عملکرد بعدی بهتر است؟

شش ماه پیش عتیقه‌شناسی از ترتل‌بی (مقر سازمان ملل متحد در کرانه شرقی منهتن) تقریباً مطمئن بود که رئیس بعدی در نزدیک‌ترین انتخابات در دولت جهانی (برای نخستین بار در دو مورد)، یک بانو از اروپای شرقی خواهد بود، و احتمالاً فردی است که یونسکو، آژانس فرهنگ و آموزش سازمان ملل متحد، را اداره می‌کند. اما در عوض، اکنون پیرمردی 67ساله است که نخست‌وزیر سوسیال‌دموکرات پرتغال در سال‌های 1995 تا 2002 و سپس رئیس بخش پناهندگان سازمان ملل برای یک دهه از سال 2005 تاکنون بوده است. نامزد دوم که بانویی اهل بلغارستان است، و نسبت به هموطن خود که قبلاً کمونیست بود شهرت بهتری به عنوان مخالف پیشین و پرقدرت دارد، با ورود در دقیقه آخر لرزه‌ای موقتی در هیجان قماربازان ایجاد کرد. اما او بسیار دیر و با جنجال زیاد آمد. آنتونیو گوترس، که در پایان سال جانشین بان کی مون می‌شود، در هیات جهانی مورد استقبال قرار گرفته است.
تصمیم نهایی مانند همیشه به توافق کاخ سفید و کرملین برای بلوکه نکردن کاندیدای مورد علاقه یکدیگر (یا کاندیدایی که کمترین مخالفت‌ها با آن وجود دارد) بستگی دارد. مورد عجیب این بود که حتی با وجود اینکه روابط بین هر دو ابرقدرت هنوز احتمالاً از زمان پایان جنگ سرد در سردترین حالت خود است آقای گوترس بسیار سریع رضایت آنها را به دست آورد. گمان می‌رود که آقای گوترس، به عنوان بخشی از چانه‌زنی پشت صحنه، یک فرد اسلاو و احتمالاً بلغاری را به معاونت خود برگزیند.
پیروزی او تا حدی به دلیل بازبودن نسبی و بدیع بودن این رقابت است. در گذشته این انتخاب تماماً پشت درهای بسته انجام می‌گرفت و هیچ کاندیدایی آشکارا نامزدی خود را اعلام نمی‌کرد. در این انتخابات که در آوریل آغاز شد مجموعه‌ای از جلسات عمومی در مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد و پس از آن یک رشته نظرسنجی در بین 15 کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد صورت گرفت که در آن هر کشور به طور ناشناس اعلام کرد کدام کاندیدا باید مورد تشویق یا عدم تشویق قرار گیرد یا اینکه هیچ کاندیدایی صلاحیت ندارد. اما در ششمین و آخرین نظرسنجی، پنج عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، بریتانیا، چین، فرانسه و روسیه)، که هر کدام اختیار بلوکه کردن هر کاندیدایی را دارند، باید آرای رنگی خود را به صندوق می‌انداختند که وضعیت رای‌دهی‌شان را نشان می‌داد. آقای گوترس به آسانی در هر پنج نظرسنجی پیروزی را به دست آورد. در نظرسنجی آخر او بار دیگر با اختلاف زیاد رقیبان خود را کنار زد و هیچ کشوری رای منفی نداد، که بدان معناست ابرقدرت‌ها همگی از وی استقبال کردند. تصور می‌شد کاندیداهای مختلفی که از حمایت یک ابرقدرت برخوردار بودند شانس پیروزی داشته باشند. اما به نظر می‌رسد هیچ‌کدام همتای شایستگی‌های آقای گوترس نبودند. او به عنوان نخست‌وزیر یک کشور برجسته که اکنون در تنگناست و به عنوان یک فعال کاردان بین‌المللی از احترام قابل توجهی برخوردار است. به علاوه، وی در سطح جهانی دوست‌داشتنی و توانا، عملگرا و منظم، مهربان اما آهنین در نظر گرفته می‌شود. او می‌داند چگونه با جهان ارتباط برقرار کند و تمام سران قدرتمند را متحیر کند.
ریچارد گوآن، کارشناس سازمان ملل در دانشگاه کلمبیای نیویورک می‌گوید: «آقای گوترس مسوولیت سازمانی را بر عهده می‌گیرد که در حال فروپاشی سیاسی است.» او می‌گوید: «فاجعه سوریه نشان‌دهنده بدترین بحران بین‌المللی است که شورای امنیت از زمان جنگ عراق تاکنون با آن برخورد داشته است. با وجود این، دبیرکل سازمان ملل فردی است که وظیفه‌اش متقاعد کردن و درست کردن کارها از راه حرف زدن، و نه ریاست کردن، است.» لرد مارک، فردی بریتانیایی که زمانی معاون دبیرکل سازمان ملل متحد بود، می‌گوید: «او سیاستمداری که پیروزی را به دست آورده نیست بلکه خدمتگزاری است که 193 رئیس بدقلق دارد.» دبیرکل سازمان ملل همچنین حسابداری است که بر بودجه مجموعه‌ای از بخش‌های مختلف این سازمان نظارت می‌کند که به جای همکاری بیشتر با هم در حال رقابت هستند. آقای گوترس باید سه ستون اصلی سازمان ملل متحد یعنی توسعه اقتصادی (به خصوص برای فقرا)؛ حقوق بشر؛ و ایجاد و حفظ صلح را تقویت کند. آخرین ستون بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آنهاست: سوریه را در نظر بگیرید. سازمان ملل هر‌چقدر هم شکننده به نظر برسد، اما هنوز هم مجموعه‌ای جهانی دارای گسترده‌ترین دسترسی و سنگین‌ترین اعتبار است. سازمان ملل با داشتن بیش از 100 هزار سرباز حافظ صلح و پلیس در چندین ماموریت در سراسر جهان، به راحتی دارای بیشترین ظرفیت به عنوان میانجی بی‌طرف برای توقف کشتار و تخریب است. جلوگیری از جنگ‌ها پیش از وقوع به ناچار هدف آقای گوترس خواهد بود. او بیش از هر چیز ناچار است پس از وقوع فجایع آنها را جمع‌وجور کند.
نخستین وظیفه وی بازیافتن برتری سازمان ملل در امنیت جهانی با سختی بسیار زیاد است در زمانی که آمریکا و روسیه با یکدیگر اختلاف دارند. بحران در یمن، لیبی و سودان جنوبی، و نیز در سوریه، به توجه فوری وی نیاز دارد. او برای حبس کردن نفس در سینه زمان ندارد.