تشدید فقر

حامد زرندی: شرایط بی‌سابقه روزهایی که می‌گذرد باعث تحلیل سخت اوضاع فعلی شده است. روزهایی که دلار دورقمی شد و به بیشتر از 10 هزار تومان رسید شوک بزرگی به مردم وارد شد. بار دیگر این مساله زمانی نمود پیدا کرد که دلار به نزدیک 20 هزار تومان رسید اما دوباره به حدود 13 هزار تومان برگشت. خروجی این نارضایتی مردم در گفتارهایشان و در دیالوگ‌های روزمره‌شان دیده می‌شد. آن روزها اگرچه سخت بود اما تجربه مشابهی در سال‌های گذشته‌اش نسبت به چند برابر شدن نرخ ارز وجود داشت. اما شرایط این روزها متفاوت است. نرخ ارز و بورس از یک طرف و بیماری کرونا از طرف دیگر زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است. اگر واکنش مردم نسبت به شرایط کنونی همچون قبل شدت ندارد، نمی‌توانیم هر علتی را بهانه کنیم. اینکه بگوییم مردم این شرایط را می‌پذیرند صحیح نیست. امروز بیماری کرونا به تنهایی شوک شدیدی را به مردم وارد کرده است که گویی همچون قبل متوجه اوضاع نابسامان نمی‌شوند. اما زمان زیادی نخواهد گذشت تا بالاخره مردم واکنششان را نشان دهند. اگر امیدوار باشیم که تا پایان سال تقریباً ویروس کرونا را پشت سر گذاشته باشیم، آنگاه اثرات این روزها و خود ویروس کرونا را بهتر مشاهده خواهیم کرد. آپارتمان‌های 25متری و اجاره پشت‌بام‌ها اخباری نیستند که به راحتی مردم به آن عادت کنند. مردم ایران طی سالیان گذشته بسیار تحت تاثیر شعارهایی بوده‌اند که در حمایت از فقر و افراد بی‌بضاعت بوده است. امروز نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که این شعارها فراموش شود و شرایط جدیدی حکم‌فرما شود. مردم ایران، سبک ‌زندگی‌شان متفاوت با مردم چین و ژاپن است. نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که مردم با شرایط کنونی به‌خاطر بی‌تدبیری‌مان سازگار شوند. در ماه‌های گذشته این جمله را زیاد شنیده‌ام که افراد با وجود وضع مالی متوسط به رستوران‌ها می‌روند و وقتی از آنها سوال می‌کنم که با وجود قیمت‌های بالا و درآمد معمولی‌تان چرا این‌قدر به رستوران می‌روید، آنها پاسخ می‌دهند که دیگر امیدی نداریم با جمع شدن حقوق اندکمان بتوانیم کاری در زندگی بکنیم. پس ترجیح می‌دهیم حداقل همین امروز را خوب زندگی کنیم. امروز دیگر خرید یک تلفن همراه نسبتاً خوب برای بسیاری از افراد دور از دسترس است. اولین مریضی جدی که برای خود یا اطرافیان‌شان به‌وجود بیاید و نیاز به هزینه درمان وجود داشته باشد، زندگی‌شان را دچار چالش بسیار سنگینی می‌کند. این شرایط البته می‌تواند خطرناک‌تر شود. مردم در شرایط فعلی توانایی تصمیم‌گیری‌های بلندمدت را ندارند. آنها  به سرعت ترجیح می‌دهند گشایشی در زندگی‌شان ایجاد شود. اگر روزی حسن روحانی با وعده 100روزه مردم را راضی به رای دادن می‌کرد، امروز مجبور است بگوید اول هفته آینده مردم گشایش اقتصادی را خواهند دید. این وضعیت ادامه خواهد داشت و احتمالاً عوام‌فریبانی با شعارهایی زودبازده بتوانند توجه بسیاری از مردم را به خودشان برای انتخابات آینده جلب کنند. نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که بسیاری از مردم در شرایط کنونی تصمیم‌گیری درستی داشته باشند. بعید است که مردم ایران با فقر سازگار شوند. اما اگر حتی احتمال آن هم باشد که چنین اتفاقی بیفتد، سیاستگذار باید از خودش شرم کند که عزت‌نفس مردم را چنین تحت تاثیر قرار دهد.