تاریخ انتشار:
تلاش‌های پیدا و پنهان برای تثبیت قیمت جهانی نفت
نگاه نگران بازارها به میز مذاکرات
سه روز مذاکره هسته‌ای در مسقط، پایتخت عمان علاوه بر بازتاب‌های گسترده‌ای که طی هفته گذشته در صفحات سیاسی روزنامه‌ها داشت، اثر خود را در میان تحلیل‌ها و گزارش‌های اقتصادی مطبوعات هم نشان داد. در میان همه بازارهای متاثر از توافق هسته‌ای احتمالی، یکی از جذاب‌ترین بازارها برای عموم مردم، بازار ارز است و بررسی سناریوهای مختلف تغییر قیمت دلار پس از ضرب‌الاجل سوم آذرماه، این روزها جزو پرطرفدارترین موضوعات برای مخاطبان رسانه‌هاست.
سه روز مذاکره هسته‌ای در مسقط، پایتخت عمان علاوه بر بازتاب‌های گسترده‌ای که طی هفته گذشته در صفحات سیاسی روزنامه‌ها داشت، اثر خود را در میان تحلیل‌ها و گزارش‌های اقتصادی مطبوعات هم نشان داد. در میان همه بازارهای متاثر از توافق هسته‌ای احتمالی، یکی از جذاب‌ترین بازارها برای عموم مردم، بازار ارز است و بررسی سناریوهای مختلف تغییر قیمت دلار پس از ضرب‌الاجل سوم آذرماه، این روزها جزو پرطرفدارترین موضوعات برای مخاطبان رسانه‌هاست. روزنامه اصولگرای «جوان» روز یکشنبه یادداشتی زیر عنوان «بازار ارز چه خواهد شد؟» منتشر کرد و با اشاره به رکود هفته‌های اخیر در این بازار نوشت: «با نزدیک شدن به مرحله نهایی مذاکرات، بازارهای مختلف در حالت آماده‌باش و گوش به زنگ اخبار شده است که در این میان بازار ارز بیش از همه در لاک خود فرو رفته و سریع‌ترین واکنش‌ها را به آن نشان خواهد داد. اما بازار ارز چه خواهد شد؟ آیا دلار گران خواهد شد یا ارزان، میزان نوسانات آن چقدر خواهد بود؟ ارز بفروشیم یا بخریم؟»
یادداشت‌نویس «جوان» عوامل اثرگذار در بازار ارز را به شش مولفه تقسیم کرد و در توضیح مهم‌ترین آنها این‌گونه توضیح داد: «اگر نتیجه مذاکرات منفی باشد بدون شک انتظارات تورمی با تحریک بیشتری مواجه خواهد شد و در نتیجه دولت باید با کنترل و به شکل پله‌ای احتمالاً سطح قیمت اسمی ارزها را به تدریج بالا ببرد؛ اما اگر نتیجه مذاکرات مثبت باشد باید انتظار داشت قیمت دلار و ارزهای خارجی در بازار آزاد پایین‌تر بیاید، هرچند احتمالاً سطح تغییرات قیمتی بسیار محدود خواهد بود.» یادداشت این روزنامه اصولگرا «قیمت نفت» و «عرضه نفت» را نیز از دیگر مولفه‌های تاثیرگذار بر بازار ارز برمی‌شمارد و تاکید می‌کند «کاهش سطح قیمت نفت در شش‌ماهه دوم سال، مانع کاهش قیمت دلار و ارزهای دیگر خواهد بود» اما ادامه می‌دهد: «اگر توافق هسته‌ای با رفع تحریم‌ها و یافتن بازارهای نفتی همراه باشد، می‌توان امیدوار بود که کاهش قیمت دلار جدی باشد و حتی عبور از نقطه مقاومت سه هزار تومان نیز قابل تصور باشد.» «تعدیل قیمت‌ها بر اساس تورم یا کسری بودجه» چهارمین عامل تاثیرگذار در قیمت دلار از نگاه یادداشت‌نویس «جوان» است و از نظر او «دولت‌ها تمایل زیادی به ثبات
قیمت‌ها در بازار ارز دارند، در حالی که اگر نخواهیم دچار افزایش ناگهانی و شوک قیمتی شویم باید تعدیل قیمت دلار بر اساس نرخ تورم و آهسته و پیوسته باشد. از آنجا که زمزمه‌هایی از سوی کارشناسان متصل به جریان دولت مبنی بر این حرکت منطقی شنیده می‌شود، بعید نیست که این حرکت پسندیده بعد از گذشتن از 3 آذر در فضایی آرام در دستور کار دولت قرار بگیرد». دو مولفه «سرمایه‌گذاری خارجی» و «کاهش هزینه‌های تجارت خارجی» نیز از نگاه این روزنامه اصولگرا به عنوان دیگر تنظیم‌کنندگان قیمت دلار در بازار آزاد معرفی شده‌اند که باز هم تا حدود زیادی به توافق هسته‌ای احتمالی ایران و گروه 1+5 در هفته‌های آینده وابسته‌اند.
