بیانیه نیویورک

رهبران کشورهای جهان در نشستی در آستانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، یک اعلامیه مشترک را تایید کردند که قرار است به هماهنگی بیشتر در واکنش به بحران پناهجویان کمک کند. برآورد می‌شود تا پایان سال ۲۰۱۵ میلادی، یعنی تا پایان پاییز سال گذشته، بیش از ۶۵ میلیون نفر از مردم جهان از کشور خود آواره شده‌اند. این رقم پنج میلیون نفر از سال قبل آن بیشتر بوده است. مقام‌هایی از ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد روز دوشنبه 19 سپتامبر در این سازمان گرد آمدند تا درباره مساله آوارگان رایزنی کنند. سند مورد توافق این کشورها که به نام «بیانیه نیویورک درباره مهاجران و پناهجویان» ثبت شد، هیچ قید الزام‌آوری ندارد و تعهدی برای کشورها ایجاد نمی‌کند. گروه‌های کنشگر در زمینه بحران پناهجویان شکایت دارند که این بیانیه خیلی کمتر از چیزی است که انتظارش می‌رفت. با این حال، دبیرکل سازمان ملل متحد که خودش در زمان جنگ دو کره پناهجو بوده است، این بیانیه را به عنوان یک سند تاریخی ستایش کرده است. بان کی مون گفت: «این نشست نشان‌دهنده پیشرفت در تلاش‌های جمعی ما برای پرداختن به چالش‌های جابه‌جایی بشری است.» آمار سازمان پناهندگان سازمان ملل متحد می‌گوید اکنون در جهان بیش از ۲۳ میلیون نفر در کشورهای دیگر آواره، سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر دیگر پناهجو و حدود ۴۱ میلیون نفر هم مهاجرند. طبق تعریف سازمان ملل، پناهجویان کسانی هستند که در پی درگیری‌های مسلحانه یا اینکه تحت پیگرد قرار گرفته‌اند ناچار شده‌اند کاشانه خود را ترک کنند، اما کسانی که در پی زندگی بهتر نقل‌مکان کرده‌اند، مهاجر خوانده می‌شوند. این بیانیه در پی استانداردسازی واکنش به وضعیت پناهجویان و تامین چشم‌انداز بهتری برای تحصیل فرزندان پناهجویان و آوارگان است. این سند همچنین خواستار بهبود وضعیت آوارگانی است که حدود ۲۰ سال است در خارج از کشور خود زندگی می‌کنند. در بیانیه نیویورک برنامه‌هایی هم برای مبارزه با «بیگانه‌هراسی» در نظر گرفته شده است. با این حال همه این تلاش‌ها می‌تواند در شرایط سیاسی جاری در اروپا و ایالات متحده، به دست‌اندازهایی بخورد. زید رعد حسین، رئیس شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، در این نشست گفت بیگانه‌هراسی، یک عامل عمده در قصور جامعه جهانی در واکنش به بحران آوارگان و مهاجران بوده است. این معاون دبیرکل سازمان ملل متحد گفت مدافعان حقوق مهاجران در کشورهای بسیار زیادی از افراد متعصب و نژادپرست ضربه خورده‌اند: «کسانی که می‌خواهند با بهره‌برداری از پیش‌داوری‌ها و فریب دیگران، به بهای وضعیت آسیب‌پذیرترین افراد، قدرت را به دست بگیرند یا دوباره به قدرت بازگردند.» فیلیپ بولوپیان، از مدیران سازمان دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید بیانیه نیویورک، خیلی کمتر از آن است که جامعه جهانی باید برای بحران آوارگان انجام دهد. او در حاشیه این نشست به خبرنگاران گفت: «اگر این بیانیه را با بحرانی که در جریان است مقایسه کنیم، کمتر از آن است که باید باشد. ما با یک بحران تاریخی روبه‌رو هستیم ولی واکنش به آن اصلاً در این اندازه‌ها نیست.» کنشگران حقوق بشری انتقاد می‌کنند که خیلی از کشورها، آوارگان و پناهجویان را نمی‌پذیرند، کاری که این فعالان می‌گویند خلاف قوانین بین‌المللی است. با این حال فیلیپ بولوپیان تاکید می‌کند نشست روز دوشنبه که به بیانیه نیویورک منجر شد، بی‌حاصل نبوده است، زیرا به گفته او «درست در چنین مواقعی است که می‌توان یک اقدام گروهی را پیش برد».