پیش‌بینی بورسی‌ها بر توافق بود نه تمدید

بورس تهران شاید تنها بازار اقتصادی ایران باشد که پس از اعلام نتایج مذاکرات در وین دچار جو هیجانی منفی شد و ریزش سنگینی را در پی داشت. تالار حافظ از سال گذشته گرفتار رکود شده است و تنها امیدش به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای بود تا در ادامه با برداشته شدن تحریم‌ها رخوت رکود از صنایع بورسی را بزداید اما اعلام تمدید دوباره مذاکرات ایران با گروه 1+5 اگرچه این بار نشان از پیشرفت در عرصه دیپلماسی ایران داشت اما این اتفاق چندان به مذاق بورس بازان تالار شیشه‌ای خوش نیامد و آنها با فروش‌های سنگین خود روز سه‌شنبه هفته گذشته یک روز بعد از سوم آذر روز تلخی را برای بورس تهران رقم زدند. به هر شکل غلبه منطق اقتصادی بر احساس در بازار سهام تهران طی دو روز پایانی معاملات هفته گذشته سبب افت 5/2‌درصدی شاخص بورس شد. هرچند کارشناسان بازار سهام رفتار هیجانی بورس‌بازان تالار شیشه‌ای پس از اعلام نتایج مذاکرات را مقطعی دانسته‌اند و پیش‌بینی کرده‌اند با آغاز معاملات در هفته جاری بورس تهران به حالت عادی برمی‌گردد. علی رحمانی مدیرعامل سابق بورس تهران درباره اثر اعلام نتایج مذاکرات و افت یکباره شاخص معتقد است رفتار هیجانی سهامداران از به نتیجه نرسیدن مذاکرات طبیعی بود و پس از چند روز بازار به شرایط عادی برمی‌گردد. اکنون سیاست‌های دولت در بودجه برای فعالان بازار سرمایه بسیار مهم است چرا که اگر این سیاست‌‌ها متناسب باشد باعث رشد دوباره بورس خواهد شد.



ریزش بیش از 1200 واحدی شاخص بورس پس از اعلام نتایج مذاکرات هسته‌ای را برخی به واکنش سیاسی بورس تهران تعبیر کرده‌اند اما این بار با وجود اینکه مذاکرات ادامه دارد و به زعم فعالان سیاسی توفیقاتی نیز به دست آمده است چرا اثر منفی بر بازار سهام گذاشت و به رغم خوش‌بینی‌های سهامداران در روزهای قبل از اعلام نتایج باعث ریزش شدید شاخص شد؟
فعالان بازار سهام با توجه به انتشار حجم بالای خبرهای مثبت از مذاکرات در روزهای قبل از اعلام نتایج وین انتظار داشتند در این دوره مذاکرات هسته‌ای به سرانجام برسد و توافق حاصل شود. انتظار سهامداران و خوش‌بینی‌های آنها باعث شد در روزهای قبلی به میزان قابل توجهی خرید کنند. آنها تصور می‌کردند این بار توافق قطعی است و این مساله نیز باعث کمک به کاهش هزینه معاملات، ثبات اقتصادی و خروج از رکود شرکت‌ها و افزایش نقدینگی شرکت‌ها می‌شود. اما با اعلام خبر تمدید دوباره مذاکرات و باز هم اینکه باید سهامداران بورس چشم‌انتظار در یک دوره بیم و امید بمانند تا شاید چند ماه بعد توافق حاصل شود، طبیعی بود که بازار سهام واکنش منفی نشان دهد.

پس افزایش انتظارات و خوش‌بینی‌ها ناشی از مذاکرات به شکل رفتارهای هیجانی منفی نمایان شد؟
به هر حال فعالان بازار و سهامداران که به‌طور جدی در چند روز قبل پیگیر خبرهای مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه 1+5 بودند پیش‌بینی‌های خود را بر انجام توافق در مذاکرات گذاشته بودند و به نظر آنها به شکلی در خبرها مانور داده شده بود که توافق حتمی است به همین خاطر اقدام به خرید کردند. البته برخی از سهامداران هم بودند که چنین انتظاری نداشتند و با احتیاط عمل کردند و ترجیح دادند در روزهای قبل از اعلام نتایج مذاکرات نظاره‌گر بازار باشند و صبر کنند. آنچه مشخص است غالب بازار پیش‌بینی‌های خود را بر فرصت خرید گذاشته بودند و در نتیجه اعلام عدم توافق و تمدید دوباره مذاکرات باعث شد بسیاری در روز سه‌شنبه هفته گذشته دست به فروش بزنند. به هر حال انجام توافق هسته‌ای و گشایش در سیاست خارجی ایران برای بازار سرمایه بسیار مهم است. نمی‌توان انتظار داشت چون باز هم مذاکرات تمدید شده است اثر معکوس در بازار نگذارد. وقتی پیش‌بینی‌ها با توجه به انتظارات ایجاد‌ شده درست از آب در‌نیاید بازار سهام سریعاً واکنش نشان می‌دهد.

