اثر جغرافیا بر جمعیت

در سال گذشته با وجود این که تعداد اعضای خانوارهای شهری در کشور به طور متوسط به میزان 46/3 بوده، اما استان‌های مختلف الگوهای متفاوتی را در این زمینه داشته‌اند. بر اساس آمارها، پرجمعیت‌ترین خانوارهای کشور در استان سیستان و بلوچستان زندگی می‌کنند که خانوارهای آن، به طور متوسط در سال گذشته به میزان 6/4 نفر عضو داشته‌اند. این در حالی است که برخلاف انتظار، کم‌جمعیت‌ترین خانوارهای کشور در استان تهران زندگی نمی‌کنند و این استان گیلان بوده که با بعد خانوار 13/3‌نفری، دارای کمترین میزان تعداد متوسط اعضای خانوار بوده و استان تهران، بعد از این استان قرار داشته است. نگاهی به آمار استان‌های مختلف از لحاظ تعداد اعضای خانوار، نشان‌دهنده تفاوت قابل ملاحظه این شاخص در سطح کشور است.
این آمارها می‌گوید نزدیک به 18 استان کشور، دارای خانوارهایی بوده‌اند که تعداد اعضای آن از «متوسط تعداد اعضای خانوار در کل کشور» (یعنی 46/3 نفر) بیشتر بوده، حال آن که در 13 استان نیز، تعداد متوسط اعضای خانوار از میانگین کشوری کمتر بوده است.
همچنین مقایسه این آمارها با اطلاعات مربوط به وضعیت هزینه و درآمدی خانوارها در استان‌های کشور نشان می‌دهد به طور تقریبی، استان‌های با درآمد سرانه (بر حسب خانوار) پایین‌تر، خانوارهای پرجمعیت‌تری داشته‌اند که می‌توان با توجه به آن، نوعی رابطه منفی را بین «درآمد متوسط خانوار» و «تعداد اعضای خانوار» مشاهده کرد. به عنوان مثال، سه استان سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام که دارای بیشترین تعداد اعضای خانوار در بین استان‌های کشور هستند، هر سه جزو استان‌های نسبتاً محروم‌تر و با درآمد پایین‌تر در کشور محسوب می‌شوند.
البته استان چهارم در این رده‌بندی استان خوزستان است که نمی‌توان آن را استان چندان محرومی تلقی کرد و به نظر می‌رسد عامل «فرهنگی» در تمایل بیشتر ساکنان این استان به داشتن خانواده‌هایی بزرگ‌تر، موثر بوده است. به همین ترتیب، استان گیلان نیز که قبل از استان تهران قرار دارد و دارای کوچک‌ترین خانوارها به طور متوسط در بین استان‌های کشور است، استانی نیست که ساکنان آن دارای درآمد بیشتری نسبت به همه استان‌های دیگر باشند. در نتیجه می‌توان گفت دو عامل اقتصادی و فرهنگی، در تصمیم‌گیری خانوارها در زمینه تعداد اعضای خود موثر بوده که آمارهای موجود نیز این موضوع را اثبات می‌کند.