تاریخ انتشار:
قرایی‌مقدم: دستفروشی شغلی کاذب در جامعه محسوب می‌شود
استقبال از آسیب‌های اجتماعی با گسترش دستفروشی
دستفروشی در کشور نه‌تنها سهمی در تولید اقتصادی کشور ندارد، بلکه موجب افزایش آسیب‌های اجتماعی نیز می‌شود. دستفروشی در جامعه‌شناسی به نوعی جزو مشاغل کاذب محسوب می‌شود و متاسفانه در سال‌های اخیر این مشاغل در مترو و خیابان‌ها گسترش یافته است.
دستفروشی در کشور نه‌تنها سهمی در تولید اقتصادی کشور ندارد، بلکه موجب افزایش آسیب‌های اجتماعی نیز می‌شود. دستفروشی در جامعه‌شناسی به نوعی جزو مشاغل کاذب محسوب می‌شود و متاسفانه در سال‌های اخیر این مشاغل در مترو و خیابان‌ها گسترش یافته است. این در حالی است که اکثر این افراد قادر به انجام دیگر مشاغل در بخش تولید و صنعت هستند اما تن به کار نمی‌دهند. در مواردی درآمد این مشاغل در خیابان و مترو به حدود دو میلیون تومان می‌رسد و همین امر باعث می‌شود مهاجران زیادی به این بهانه به تهران بیایند و شهرستان‌ها از وجود جوانان خالی می‌شود. در ادامه گفت‌و‌گوی تجارت فردا با امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس درباره حضور این افراد در جامعه و راهکار دولتمردان برای آنها آمده است.
در سال‌های اخیر گسترش دستفروشی در اطراف میادین و مترو در تهران دیده می‌شود. هر روز تعداد این افراد بیشتر می‌شود، حال راهکار چیست و دلیل افزایش حضور این افراد در جامعه به کدام عامل برمی‌گردد؟
دستفروشی در شهرها جزو مشاغل کاذب است. این مشاغل نه در تولید اقتصادی سهمی دارند و نه در بالا بردن امر تولید اقتصادی نقشی ایفا می‌کنند. این روزها این مشاغل در درون مترو به وجود آمده و از کودک هشت‌ساله تا افرادی را که توانایی کار دارند در برگرفته است. برخی از این دستفروشان توانایی کار در مشاغل صنعتی و تولیدی را دارند اما این کار را انجام نمی‌دهند و بیشتر به دنبال شغلی با کمترین زحمت هستند. اگرچه بیکار در جامعه زیاد است اما برخی از این افراد می‌توانند جذب خدمات و کارهای تولیدی شوند اما متاسفانه به دستفروشی روی آورده‌اند.
به نظر شما دلیل این افزایش تقاضا چیست؛ آیا بیکاری این افراد را به این کار وادار نکرده است یا دولت نقشی در این زمینه ندارد؟
البته همین است. نقش دولت در این امر بسیار چشمگیر است. متاسفانه در جامعه‌ای همچون تهران که با افزایش جمعیت همراه شده است، پدیده دستفروشی نیز رو به گسترش گذاشته است و در پی آن جوانان زیادی از شهرستان‌ها به تهران مهاجرت کرده‌اند و با کسب درآمدهای بالا دیگر به شهرشان نمی‌روند. این در حالی است که آنها می‌توانند به راحتی در شهرستان خود مشاغلی محلی داشته باشند و درآمدی به نسبت بهتر داشته باشند اما متاسفانه به تهران مهاجرت می‌کنند و دولت باید در این زمینه تلاش کند. برخی جوانان که قادر به انجام مشاغل تولیدی هستند به سمت دستفروشی روی می‌آورند و سعی دارند با زحمت کمتر بیشترین درآمد را کسب کنند.
بزرگ‌ترین آسیب دستفروشی در کشور به ویژه در شهرهای بزرگی همچون تهران چیست؛ این افراد تا چه اندازه می‌توانند مفید یا به ضرر جامعه باشند؟
درست است که بیکاری در جامعه زیاد است و جوانان جویای کار هستند اما این دلیل نمی‌شود که این دستفروشی‌ها بخواهد آسایش مردم را بر هم بزند. به نظر بنده بزرگ‌ترین آسیب در جامعه، وجود این افراد است که موجب سلب آسایش شهروندان در خیابان و به ویژه پس از یک روز کاری پرمشغله در مترو و اتوبوس می‌شود. این در حالی است که مردم از صبح سر کار رفته‌اند و با همه مشقت‌ها و در راه برگشت به منزل موجی از همهمه حضور دستفروشان در مترو آرامش آنها را بر هم می‌زند.
