دام یارانه

21 فروردین‌ماه سال 1392 آن زمان که حضور حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری شکل جدی‌ای به خود گرفت، او برای اولین بار از موضوع یارانه‌ها این‌گونه سخن گفت: «اصل هدفمند کردن یارانه‌ها مورد اتفاق همه صاحب‌نظران و دولت‌های گذشته و فعلی است. یارانه‌ها نمی‌توانست به شکل قبل، ادامه بیابد. قانون هدفمندی یارانه‌ها شکل پرداخت یارانه را تغییر داده است. اما اینکه تورم و گرانی، اثر یارانه نقدی را کم کرده؛ از مسائلی است که جای بحث دارد.» او سپس در آن گفت‌وگو با خبرآنلاین درباره ادامه هدفمندی یارانه‌ها گفته بود: «اصل هدفمندی یارانه‌ها باید دنبال و مراحل بعدی آن نیز اجرا شود. منتها باید برنامه‌ریزی صورت بگیرد که از آثار سوء‌ جانبی آن جلوگیری شود. یکی از این آثار سوء جانبی این است که مردم یارانه نقدی دریافت می‌کنند ولی با گرانی اجناس هم مواجه می‌شوند. باید این مسائل را در کنار هم حل کرد.» در واقع اولین مقوله‌ای که او درباره یارانه مطرح کرد، بحث تورم بود. کمی بعدتر که حضور کاندیداها در تلویزیون برای تبلیغات آغاز شد و حسن روحانی به برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری رفت تا مستقیم با مردم سخن بگوید او به صراحت گفت: «دولت تدبیر و امید به دنبال این است که آنچنان مردم را از درآمد سرشار کند که اصلاً به یارانه 45 هزارتومانی نیازی نداشته باشند.» در برنامه ششم خردادماه سال 92 روحانی پیش از اینکه به صراحت این جمله را بیان کند از بیکاری 5 /3 میلیون‌نفری، رشد اقتصادی پایین و توجه نکردن به بخش تولید در اجرای هدفمندی یارانه‌ها گلایه کرد و گفت: «هدفمندی یارانه‌ها حرکت قشنگی بود و مجلس از برنامه دوم و سوم به دنبال تحقق آن بود. اما ای‌کاش در اجرا همان‌طور که مجلس تصویب کرده بود، پیش می‌رفت، چرا که قرار بود در هدفمندی‌ها به تولید هم برسیم.»
اما از آن زمان تاکنون شاخص تورم (میانگین 12‌ماهه) به 3 /11 درصد در پایان سال گذشته (طبق اعلام مرکز آمار)، تعداد بیکاران به 7 /2 میلیون نفر در پایان سال گذشته (طبق اعلام مرکز آمار) بهبود پیدا کرده و نرخ رشد اقتصادی حداقل از حالت منفی به مثبت تغییر وضعیت داده است. حتی وعده اعطای یارانه کالایی همراه با یارانه نقدی که روحانی در آن برنامه مطرح کرده بود هم با دامنه محدودی اجرا می‌شود اما به نظر می‌رسد آن گلایه‌های توجه نکردن به تولید از سوی نماینده‌های مجلس و فعالان بخش خصوصی همچنان پابرجا باشد. علت هم تقریباً مشخص است. دولت یازدهم هم مثل دولت سابق تاکنون در بخش یارانه‌ها بیشترین تلاشش بر این بوده که یارانه‌های نقدی مردم را پرداخت کند و همین اقدام آنقدر برایش هزینه داشته که به گفته وزیر اقتصاد کابینه این دولت، شب پرداخت این یارانه‌ها به مردم مصیبت عظمای دولت است. با این حال در سال گذشته هر چند علی طیب‌نیا خردادماه در همایش سیاست‌های پولی و ارزی از تلاش دولت برای آزاد کردن 30 هزار میلیارد تومان از یارانه نقدی (معادل یارانه 55 میلیون نفر) سالانه خبر داد و نماینده‌های مجلس استقبال و اعلام کردند که دست دولت در این مورد باز است اما به گفته احمد میدری، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تا پایان سال گذشته یارانه تنها چهار میلیون نفر حذف شد. باید دید چرا تاکنون که مجلس دست دولت را در حذف یارانه‌بگیران باز گذاشته بود از این مرحله عبور نکرد و در تکلیف مجلس برای دولت (شاید حذف 24 میلیون نفر یارانه‌بگیر) آن هم در یک سال مانده به دوازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری، دولت حسن روحانی چگونه رفتار می‌کند؟