تاریخ انتشار:
گفت‌وگو با دکتر مرتضی بینا درباره سمت و سوی بازار طلا
خروج از پناهگاه با آفتابی‌شدن هوا
دکتر مرتضی بینا مدرس دانشگاه رایس آمریکا به بررسی دلایل کاهش قیمت طلا در روزهای گذشته و روند پیش روی این فلز گرانبها می‌پردازد.
دکتر مرتضی بینا مدرس دانشگاه رایس آمریکا به بررسی دلایل کاهش قیمت طلا در روزهای گذشته و روند پیش روی این فلز گرانبها می‌پردازد. او بر عکس تحلیلگران برخی دلایل مطرح‌شده را رد می‌کند و معتقد است آنچه موجب کاهش بهای طلا شده تحول در اقتصاد دنیاست. دوره رونق تجاری آغاز شده بنابراین طلا زرق و برق گذشته را ندارد. او می‌گوید سرمایه‌گذاران با آفتابی شدن هوا در حال خروج از پناهگاه طلا هستند.
آقای دکتر طلا پس از دو سال شاهد رکوردهای جدید در نزول قیمت بوده، برخی این دوران را گذرا می‌دانند اما برخی دیگر از نوسان قیمت در دامنه‌های پایین‌تری از شرایط کنونی سخن می‌گویند. شما چه ارزیابی‌ای از شرایط بازار طلا در این روزها دارید؟
روند قیمت طلا به احتمال زیاد روبه پایین خواهد بود.
یعنی کمتر از 1400 دلار کنونی؟
فکر می‌کنم این چنین باشد. دلیل آن هم به شرایط اقتصاد جهانی باز‌می‌گردد. زمانی که قیمت طلا بالا رفت و نوسان‌های تاریخی را ثبت کرد اقتصاد جهان گرفتار رکود بود، تورم روند صعودی داشت. در این شرایط سرمایه‌گذاران ترجیح دادند بازار طلا را به عنوان پناهگاه انتخاب کنند. اما در شرایطی که اقتصاد به حرکت افتد سرمایه‌ها ترجیح می‌دهند به سمت بازارهای مولد بروند. چون سرمایه‌گذاری در بازار طلا یک سرمایه‌گذاری ساکن یا مرده است به همین دلیل در شرایطی که اقتصاد به کار می‌افتد سرمایه‌ها به سوی بازارهایی می‌روند که بازگشت سرمایه بهتری داشته باشند.
شما فکر می‌کنید نزول طلا به این دلیل است که اقتصاد دنیا در حال خروج از رکود است؟
بله، من این اتفاق را دلیل نزول قیمت می‌دانم و فکر می‌کنم فعلاً چنین روندی بر بازار حاکم باشد.
اما بهای اونس از سطح 1349 دلار در روز سه‌شنبه بار دیگر به سطح 1400 دلار بازگشت؟
نوسان روز سه‌شنبه مربوط به انفجاری بود که در آمریکا رخ داد البته اگر این اتفاق هم رخ نمی‌داد امکان داشت چنین نوسانی رخ دهد دلیل آن هم به برخی رفتارها در بازار باز‌می‌گردد.
چه رفتارهایی؟
کسانی که در بازار هستند برای سرمایه‌گذاری در بازار طلا استقراض کرده‌اند یا به صورت اعتباری خرید کرده‌اند. این افراد در شرایطی که کوچک‌ترین نوسان رو به پایین برای بهای اونس رخ دهد واکنش نشان می‌دهند. زیرا افت قیمت طلا موجب تحمیل زیان‌های سنگینی به آنها خواهد شد. در اصطلاح هول می‌شوند و حجم زیادی از ذخایر طلایی خود را به فروش می‌رسانند. در این حالت عده‌ای دیگر اقدام به خرید می‌کنند و مانع از افت بیشتر قیمت می‌شوند. در حال حاضر تعداد افرادی که در شرایط نزول قیمت تن به خرید طلا می‌دادند کم شده است. اما با این وجود بازار واکنش طبیعی خود را دارد. آمریکایی‌ها ضرب‌المثلی دارند با این مضمون که اگر یک گربه مرده را هم از ارتفاع پایین بیندازی یک برگشت کوچک به سمت بالا دارد. بنابراین در بازار طلا هم کسانی که دنبال موقعیت هستند به بازار باز‌می‌گردند و قیمت‌ها را نگه خواهند داشت. اما در مجموع برداشت من این است که روند کاهشی ادامه خواهد داشت.
تا کجا ادامه خواهد داشت؟
می‌دانید من معمولاً در خصوص قیمت اظهار نظر نمی‌کنم اما فکر می‌کنم تا سطح 1200 دلار افت داشته باشد.
