پیش‌بینی ژوزف نای از قدرت آمریکا

جواد قربانی آتانی / مترجم

ژوزف نای دانشمندی سرشناس در حوزه علوم سیاسی و خاصه روابط بین‌الملل است. او با سابقه نیم‌قرن در عرصه علم سیاست، آثار بسیار و البته قابل اعتنا و تحسین‌شده‌ای در حیطه تخصص‌اش به رشته تحریر درآورده و اصطلاحات و مفاهیم نابی را به ادبیات سیاسی وارد کرده که از جمله معروف‌ترین و پرکاربردترین آنها مفهوم قدرت نرم است. نای در آستانه 80‌سالگی،‌ قلم همت بر نگارش کتابی بسته است تا به سوالی بس مهم در عرصه جهانی پاسخ دهد: «آیا قرن آمریکا به پایان رسیده است؟». او همین سوال را عنوان کتابش قرار داده تا بدون هرگونه مقدمه‌چینی به آن پاسخ دهد. نای در باب اهمیت پرداختن به این پرسش می‌گوید چگونه از آغاز مطرح شدن کشور ایالات‌متحده در عرصه جهانی به‌عنوان قدرتی مهم و پس از آن قدرت مسلط، همواره بسیاری این شبهه را مطرح کرده‌اند که ایالات‌متحده در شیب افول قرار داد و عنقریب کشتی قدرتش به گل خواهد نشست و دیگران جایش را در اریکه هژمونی جهانی پر خواهند کرد. بنابراین او پله‌پله پیش می‌رود: ابتدا از این می‌گوید که از کی و به چه‌علت و توسط چه کسانی قرن بیستم به قرن آمریکا مشهور شد. سپس شبهه‌ها را مطرح می‌کند و اینکه از همان اوانی که عنوان قرن آمریکا جایش را باز کرد، چگونه برخی آغاز به شبهه وارد کردن به قدرت ایالات متحده کردند و از قریب‌الوقوع بودن افول آن سخن به میان آوردند. پس از آن به رقبای احتمالی ایالات‌متحده می‌پردازد؛ کشورهایی که به عقیده برخی هم‌اکنون تنه به تنه ایالات‌متحده می‌زنند و این قابلیت را دارند که در آینده نزدیک از ابرقدرت هژمون قرن گذشته در قرن بیست ‌و یکم پیشی بگیرند؛ کشورهایی نظیر چین، روسیه، برزیل، هند و ژاپن. او یک‌یک این قدرت‌های نوظهور و توان و پتانسیل‌هایشان را با جزییات بررسی می‌کند، قدرت نرم و قدرت سخت تمام این کشورها و حوزه‌های قدرت را می‌سنجد و آنها را در کنار داده‌های مربوط به ایالات‌متحده قرار می‌دهد تا بتواند به مخاطب توان قضاوت بدهد.
نهایتاً نای به ایالات‌متحده بازمی‌گردد و از دو افسانه بزرگ سخن می‌گوید: اول اینکه ایالات‌متحده هرگز به آن اندازه که گفته‌اند و بلکه هنوز نیز می‌گویند قدرتمند یا در واقع قدرت هژمون مطلق نبوده است؛‌ حتی پس از فروپاشی شوروی. و دوم که ماحصل افسانه اول است، اینکه وقتی چنان قدرتی در کار نبوده است، به تبع آن افولی هم در کار نبوده و نیست. پس نای به سنت خود که همان اصول لیبرال در عرصه روابط بین‌الملل و همگرایی جهانی است، بازمی‌گردد و مهم‌ترین تهدیدهایی را که در مقابل قدرت ایالات‌متحده و بلکه نظم جهانی قرار دارد، متذکر می‌شود.

با توجه به اینکه پرسشی که نای به آن می‌پردازد در ایران نیز حائز اهمیت است،مطالعه این کتاب می‌تواند درک مناسبی از وضعیت قدرت‌های کنونی جهان و چشم‌انداز پیش رویشان به مخاطب فارسی‌زبان ارائه دهد. بنابراین مطالعه این کتاب که توسط ایوب فرخنده به فارسی برگردانده شده و انتشارات دنیای اقتصاد آن را به چاپ رسانده است، می‌تواند در درک بهتر مناسبات جهانی کمک شایانی بکند. آقای فرخنده ترجمه خوب و روانی از این کتاب ارائه داده است که فارسی‌زبانان می‌توانند به‌سادگی با منظور نظر پروفسور نای ارتباط برقرار کنند و با توجه به اینکه نای از درازگویی پرهیز کرده و تلاش کرده است که تنها به جان مطلب بپردازد، این کتاب چندان حجیم نیست و مطالعه آن هم به لحاظ مالی و هم زمانی برای مخاطب کاملاً به‌صرفه خواهد بود، و در مقابل از قِبل آن بسیار بر دانسته‌های مخاطب افزوده خواهد شد که بتواند درک و قضاوت بهتری از چشم‌انداز قدرت جهانی حاصل آورد.