حرکت پرشتاب درسراشیبی

افت طلا در روز دوشنبه 15 آوریل، بزرگ‌ترین افت یک‌روزه‌ای بود که این فلز زرد‌رنگ طی 30 سال گذشته از خود نشان می‌داد؛ در این روز نشانه‌های جدیدی از رکود اقتصاد جهانی دیده می‌شد و نگرانی‌ها در مورد کاهش تورم توسط سیاست‌های تسهیل پولی بانک‌های مرکزی، کاهش یافته بود. در بخش کومکس بورس نیویورک، معاملات آتی طلا برای تحویل ماه آوریل با 4/9 درصد کاهش، به پایین‌ترین سطح دو سال گذشته یعنی 60/1360 دلار در هر اونس رسید. با این قیمت، طلا نسبت به بالاترین قیمت سال 2011 حدود 20 درصد افت نشان می‌داد. همچنین روز پنجشنبه، قیمت طلا بیش از 203 دلار در هر اونس افت کرده بود؛ این میزان سقوط از زمان شروع معاملات آتی در سال 1974 در آمریکا یک رکورد محسوب می‌شود. روز دوشنبه به دنبال انتشار اخبار مربوط به رشد اقتصادی و تولیدات صنعتی کمتر از حد انتظار چین، قیمت کالاهای صنعتی اعم از مس تا نفت خام سقوط کردند. افزون بر این نگرانی‌ها، بانک فدرال‌رزرو نیویورک در گزارشی نشان داد بخش تولیدی این منطقه به صورت محدود در حال توسعه است. در این روز میانگین صنعتی داو جونز، بدترین میزان کاهش یک‌روزه خود را از هفتم نوامبر سال 2012 نشان می‌داد، به طوری که با 86/265 واحد افت، به 20/14599 رسید. همچنین افت قیمت‌ها در بخش‌های مرتبط با کالاهایی مانند استخراج معدن و انرژی به سلف‌فروشی کشیده شد، حتی سهام شرکت مس و طلا فریپورت مک موران 3/8 درصد افت کرد. کاهش قیمت‌ها در معاملات اوایل روز سه‌شنبه شانزدهم آوریل در آسیا همچنان ادامه داشت، به طوری که شاخص سهام ژاپن، کره و استرالیا، هر یک به ترتیب 3/1، 5/0، 8/0 درصد سقوط کردند. طلا نیز در بورس کالای توکیو در قیمت‌های پایین‌تری معامله می‌شد. قیمت طلا پس از 12 سال افزایش به بیش از پنج برابر رسیده است و اکنون به طور ناگهانی توسط سرمایه‌گذاران کنار گذاشته می‌شود؛ این سرمایه‌گذاران قبلاً طلا را به عنوان راهی برای رسیدن به بازدهی بیشتر می‌دیدند که در آن از نوسانات و عملکرد متغیر بازار سهام، اوراق قرضه و املاک خبری نیست. جیسون تامایو که یکی از سربازان اسبق نیروی دریایی ایالات متحده است، می‌گوید: «تجارت طلا رو به اتمام است»، تامایو کسی است که در ماه اکتبر، حدود 50 هزار دلار طلا (در حدود 30 اونس) خریداری کرده بود؛ در آن زمان، معتقد بود که این فلز با توجه به نگرانی‌هایی که در مورد بدهی‌های ایالات متحده و ثبات اقتصاد جهانی وجود دارد، به روند صعودی خود ادامه خواهد داد. آقای تامایو می‌گوید او روز جمعه 12 آوریل با 7200 دلار زیان، طلای خود را فروخت. ین ژاپن که از ماه اکتبر تقریباً یک‌چهارم از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده، با توجه به انتظاراتی که در مورد خرید دارایی‌های بیشتر توسط بانک مرکزی ژاپن برای معکوس‌سازی سقوط قیمت‌ها شکل گرفته بود، با 6/1 درصد افزایش، بیشترین میزان افزایش خود را از 25 فوریه نشان داد. در این روز آشفتگی طلا تا حدودی ریشه در نگرانی‌هایی داشت که قبرس و شاید کشورهای دیگر ممکن است تبدیل به فروشندگان این فلز گرانبها شوند. همچنین به قول تاجران، سقوط قیمت‌های طلا متاثر از توصیه گروه شرکت گلدمن ساکس برای فروش طلا طی هفته قبلی بود، و این دیدگاه که بازار سهام، به خاطر کاهش مستمر نرخ تورم، گزینه بهتری برای سرمایه‌گذاری است. جان برینجولفسون، مدیر صندوق‌های تامینی یک میلیارد‌دلاری شرکت آرمورد وولف می‌گوید: روز دوشنبه عبارت «فروش اجباری» که توسط سرمایه‌گذاران دارنده طلا باب شده بود، از جمله دلایلی بود که باعث شد بازار سهام و کالا سقوط کند. سرمایه‌گذاران که برای خرید طلا با قیمت‌های بالاتر وام گرفتند، ممکن است مجبور به فروش دارایی‌های دیگری برای افزایش پول نقد جهت برآورده کردن حاشیه سود شوند. این حاشیه، به تقاضاهای کارگزارانی است که پول نقد را برای پوشش ارزش کاهش‌یافته بازاری مواضع خود طلب می‌کنند. پس از بسته شدن بازارها در روز دوشنبه، شرکت گروه سی‌ام ای، که مدیریت بازار طلای کومکس را در اختیار دارد، این مبالغ را افزایش داد که سرمایه‌گذاران باید تعهد دهند در معاملات آتی طلا شرکت داشته باشند. معمولاً اپراتورهای بورس در زمان نوسانات بزرگ بازار، این حاشیه سود را