مقابله با کاهش قیمت نفت
موضوع کاهش قیمت نفت، علاوه بر اثراتی که بر قیمت دلار دارد و برای مردم عادی جالب توجه است، ماه‌هاست نگرانی دولتمردان ایران را به دلیل احتمال کسری بودجه برانگیخته است. تلاش‌های پیدا و پنهان برای جلوگیری از نزول بیشتر قیمت نفت در بازارهای جهانی نیز در هفته‌های اخیر شدت بیشتری گرفته است. حسن روحانی، اواسط هفته گذشته در دیداری رسمی با معاون رئیس‌‌جمهور عراق در تهران، از کاهش قیمت نفت به عنوان یک «توطئه» یاد کرد که «برای ملت‌های منطقه ایجاد شده و امیدوارم بتوانیم با کمک و همراهی یکدیگر از این مشکلات عبور کنیم.» ظاهراً دولت ایران برای عبور از این مشکل با دیگر کشورهای نفتی منطقه نیز وارد مذاکره شده است. روزنامه «شرق» روز سه‌شنبه از «پیام نفتی روحانی به امیر قطر» خبر داد و نوشت: «حسن روحانی، رئیس‌‌جمهور ایران از طریق بیژن نامدارزنگنه، وزیر نفت به امیر قطر در خصوص ایجاد ثبات در بازار نفت پیام ارسال کرد. شاید این نخستین اقدام جدی دولت ایران پس از چهار ماه روند نزولی قیمت برای جلوگیری از کاهش قیمت یا به تعبیر پیام رئیس‌‌جمهور ایجاد ثبات در بازار نفت باشد.» این روزنامه در عین حال اضافه کرد که «قطر تنها 739 هزار بشکه
تولید نفت دارد و به‌عنوان یازدهمین تولیدکننده نفت در اوپک شناخته می‌شود. بر این اساس تحلیلگران از ارسال نامه ایران به کشوری که چندان در بازار نفت اثرگذار نیست، اظهار تعجب کرده‌اند، اما برخی از کارشناسان معتقدند این می‌تواند یک شروع خوب باشد؛ مشروط بر آنکه سایر کشورهای اثرگذار را که به‌عنوان کشورهای برتر در تولید نفت شناخته می‌شوند از یاد نبریم.»
«شرق» به نقل از «حسن مرادی، کارشناس انرژی» می‌نویسد: «اگرچه میزان تولید نفت قطر درصد قابل توجهی نیست و نسبت به دیگر اعضای اوپک در سطح پایین‌تری قرار دارد اما در سطح دیپلماتیک کشوری تاثیرگذار در تصمیم‌گیری‌های اوپک بوده و به اعتقاد دست‌اندرکاران، نظرات این کشور می‌تواند در تصمیم نهایی اوپک اثرگذار باشد ضمن آنکه قطر می‌تواند بر نظر دیگر کشورها هم تاثیر گذاشته و آنها را با خود همسو کند. از این‌رو همراه شدن با قطر و جلب نظر این کشور می‌تواند در تصمیمات آتی بازار نفت، ایران را یاری رساند.»
این کارشناس انرژی در پایان ابراز امیدواری می‌کند که «تقاضا به واسطه رسیدن فصل سرما افزایش یافته و این عامل می‌تواند بر قیمت‌ها تاثیر داشته باشد».
رکوردشکنی مصرف گاز
افزایش تقاضای انرژی در بازار جهانی با رسیدن فصل سرما شاید مایه خرسندی ایران باشد، اما افزایش این تقاضا در داخل کشور می‌تواند مدیران وزارت نفت را نگران کند. به ویژه وقتی خبر از «رکوردشکنی زودهنگام مصرف گاز» برسد. روزنامه «همشهری» هفته گذشته با انتخاب این تیتر هشدار داد که «رکورد مصرف روزانه گاز در آبان‌ماه شکسته شد تا زنگ خطر برای روزهای سرد زمستان به صدا درآید». به نوشته این روزنامه «هنوز سرمای زیر صفر ماه‌های دی و بهمن از راه نرسیده است که ذخایر زمستانی گاز طبیعی به آسمان دود شده است. بهره‌برداری از برخی فازهای پارس جنوبی در سال جاری آغاز شده اما رشد مصرف گاز فراتر از پیش‌بینی‌ها پیش رفته است تا تنها راه جلوگیری از قطع یا افت فشار گاز، صرفه‌جویی باشد. بخاری‌ها و شوفاژها در حالی با شدت در مدار مصرف قرار گرفته که هنوز حدود چهار ماه از ماه‌های سرد سال باقی‌مانده است.»
