محکوم به خشکی
سرنوشت مشابه تالاب گاوخونی و زاینده‌رود
کارشناسان محیط زیست باتلاق گاوخونی را یکی از منابع مهم زیستی معرفی می‌کنند. این باتلاق پناهگاهی امن برای پرنده‌های مهاجر به حساب می‌آمد و از آن به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری یاد می‌شد.
به‌طور طبیعی زاینده‌رود اصفهان، به تالاب بین‌المللی گاوخونی که بین استان اصفهان و استان یزد است می‌ریزد؛ اما در سال‌های اخیر، با قطع جریان دائمی زاینده‌رود، به مرور زمان کم‌آب شده و اخیراً در معرض خشکی کامل قرار گرفته است.
به لحاظ جغرافیایی گاوخونی تالابی مرتفع در جلگه مرکزی ایران به‌شمار می‌آید که وسعت آن ۴۷۶ کیلومترمربع است و در ۱۳۷کیلومتری جنوب شرق اصفهان در ۳۰کیلومتری شهرستان ورزنه و در مجاورت تپه‌های شنی قرار گرفته است. در سال‌های اخیر نوسانات و تغییرات محیط زیست در سال‌های ترسالی و خشکسالی زیست این جلگه را به خطر انداخته است.
نزدیک‌ترین آبادی به گاوخونی شهری توریستی به نام ورزنه است که در حدود ۲۳ کیلومتر تا دهانه مرداب فاصله دارد و خود جلگه خالی از سکنه انسانی است اما به گفته کارشناسان حفظ حیات مردم در بقیه مناطق، مثل روستاهای دستجرد، مالواجرد، حسن‌آباد و خارا از دهستان جرقویه و حتی سایر مردم ساکن استان اصفهان و یزد به ادامه حیات این تالاب بستگی دارد. چرا که نقش بسیار مهم تالاب گاوخونی در اکوسیستم فلات مرکزی ایران انکار‌ناشدنی است و همواره تاکید می‌شود که این تالاب مقصد نهایی زاینده‌رود و زیستگاه دائم و موقت بیش از ۱۰۰ گونه گیاهی و جانوری بوده است.