افزایش می‌دهند. صندوق‌های تجاری طلا مانند صندوق اعتماد طلای اس‌پی‌دی‌آر و صندوق اعتماد طلای آی‌شرز، که از طرف سرمایه‌گذاران، مبادرت به خرید و ذخیره‌سازی طلا می‌کنند، شاهد اوج‌گیری فعالیت‌ها بوده‌اند. روز جمعه 12 آوریل، بیش از یک میلیارد دلار به تنهایی از صندوق اس‌پی‌دی‌آر بیرون کشیده شد، که این سومین رکود در برداشت به حساب می‌آید. معامله‌گران می‌گفتند برداشت از این صندوق، به احتمال زیاد روز دوشنبه به بالاتر از این میزان خواهد رسید که بعد از این به بالاترین میزان رکورد خود رسید. سرمایه‌گذاران همان‌طور که پول نقدشان را از صندوق‌های تجاری طلا بیرون می‌کشند، این صندوق‌ها می‌توانند کاهش قیمت‌ها را در این فلز تسریع کنند، و این باعث آزادسازی طلای فیزیکی به بازار می‌شود. ادوارد لاشینسکی، مدیر استراتژی و تجارت در آر‌بی‌اس کپیتال مارکت می‌گوید: «من فکر می‌کنم چیزی که اتفاق افتاده، این است که طلا، در روشی که معامله می‌شود، انتقال یافته است. طلا از یک گلوله ارزش به آنچه در حال حاضر به نظر می‌رسد یک حباب باشد، سکنی گزیده است، که این خود به دلیل انتظاراتی است که در مورد اقدامات نقدینگی بانک مرکزی شکل گرفته است.» طلا تا ماه‌ها درگیر این وضعیت تسلیم‌وار بوده است. قیمت‌ها در ماه اکتبر صعود کرد و از آن زمان تا‌کنون پایین کشیده است. طی شش سال گذشته، بانک‌های مرکزی ایالات متحده و اروپا در تلاش برای احیای اقتصاد جهانی اقدام به چاپ مقادیر هنگفتی پول کرده‌اند. هر دور جدیدی از سیاست‌های انبساطی، با هیاهوهایی همراه بوده؛ هیاهوهایی که هشدار می‌داده‌اند نتیجه اجتناب‌ناپذیر این سیاست‌ها، موجی از تورم خواهد بود. که این به نوبه خود، باعث شد تا از سال 2007 قیمت طلا افزایشی 116 درصد را تجربه کند؛ طلا طی این مدت حافظی بود در برابر تورم، چون ارزش آن تمایل به افزایش داشت، درحالی‌که دلار تضعیف شد. طی این دوره عملکرد طلا در مقابل افت ارزش سهام و بازار املاک ایالات متحده، برجسته بود. طلا طی این مدت با اشکال مختلف رشد و نمو یافت. استیو فوربس، نامزد ریاست‌جمهور سابق جمهوریخواه، در سال 2011 پیش‌بینی کرده بود کاهش اعتماد در پول کاغذی، ایالات متحده را پس از انتخابات 2012 مجبور به بازگشت به سمت استاندارد طلا خواهد کرد. پیتر هامبرو، رئیس شرکت پیتر هامبرو در لندن، که در روسیه طلا استخراج می‌کند، در یک روزنامه بریتانیایی می‌گوید یکی از بانک‌های بزرگ ایالات متحده به او با ارسال یک پیام به صورت متن در تابستان سال 2011 گفته بود که اگر بانک فدرال، دور سوم چاپ پول و خرید اوراق قرضه را عملیاتی کند (که بعدها انجام داد)، قیمت طلا به پنج هزار دلار در هر اونس خواهد رسید. اما تا‌کنون با وجود همه پول‌هایی که بانک مرکزی چاپ کرده است، از تورم خبری نبوده است. اکنون سطح قیمت‌ها در اقتصادهای بزرگ توسعه‌یافته با سرعت سالانه کمتر از دو درصد است و در سایر نقاط جهان، حدود شش درصد. صندوق بین‌المللی پول هفته گذشته گفته بود: «تورم از اواخر سال گذشته به طور قابل ملاحظه‌ای پایین بوده است. تا زمانی که انتظارات تورمی پایین باشد، نگرانی‌ها در مورد تورم بالا، نباید بانک مرکزی را از پیگیری برای اجرای سیاست‌های تسهیل پولی خود منصرف کند.»
اکنون افت اخیر قیمت طلا با ضعف در قیمت‌های دیگر کالاها مقارن شده است. این وضعیت از سوی برخی به عنوان سیگنالی دیده شده است که رشد اقتصاد جهانی و به خصوص چین، ممکن است در حال کند شدن باشد. قیمت انرژی، فلزات و دیگر کالاها نسبت به تغییرات تقاضا کاملاً حساس هستند، به همین دلیل اندازه‌گیری سرعت فعالیت‌های صنعتی در سراسر جهان مهم بوده و هست. قیمت کالاها به شدت طی رکود اقتصادی سقوط کرد، و برای مدتی برگشت، و در بهار سال 2011 به اوج خود رسید، برای حدود یک سال هم سقوط کرد، و سپس دوباره در اواسط سال 2012، بهبود پیدا کرد. اقتصاددانان در شرکت جی‌پی مورگان چیس به مشتریان گفته‌اند: «در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد در روند رو به سراشیبی قرار گرفته‌ایم. ما داریم به سمتی حرکت می‌کنیم که شاهد افت در قیمت‌های جهانی کالاها هستیم، که تا حدی این حرکت منعکس‌کننده تضعیف تقاضاست؛ این سیگنال، حاکی از شتاب منفی در خروجی کارخانه‌های جهانی است.»