیه واقع شده است. نیکلاس یکی از ساکنان راضی این شهر پنج هزارنفری است که در میان مزارع احاطه شده است. او با افتخار می‌گوید: «ما هیچ بدهی نداریم. صادرات ما عالی است و از نظر جسمانی در سلامت کامل به سر می‌بریم. ما الگوی پیشتاز اروپا هستیم.» هنگامی که نیکلاس کوچک بود اطرافیانش او را به خاطر موهای بلوند و چشمان آبی‌اش «پسر آلمانی» خطاب می‌کردند. اما اکنون موهایش جوگندمی شده و این مرد 57 ساله ریاست تعاونی محلی متشکل از هزار تولیدکننده زعفران را بر عهده دارد. این تعاونی در نوع خود در کشور بی‌نظیر است. زمین‌های اطراف شهر کوروکوس به خاطر تولید زعفران قرمز که نادرترین و گران‌ترین ادویه جهان است و طلای سرخ نام گرفته است، شهرت فراوانی پیدا کرده‌اند. این شهر سالانه 5/1 تا دو تن زعفران تولید می‌کند که هر کیلو دو هزار یورو ارزش دارد. کشاورزان مرغوب‌ترین محموله‌های زعفران را به ایالات متحده، فرانسه، آلمان، کانادا و استرالیا صادر می‌کنند. با وجود تولید جهانی زعفران به میزان 200 تن در سال، یونان سهم اندکی دارد. حدود 90 درصد تولید جهانی در ایران صورت می‌گیرد که در حال حاضر به دلیل سیاست هسته‌ای و تحریم‌های غربی در صادرات خود دچار مشکل شده است. علاوه بر این زعفران قرمز تولید یونان محبوب سرآشپزهاست. نیکلاس با غرور می‌گوید: ما بهترین هستیم. پشت سر او مدال‌های بین‌المللی و گواهینامه‌ها دیده می‌شوند. به گفته او هر کیلو زعفران یونان 500 یورو بیشتر از زعفران ایران ارزش دارد.

کار سخت

مقام نیکلاس از نظر مادی هیچ ارزشی ندارد. او هیچ امتیاز و نقش خاصی نیز ندارد. تعاونی 90 درصد از درآمد خود را مستقیماً به کشاورزان می‌پردازد. این کار در کشوری که پارتی‌بازی و فساد آن را به بحران کشیده است کاملاً بی‌سابقه است. برای ریاست تعاونی فرد باید خود تولیدکننده زعفران باشد و نیکلاس در زمینی به مساحت حدود یک هکتار نوع خاصی از زعفران از خانواده سوسن را پرورش می‌دهد. شهر او قبلاً 2500 کشاورز داشت اما بسیاری از جوانان در سال‌های گذشته به شهرهای بزرگ‌تر مهاجرت کردند. در جریان المپیک تابستانی سال 2004 و هنگامی که کشور شکوفایی بزرگ اقتصادی را تجربه می‌کرد مهاجرت‌های زیادی در داخل صورت گرفت. سه سال پیش فقط 580 تولیدکننده زعفران در کوروکوس بودند. پرورش زعفران کاری سخت است. برای تولید هر کیلو زعفران حدود 150 هزار گل با دست چیده می‌شوند و پرچم‌های ارزشمند آنها به دقت از گل جدا می‌شوند. فرآیند برداشت در دوره‌ای دو‌هفته‌ای در اواخر اکتبر و اوایل نوامبر انجام می‌گیرد. به گفته رئیس تعاونی، تولیدکننده هر بار از خودش می‌پرسد چرا من این کار را انجام می‌دهم؟ اما این کار لذت خودش را هم دارد. خانواده نیکلاس حداقل چهار نسل به کشت زعفران اشتغال داشته‌اند. این گیاه در یونان منقرض شده بود تا اینکه 300 سال قبل چند پیاز زعفران از وین به آن منطقه آورده شد و از آن زمان کشت زعفران در دشت مقدونیه رسمیت پیدا کرد.

بازگشت کشاورزان در میان بحران

اینکه چرا این گیاه ارزشمند در میان کشاورزان رواج یافت خود یک راز است. آیا آب و هوای منطقه و کوه‌هایی که آن را از گزند باد حفظ می‌کنند، پاسخ این سوال هستند، یا خاک شنی و منحصر به فرد آن؟ به گفته نیکلاس هنوز کسی نمی‌داند چرا آن منطقه اهمیت پیدا کرده است. اکنون که بحران بدهی و اقدامات ریاضتی کل کشور را به زانو در آورده است، جوانان و کشاورزان سابق به منطقه باز می‌گردند. تعداد کشاورزان به اندازه 10 سال پیش رسیده است. زمانی کوروکوس سالانه شش تن تولید می‌کرد و دومین تولیدکننده جهان بود. کشاورزان امیدوارند با دو برابر کردن مقدار زمین زیر کشت و سه برابر کردن تولید زعفران در ظرف دو سال جایگاه سابق جهانی خود را دوباره به دست آورند. در آلمان هر گرم زعفران سرخ یونان 13 یورو ارزش دارد. سرآشپزها مشتاقانه به دنبال آن هستند به ویژه آنکه بازرسان غذایی در بریتانیا اعلام کرده‌اند زعفران تولیدی اسپانیا از نظر رنگ، عطر و طعم کیفیت کمتری دارد. علاوه بر این رسانه‌های بریتانیا افشا کردند که صادرکنندگان اسپانیایی، زعفران ارزان ایرانی را با بسته‌بندی و برچسب‌های جدید عرضه می‌کنند. اروپا به کوروکوس امیدوار است و نیکلاس به آینده‌ای مشترک چشم دوخته است. به گفته او با پیازهای ارسالی از اتریش، حمایت و تحسین لندن و یارانه‌های کشاورزی بروکسل، کوروکوس به یک پروژه اروپایی تبدیل شده است. او می‌گوید: «ما بدون اروپا هیچ هستیم.»