مدیریت خشم

هنگامی که خبر اعدام شیخ نمرباقرالنمر -روحانی منتقد حاکمیت عربستان سعودی- روی خروجی رسانه‌های جمعی جهان قرار گرفت، قابل پیش‌بینی بود که این رویداد با واکنش‌های تندی در ایران مواجه خواهد شد. از سویی این روحانی منتقد شیعه‌مذهب بود و از سوی دیگر در سال‌های اخیر و بنا به دلایل مختلف که در این نوشتار جای بحث آن نیست، افکار عمومی ایرانیان به شدت علیه این کشور حساس شده است. به‌طوری‌که با شنیدن خبر مرگ شاه آن، برخی رسانه‌ها بدون هیچ ملاحظه‌ای جشن گرفتند و جمعی از شهروندان نیز شیرینی پخش کردند. خبر اعدام شیخ نمر جهان را نیز در بهت فرو برده بود و موجب واکنش بسیاری از نهادهای حقوق ‌بشری و همچنین کشورهای مختلف از جمله متحدان سنتی پادشاهی عربستان شد. اقدامی بدون توجیه که فضای رسانه‌ای دنیا را نیز علیه این کشور بسیج کرده بود. در این بزنگاه قاعدتاً دولتمردان سعودی که به شدت زیر فشار افکار عمومی جهان قرار گرفته بودند، خدا‌خدا می‌کردند که با بروز اتفاقی در نقطه‌ای از این کره خاکی، سنگینی نگاه‌ها از روی آنها برداشته شود. با همه این احوال احتمالاً در ذهن‌شان نیز نمی‌گنجید که مخالفان‌شان در این سرزمین پرگهر به دادشان برسند و با اقدامات‌شان عملاً جنایت اعدام شیخ معترض به حاشیه رود و رندانه جای متهم و شاکی عوض شود.
از قرار معلوم حرکت اعتراضی برخی از شهروندان ایرانی در مقابل سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد پس از ساعاتی بسیار تند شده و برخی از معترضان از حلقه حفاظت این اماکن گذشته و با حمله به ساختمان‌های دیپلماتیک عربستان به تیتر نخست رسانه‌های جهان بدل شدند. این اقدام خلاف عرف دیپلماتیک از سویی نظام جمهوری اسلامی ایران را با چالش توانایی تامین امنیت سفارت‌های کشورهای مختلف در خاک خود مواجه کرد و از سوی دیگر حربه‌ای مناسب در اختیار دولتمردان عربستان قرار داد که از این آب گل‌آلود ماهی‌های بزرگ و مرغوب صید کرده و بسیاری از متحدان خود را علیه ایران بسیج کند. پس از این اتفاقات تحلیل‌های زیادی درباره هویت و اهداف حمله‌کنندگان به سفارت عربستان ارائه شده ‌است، از معترض‌نماهای اجیرشده از سوی عربستان گرفته تا برنامه‌ریزی منتقدان دولت برای ایجاد بحرانی جدید در مسیر دستگاه دیپلماسی و...

کشف معمای عاملان و آمران این رویداد به‌ویژه با توجه به اعلام رسمی محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در شکایت از حمله‌کنندگان به سفارت عربستان، قاعدتاً بر عهده دستگاه قضایی و امنیتی است و ما نمی‌توانیم پیش از اعلام نظر این مراجع قضاوت کنیم. با این حال به نظر می‌رسد که در اکثر قریب به اتفاق تحلیل‌های ارائه‌شده یک مساله تا حدود زیادی مغفول مانده است. مساله‌ای که بسیار فراتر از اتفاق اخیر قابل تحلیل و بررسی است.

به صورت کلی به نظر می‌رسد که به عنوان شهروندان این سرزمین پرگهر هنوز یاد نگرفته‌ایم که اعتراض و خشم خود از یک رویداد را به صورت قانونی و صحیح بیان کنیم. اگر هم از روشی مدنی برای ابراز خشم خود بهره بگیریم، در اکثر موارد چه در موضوعات فردی و چه در موضوعات اجتماعی و سیاسی توانایی مدیریت خشم خود را نداشته و عملاً به خود یا جامعه آسیب وارد می‌کنیم. به نظر می‌رسد که مدیران فرهنگی، تربیتی و آموزشی کشور در این زمینه و برای جلوگیری از خسارت‌های آتی باید از همین امروز برنامه‌های جدی تدوین کنند. بهترین مکان برای اجرای این برنامه‌ها هم قاعدتاً مدارس خواهد بود. باید منتظر ماند و دید چه زمانی مسوولان در این ‌باره وارد میدان خواهند شد.