اما در روزهای قبل از اعلام نتایج برخی کارشناسان و مدیران اقتصادی و بورسی اعتقاد داشتند اعلام خبر تمدید مذاکرات چندان اثر منفی بر بورس نخواهد گذاشت و روند بازار عادی است. اما رفتارهای هیجانی اکثر سهامداران باعث شد حتی برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی نسبت به ریزش شاخص متعجب شوند و حتی این سوال به وجود آمده که آیا راهکاری برای کنترل رفتارهای هیجانی سهامداران در این گونه موارد وجود دارد؟
به هر حال بازار سرمایه به نوعی بازار انتظارات است. قیمت‌های سهام شرکت در حقیقت ارزش انتظارات آتی است. طبیعی است رویدادهای سیاسی و اقتصادی در این بازار تاثیرگذاری بالایی داشته باشد. به ویژه در رویدادهایی که فعالان بازار پیش‌بینی‌های خود را بر اساس آنها انجام می‌دهند و اگر برخلاف جهت پیش‌بینی آنها نتیجه آن رویدادها حاصل شود به سرعت بر بازار اثر می‌گذارد و باعث بروز رفتارهای هیجانی می‌شود. تاکید کردم مذاکرات هسته‌ای با توجه به اینکه در ایجاد ثبات اقتصادی و کاهش هزینه‌های معاملات، تاثیر مستقیمی دارد طبعاً اعلام خبر تمدید و انتظار برای یک دوره بیمه و امید دیگر باعث سرخوردگی سهامداران می‌شود.

با این اوصاف پیش‌بینی شما از روند بازار در شرایط فعلی چیست؟
به نظر می‌رسد به زودی بازار به شرایط عادی بازگردد. در روز پایانی معاملات هفته گذشته نیز تا حدودی از رفتارهای هیجانی سهامداران کاسته شد. در ادامه نیز به طور کلی شرایط عادی حاکم می‌شود. در حال حاضر سیاست‌های دولت در بودجه سال 94 برای بازار سهام بسیار مهم است. به هر حال اینکه دولت قیمت نفت و دلار را چگونه تعیین خواهد کرد و چه سیاست‌هایی در جهت خروج از رکود در بودجه پیش‌بینی می‌کند تا شرایط کسب و کار به نفع فعالان اقتصادی باشد و هزینه‌های جدید بر صنایع تحمیل نشود، طبیعی است که اثر مثبتی بر بازار سهام می‌گذارد و در این دوره که باز هم بازار در شرایط بیم و امید مذاکرات هسته‌ای قرار دارد می‌توانیم امیدوار باشیم که دوباره بازار سرمایه وارد رونق و حتی با رشد قابل توجه هم مواجه شود. در روزهای اخیر شاهدیم رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده است نرخ دلار در بودجه افزایش می‌یابد و پیش‌بینی برای هر نرخ دلار 2850 تومان است. این مساله می‌تواند اثر مثبت برای شرکت‌های بورسی داشته باشد چرا که به نفع صنعت و کاهش واردات است و از طرفی باعث می‌شود دولت در شرایط فعلی که به علت تحریم‌های اقتصادی در تامین هزینه‌های خود با کمبود منابع مالی مواجه شده است کمک‌کننده باشد. از طرفی بورس همیشه از افزایش نرخ ارز سود برده است.

به طور کلی نقش مدیران بازار سرمایه به ویژه سازمان بورس در این گونه مواقع که بازار دچار جو هیجانی می‌شود چیست. چرا که در روزهای اخیر با توجه به ریزش شدید بازار برخی معتقد بودند باید مسوولان بورس در این زمینه وارد بازار شوند؟
باید سازوکار بازار تعیین‌کننده باشد. بهتر است در این مواقع تنها مسوولان امر نقش حمایتی داشته باشند و از دخالت در بازار بپرهیزند. البته در برخی از موارد خاص چون به یکباره کاهش ارزش ذاتی سهام در بازار مسوولان امر می‌توانند به شکل مقطعی وارد شوند اما در حال حاضر چنین اتفاقی رخ نداده است و بازار به زودی به شرایط عادی برمی‌گردد.