به لحاظ زمانی فکر می‌کنید طلا تا چه زمان نزولی باشد؟
حداقل تا دو سال آینده روند بازار نزولی است. البته تاکید دارم این نظر من است و بر این اساس توصیه خاصی ندارم. اما روندها را هم اگر بررسی کنید متوجه می‌شوید چنین اتفاقاتی در بازار سابقه دارد. برای مثال در سال 1980 طلا به 900 دلار در هر اونس رسید اما سال 1998 قیمت طلا 270 دلار بود. یعنی بعد از 20 سال اگر کسی طلا خریده بود ارزش سرمایه‌گذاری که کرده بود به لحاظ قیمتی یک‌چهارم شده بود. اگر تورم را نیز در آن وارد کنیم افت ارزش بالاتر بوده است. بنابراین در این بازه زمانی خریدار طلا در سال 1980 زیان سنگینی کرده بود.
آقای دکتر اما در حال حاضر برخی از احتمال عرضه طلای قبرس، توقف سیاست‌های فوق انبساطی در آمریکا و ... به عنوان دلیل نزول قیمت طلا سخن می‌گویند و انتظار ندارند افت بلند‌مدت باشد؟
تجربه من می‌گوید این عوامل خیلی نقش ندارند. برای مثال قبرس چقدر ذخیره طلایی دارد که با عرضه آن بازار از مرز 1700 به دامنه 1300 دلار سقوط کند.
عرضه کشورهای دیگر درگیر بحران چه؟
آنها هم همین طور. ببینید در بازار این گونه فروش‌ها موثر نیست. شاید بر اثر این اتفاق یک نوسان کوتاه‌مدتی رخ دهد و به اصطلاح همان پدیده هول شدن شکل بگیرد اما اثر آن پایدار نیست. چون در مقابل کشورهایی هستند که متقاضی طلا هستند. کشورهایی مانند هند و چین و حتی آسیایی‌ها مشتری اصلی طلا هستند. چین ترجیح می‌دهد در قیمت‌های پایین ذخایر ارزی خود را به طلا تبدیل کند. ورود چین به بازار می‌تواند طرف تقاضا را تقویت کند. اما من اگر معتقدم در بلند‌مدت طلا نزولی می‌شود به دلیل بهبود وضعیت اقتصاد کشورهای پیشرفته به خصوص آمریکاست. آمریکا موتور اقتصاد جهانی است و وقتی این موتور روشن شود اقتصاد جهان هم به راه خواهد افتاد. این موضوع پیش‌زمینه فکری معامله‌گران نیز هست به همین دلیل وقتی قیمت افت کند مثل سابق خرید نخواهند کرد. این موضوع سبب شده روند طلا عکس سال‌های اخیر شود.
اما برخی می‌گویند حجم تزریق اعتباری غیر‌مولد نقدینگی در اقتصاد جهان زیاده بوده و این مساله سبب تورم می‌شود. در این حالت مردم برای حفظ ارزش دارایی‌ها باز هم به طلا پناه می‌برند؟
من این تحلیل را قبول ندارم. در اقتصاد آمریکا اتومبیل یک شاخص است. مردم زمانی حاضر به خرید آن هستند که مطمئن باشند از پس پرداخت اقساط آن بر‌می‌آیند. بنابراین اگر اتومبیل خود را عوض می‌کنند یا اتومبیل جدیدی تهیه می‌کنند با ابراز اطمینان به آینده است. در حال حاضر تقاضا برای خرید خودرو بالا رفته، این به معنای آن است که مردم به آینده خود امیدوار هستند و می‌دانند شغلی خواهند داشت که با درآمد آن از پس مخارج بر‌می‌آیند بنابراین در این حالت تقاضا رشد می‌کند. با افزایش تقاضا تولید نیز افزایش می‌یابد یا جنس‌های داخل انبار فروش می‌رود و رونق ایجاد می‌شود. ارزش سهام شرکت‌ها در بازار مالی نیز بهبود پیدا می‌کند و سرمایه‌گذاری بیشتری در بازار صورت می‌گیرد.
آقای دکتر تقاضای چین و هند نمی‌تواند مانعی از روند پیش‌بینی‌شده برای طلا که در دامنه 1200 دلار است، باشد؟
به هر حال این تقاضا مانع از سقوط سنگین می‌شود اما من خوش‌بین نیستم که بتواند روند را معکوس کند یا موجب حرکت به سوی دامنه‌هایی بالاتر از سطح کنونی شود.
در بازار داخلی چطور؟
در بازار داخلی نرخ ارز نیز یک فاکتور است بنابراین باید در خصوص تحلیل قیمت منتظر دلار هم ماند گرچه این افت در کاهش قیمت تاثیر‌گذار خواهد بود. اما این را هم در نظر بگیرید که طلا در کشور وسیله حفظ ارزش دارایی است بنابراین بسیاری از خریداران فارغ از آنکه قیمت چه باشد حاضر به عرضه دارایی خود نیستند.