بر اساس آمارهای «همشهری» که از «گزارش رسمی شرکت گاز ایران» نقل شده است، «حجم مصرف گاز کشور در روز دوم هفته با افزایش ۱۰۰ میلیون مترمکعبی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۵۲۰ میلیون مترمکعب در روز رسید. سال گذشته مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری رکورد 420 میلیون مترمکعب در یک شبانه‌روز را به ثبت رسانده بود، اما در سال جاری، پیش از فرارسیدن فصل زمستان این رکورد به اندازه قابل توجهی ارتقا یافته است.»
دیگر آمار منتشرشده در این روزنامه می‌گوید: «در سال جاری تعداد مصرف‌کنندگان گاز در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۰ درصد افزایش یافته است، اما میزان مصرف افزایش 24درصدی را نشان می‌دهد.»
انجماد اجاره‌بها
برخلاف رشد مصرف گاز در شهرها که خبر خوبی برای دولتی‌ها نیست، هفته قبل یک آمار کاهشی از قیمت مسکن در پایتخت منتشر شد که برای آنها رضایت‌بخش بود. بر اساس گزارشی که روزنامه «دنیای اقتصاد» زیر عنوان «پاییز زیر صفر در بازار اجاره» منتشر کرد، اجاره‌بها در اولین ماه پاییز، بیشترین سطح کاهشی را در مقایسه با نوسانات نیمه اول سال تجربه کرده و همانند قیمت مسکن نزولی شده است.
این روزنامه می‌نویسد: «تازه‌ترین آمار منتشرشده از سوی سامانه رهگیری معاملات مسکن نشان می‌دهد: میانگین اجاره‌بها در معاملاتی که مهرماه در بنگاه‌های املاک شهر تهران منعقد شده، نزدیک سه درصد نسبت به نرخ‌های شهریور کاهش پیدا کرده است و در حال حاضر متوسط اجاره ماهانه هر مترمربع واحد مسکونی در تهران به 20 هزار و 900 تومان رسیده، در حالی که شهریورماه این رقم معادل 21 هزار و 500 تومان بوده است.»
به نوشته «دنیای اقتصاد»، «رکود نسبی در کل بازار مسکن، حجم بالای آپارتمان نوساز فروش‌نرفته و از همه مهم‌تر چشم‌انداز نزولی تورم و قیمت مسکن به عنوان چهار عامل اثرگذار بر رفتار اجاره‌بها، شرایط آتی را برای آن دسته از مستاجرهایی که موعد اجاره‌نامه‌هایشان در فصل پاییز سررسید می‌شود، مساعد کرده است. پیش‌بینی کارشناسان اقتصاد مسکن در این باره حاکی است: در ماه‌های آینده منحنی رشد اجاره‌بها در سطح زیر صفر باقی خواهد ماند و شرایط معاملات اجاره نسبت به نیمه اول سال، به مراتب بهتر می‌شود.»
دلواپسی یارانه‌ای
با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال و فصل بودجه‌نویسی، دلواپسی‌ها از اجرا نشدن بخش‌هایی از قانون بودجه 93 بار دیگر در میان منتقدان دولت بالا گرفته است. اعتراض به عدم حذف یارانه پردرآمدها به‌عنوان ترجیع‌بند انتقادات اصولگرایان به تناوب در رسانه‌های مختلف این طیف بازتاب داشته است. در آخرین مورد، روزنامه «سیاست روز» در گزارشی از «مسیر ناهدفمند هدفمندی یارانه‌ها» سخن گفت و نوشت: «بررسی مستندات آماری موجود نشان می‌دهد که با گذشت قریب به چهار سال از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها که متولیان از آن به عنوان جراحی بزرگ اقتصاد یاد می‌کردند، نه‌تنها عدالت در کشور اجرا نشد بلکه عاملی شد تا ثروتمندان بیش از گذشته از سهم افراد کم‌درآمد نصیب خود کنند. متولیان امر با وجود تمام آمارهایی که به استناد آن می‌توانند نسبت به تفکیک یارانه‌بگیران نیازمند و غیرنیازمند اقدام کنند، باز هم همچنان این گونه وانمود می‌کنند که چنین اتفاقی بدون دسترسی به حساب‌های شخصی مردم امکان‌پذیر نیست.»
استفاده از بانک‌های اطلاعات مالیاتی برای شناسایی پردرآمدها، توصیه این روزنامه به دولت بود که البته با لحنی نه‌چندان دوستانه مطرح شد: «وقتی که منطق در امکان کسب مالیات و امکان پرداخت یارانه یکی است و دولت می‌تواند با بررسی، درآمد آحاد مردم مشمول و غیرمشمول را در اخذ مالیات تشخیص دهد، چگونه نمی‌تواند افرادی که مشمول دریافت یارانه نقدی می‌شوند و افرادی که مشمول نمی‌شوند را تشخیص دهد؟»
دیدگاه تان را بنویسید