رتبه‌بندی مطبوعات سیاست درستی است؟
بوی مداخله
شیوه‌نامه رتبه‌بندی روزنامه‌های کشوری از سوی معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به رسانه‌ها ابلاغ شده است. بر اساس این دستورالعمل که ۴۰ شاخص را در خود جای داده است، قرار است ضریب کیفی روزنامه‌ها ارزیابی شود و طبق این ضریب یارانه مطبوعات و آگهی‌های دولتی به آنها اختصاص داده شود.
شیوه‌نامه رتبه‌بندی روزنامه‌های کشوری از سوی معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به رسانه‌ها ابلاغ شده است. بر اساس این دستورالعمل که 40 شاخص را در خود جای داده است، قرار است ضریب کیفی روزنامه‌ها ارزیابی شود و طبق این ضریب یارانه مطبوعات و آگهی‌های دولتی به آنها اختصاص داده شود.
این شیوه‌نامه هدف خود را ارتقای کیفی مطبوعات و ارزش‌گذاری حرفه‌ای بین رسانه‌ها عنوان کرده است. به نظر می‌رسد این اقدام در راستای اجرای چند پروژه زمین‌مانده معاونت مطبوعاتی باشد. یارانه‌ها و آگهی‌های دولتی دو پروژه‌ای هستند که سال‌هاست بحث‌برانگیز شده است و سیاست حمایتی که سال‌ها غیر‌هدفمند اجرا شده است.
هدفمند شدن این سیاست گرچه موضوعی است که کارشناسان عرصه رسانه به آن توجه خاصی دارند اما معتقدند متر و معیار مشخصی برای تعیین ضریب کیفی مطبوعات وجود ندارد. تجربه جهانی نشان می‌دهد مهم‌ترین معیار برای برخورداری یک رسانه از حمایت‌های هدفمند و زمان‌دار دولتی سنجش میزان مخاطبان یک رسانه است. مخاطبانی که بر اساس علاقه و سلیقه خود به انتخاب یک روزنامه می‌پردازند. حالا ابلاغ این شیوه‌نامه که قصد خود را سنجش ضریب کیفی برای پرداخت یارانه و آگهی‌های دولتی عنوان کرده، باعث واکنش‌های بسیاری از سوی فعالان رسانه‌ای شده است. واکنشی که ناشی از ابهام‌ها و تفسیرپذیری شاخص‌های در نظر گرفته شده است. کارشناسان معتقدند در این شیوه‌نامه سوالات بسیاری نیز وجود دارد که بی‌جواب مانده است. اینکه دستورالعمل تهیه‌شده برای رتبه‌بندی روزنامه‌های خصوصی تا چه اندازه می‌تواند موجب شفاف‌سازی برای تعیین بهترین‌ها و ضعیف‌ترین‌ها در عرصه رسانه‌ای کشور باشد. و مهم‌تر اینکه جایگاه مخاطب در تامین رسانه باکیفیت چگونه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. جایگاه تیراژ رسانه‌ها به‌عنوان عاملی که نشان‌دهنده اقبال عمومی از سوی مخاطبان است کجاست؟
این موضوع که تئوری رتبه‌بندی روزنامه‌های کشور بر اساس کیفیت چگونه قرار است به وضعیت اقتصادی آنها نیز کمک کند و از سوی دیگر شرط انصاف را رعایت کند سوال بسیاری از رسانه‌هایی است که در بازار پر از چالش رسانه‌های امروز مطرح شده است. تجارت فردا تلاش کرده در مجموعه‌ای به ارزیابی این شیوه‌نامه بپردازد.
برخی فعالان رسانه‌ای انتقادات و گلایه‌هایی در این خصوص مطرح کرده‌اند. گلایه‌هایی که بر رابطه کیفیت با میزان توزیع آگهی و یارانه تاکید دارد و باز هم انتقاد گذشته نشریات بخش خصوصی از توزیع ناعادلانه آگهی‌های دولتی و رانت‌هایی که در این باره ایجاد شده بود را مطرح می‌کند. اینکه چه ضوابط و قوانینی در این زمینه وجود دارد که از دادن امتیاز به روزنامه‌های کم‌تیراژ و کم‌مخاطب جلوگیری کند.
در این پرونده که برآمده از نظرات کارشناسان حوزه رسانه است تلاش شده با بررسی تجارب جهانی به این سوال پاسخ دهد که بهترین معیار برای رتبه‌بندی مطبوعات چیست؟ آیا در صنعت رسانه‌های چاپی بین‌الملل نیز رتبه‌بندی معتبری با استفاده از شاخص‌های چندگانه وجود دارد؟ آیا معیار کنونی به شفافیت منجر می‌شود یا می‌تواند یک زمین بازی جدید برای حمایت‌های رانتی شود؟
دیدگاه تان را بنویسید