بانک مرکزی در این مدت بر اساس اخبار منتشر‌شده خرید طلا داشته است، در صورت کاهش قیمت آیا زیانی متوجه کشور است؟
بانک مرکزی نباید استراتژی خود را بر اساس سود و زیان قرار دهد بلکه باید تصمیم بگیرد با چه منطقی سبد دارایی‌های خود را تعیین کند. اینکه بانک مرکزی همانند یک صراف و سرمایه‌گذار عمل کند درست نیست. باید در این خصوص بر اساس یک سیاست کلی عمل شود. در خصوص وجود چنین سیاستی مهم نیست در بازار چه اتفاقی می افتد زیرا این سیاست خود مبنای تنظیم سبد دارایی خواهد بود.
در چه صورت فکر می‌کنید در کوتاه‌مدت روند قیمت طلا معکوس و صعودی شود؟
اتفاقاتی مثل جنگ، بازگشت بحران اقتصادی یا شکل‌گیری بحران‌های سیاسی می‌تواند این روند را معکوس کند.
آقای دکتر طلا پس از دو سال شاهد رکوردهای جدید در نزول قیمت بوده، برخی این دوران را گذرا می‌دانند اما برخی دیگر از نوسان قیمت در دامنه‌های پایین‌تری از شرایط کنونی سخن می‌گویند. شما چه ارزیابی‌ای از شرایط بازار طلا در این روزها دارید؟
روند قیمت طلا به احتمال زیاد روبه پایین خواهد بود.
یعنی کمتر از 1400 دلار کنونی؟
فکر می‌کنم این چنین باشد. دلیل آن هم به شرایط اقتصاد جهانی باز‌می‌گردد. زمانی که قیمت طلا بالا رفت و نوسان‌های تاریخی را ثبت کرد اقتصاد جهان گرفتار رکود بود، تورم روند صعودی داشت. در این شرایط سرمایه‌گذاران ترجیح دادند بازار طلا را به عنوان پناهگاه انتخاب کنند. اما در شرایطی که اقتصاد به حرکت افتد سرمایه‌ها ترجیح می‌دهند به سمت بازارهای مولد بروند. چون سرمایه‌گذاری در بازار طلا یک سرمایه‌گذاری ساکن یا مرده است به همین دلیل در شرایطی که اقتصاد به کار می‌افتد سرمایه‌ها به سوی بازارهایی می‌روند که بازگشت سرمایه بهتری داشته باشند.
شما فکر می‌کنید نزول طلا به این دلیل است که اقتصاد دنیا در حال خروج از رکود است؟
بله، من این اتفاق را دلیل نزول قیمت می‌دانم و فکر می‌کنم فعلاً چنین روندی بر بازار حاکم باشد.
اما بهای اونس از سطح 1349 دلار در روز سه‌شنبه بار دیگر به سطح 1400 دلار بازگشت؟
نوسان روز سه‌شنبه مربوط به انفجاری بود که در آمریکا رخ داد البته اگر این اتفاق هم رخ نمی‌داد امکان داشت چنین نوسانی رخ دهد دلیل آن هم به برخی رفتارها در بازار باز‌می‌گردد.
چه رفتارهایی؟
کسانی که در بازار هستند برای سرمایه‌گذاری در بازار طلا استقراض کرده‌اند یا به صورت اعتباری خرید کرده‌اند. این افراد در شرایطی که کوچک‌ترین نوسان رو به پایین برای بهای اونس رخ دهد واکنش نشان می‌دهند. زیرا افت قیمت طلا موجب تحمیل زیان‌های سنگینی به آنها خواهد شد. در اصطلاح هول می‌شوند و حجم زیادی از ذخایر طلایی خود را به فروش می‌رسانند. در این حالت عده‌ای دیگر اقدام به خرید می‌کنند و مانع از افت بیشتر قیمت می‌شوند. در حال حاضر تعداد افرادی که در شرایط نزول قیمت تن به خرید طلا می‌دادند کم شده است. اما با این وجود بازار واکنش طبیعی خود را دارد. آمریکایی‌ها ضرب‌المثلی دارند با این مضمون که اگر یک گربه مرده را هم از ارتفاع پایین بیندازی یک برگشت کوچک به سمت بالا دارد. بنابراین در بازار طلا هم کسانی که دنبال موقعیت هستند به بازار باز‌می‌گردند و قیمت‌ها را نگه خواهند داشت. اما در مجموع برداشت من این است که روند کاهشی ادامه خواهد داشت.
تا کجا ادامه خواهد داشت؟
می‌دانید من معمولاً در خصوص قیمت اظهار نظر نمی‌کنم اما فکر می‌کنم تا سطح 1200 دلار افت داشته باشد.