اما این افراد به دلیل درآمد خوبی که کسب می‌کنند شغل شان را ترک نمی‌کنند و این امر موجب افزایش مهاجران می‌شود. یکی دیگر از آسیب‌هایی که این افراد می‌توانند وارد کنند افزایش آسیب‌های اجتماعی است. اگرچه این افراد به دلیل نیاز به این شغل روی آورده‌اند اما حضور آنها می‌تواند باعث افزایش ناهنجاری شود. بنابراین به قول پروفسور نورت مشاغلی همچون دستفروشی از جمله مشاغل کاذب در جامعه هستند و برای جامعه مضر است.
به نظر شما افزایش دستفروشان ناشی از فقر نیست؟
درست است که ناشی از فقر است، اما گاهی این افراد می‌خواهند با زور در مترو و کنار خیابان کار کنند. همین امر باعث می‌شود دیگران نیز به این سمت بیایند و آسیب‌های اجتماعی در کنار این مشاغل بیشتر شود. اگرچه بیکاری زیاد است اما در حال حاضر بیکاری برای جوانان تحصیل‌کرده بسیار بیشتر از جوانانی است که اکنون در مترو و خیابان دستفروشی می‌کنند. بنابراین نمی‌توان به طور کلی گفت که کار نیست بلکه برخی از آنها تن به کار نمی‌دهند. حالا اگر این افراد از جامعه کنار گذاشته شوند، هیچ آسیبی به تولید و هزینه‌های تولیدی وارد نمی‌شود چرا که این مشاغل کاذب هستند و بهره‌وری برای جامعه ندارند. درست است که این جوانان بیکار نیستند و شغلی برای کسب درآمد دارند، اما این امر دلیل نمی‌شود که موجب سلب آسایش مردم شوند. مردم و شهروندان هم حق دارند در شهری آرام زندگی کنند. در بررسی‌های صورت‌گرفته دیده شده است که برخی از این افراد سازمان‌یافته و از سوی گروهی که مشخص نیست از کجا می‌آیند هستند و هر روز به خیابان‌های مشخصی می‌روند و شب هم به دنبال‌شان می‌آیند و گروهی هستند.
اما برخی از این افراد به دلیل نداشتن سرمایه و محلی برای عرضه اجناس‌شان به دستفروشی در خیابان روی می‌آورند که باید در اینجا دولت نقشی داشته باشد. چاره چیست؟
اینکه جایی نیست که مغازه بزنند با اینکه در خیابان راه بیفتند و آرامش مردم را برهم بزنند بسیار متفاوت است. مشکل اینجاست که این افراد که اکثراً جوان هستند، تن به کارهای سخت نمی‌دهند. این افراد حاضر نیستند طور دیگری کار کنند. اما باید این مشاغل کاذب از سوی دولت و مسوولان شهری سازمان داده شود. یا دولت مکان‌هایی برای حضور آنها در نظر گیرد یا اینکه ایجاد اشتغال کند.
بهترین حالت اختصاص مکانی برای استقرار این افراد است و دست آخر اینکه آنقدر شغل در شهرستان‌ها ایجاد شود تا این جوانان به تهران مهاجرت نکنند و این مشکلات به وجود نیاید. این در حالی است که بسیاری از کشورها توانسته‌اند با ایجاد اشتغال در شهرهای کوچک‌تر ورود مهاجر به شهرهای بزرگ را کنترل کنند و مانع ورود جوانان به شهرهای بزرگ شوند. چرا در حال حاضر روستاهای کشور خالی شده و کشاورزی ما خوابیده است، دلیل این امر این است که جوانان ذوق آمدن به تهران را دارند و تن به کار در روستای خود نمی‌دهند.
حالا چه باید کرد، آیا فقط باید دولت وارد میدان شود یا اینکه جوانان خود به فکر شغل و باشند؟
بهتر است دولت وارد میدان شود و این افراد را ساماندهی کند. این در حالی است که دولت بتواند در شهرستان‌ها ایجاد اشتغال کند و این مهاجران به شهرستان خود برگردند. متاسفانه وقتی به بازار تهران می‌رویم شاهد حضور بیش از پیش دستفروشان هستیم.
دیدگاه تان را بنویسید