به لحاظ زمانی فکر می‌کنید طلا تا چه زمان نزولی باشد؟
حداقل تا دو سال آینده روند بازار نزولی است. البته تاکید دارم این نظر من است و بر این اساس توصیه خاصی ندارم. اما روندها را هم اگر بررسی کنید متوجه می‌شوید چنین اتفاقاتی در بازار سابقه دارد. برای مثال در سال 1980 طلا به 900 دلار در هر اونس رسید اما سال 1998 قیمت طلا 270 دلار بود. یعنی بعد از 20 سال اگر کسی طلا خریده بود ارزش سرمایه‌گذاری که کرده بود به لحاظ قیمتی یک‌چهارم شده بود. اگر تورم را نیز در آن وارد کنیم افت ارزش بالاتر بوده است. بنابراین در این بازه زمانی خریدار طلا در سال 1980 زیان سنگینی کرده بود.
آقای دکتر اما در حال حاضر برخی از احتمال عرضه طلای قبرس، توقف سیاست‌های فوق انبساطی در آمریکا و ... به عنوان دلیل نزول قیمت طلا سخن می‌گویند و انتظار ندارند افت بلند‌مدت باشد؟
تجربه من می‌گوید این عوامل خیلی نقش ندارند. برای مثال قبرس چقدر ذخیره طلایی دارد که با عرضه آن بازار از مرز 1700 به دامنه 1300 دلار سقوط کند.
عرضه کشورهای دیگر درگیر بحران چه؟
آنها هم همین طور. ببینید در بازار این گونه فروش‌ها موثر نیست. شاید بر اثر این اتفاق یک نوسان کوتاه‌مدتی رخ دهد و به اصطلاح همان پدیده هول شدن شکل بگیرد اما اثر آن پایدار نیست. چون در مقابل کشورهایی هستند که متقاضی طلا هستند. کشورهایی مانند هند و چین و حتی آسیایی‌ها مشتری اصلی طلا هستند. چین ترجیح می‌دهد در قیمت‌های پایین ذخایر ارزی خود را به طلا تبدیل کند. ورود چین به بازار می‌تواند طرف تقاضا را تقویت کند. اما من اگر معتقدم در بلند‌مدت طلا نزولی می‌شود به دلیل بهبود وضعیت اقتصاد کشورهای پیشرفته به خصوص آمریکاست. آمریکا موتور اقتصاد جهانی است و وقتی این موتور روشن شود اقتصاد جهان هم به راه خواهد افتاد. این موضوع پیش‌زمینه فکری معامله‌گران نیز هست به همین دلیل وقتی قیمت افت کند مثل سابق خرید نخواهند کرد. این موضوع سبب شده روند طلا عکس سال‌های اخیر شود.
اما برخی می‌گویند حجم تزریق اعتباری غیر‌مولد نقدینگی در اقتصاد جهان زیاده بوده و این مساله سبب تورم می‌شود. در این حالت مردم برای حفظ ارزش دارایی‌ها باز هم به طلا پناه می‌برند؟
من این تحلیل را قبول ندارم. در اقتصاد آمریکا اتومبیل یک شاخص است. مردم زمانی حاضر به خرید آن هستند که مطمئن باشند از پس پرداخت اقساط آن بر‌می‌آیند. بنابراین اگر اتومبیل خود را عوض می‌کنند یا اتومبیل جدیدی تهیه می‌کنند با ابراز اطمینان به آینده است. در حال حاضر تقاضا برای خرید خودرو بالا رفته، این به معنای آن است که مردم به آینده خود امیدوار هستند و می‌دانند شغلی خواهند داشت که با درآمد آن از پس مخارج بر‌می‌آیند بنابراین در این حالت تقاضا رشد می‌کند. با افزایش تقاضا تولید نیز افزایش می‌یابد یا جنس‌های داخل انبار فروش می‌رود و رونق ایجاد می‌شود. ارزش سهام شرکت‌ها در بازار مالی نیز بهبود پیدا می‌کند و سرمایه‌گذاری بیشتری در بازار صورت می‌گیرد.
آقای دکتر تقاضای چین و هند نمی‌تواند مانعی از روند پیش‌بینی‌شده برای طلا که در دامنه 1200 دلار است، باشد؟
به هر حال این تقاضا مانع از سقوط سنگین می‌شود اما من خوش‌بین نیستم که بتواند روند را معکوس کند یا موجب حرکت به سوی دامنه‌هایی بالاتر از سطح کنونی شود.
در بازار داخلی چطور؟
در بازار داخلی نرخ ارز نیز یک فاکتور است بنابراین باید در خصوص تحلیل قیمت منتظر دلار هم ماند گرچه این افت در کاهش قیمت تاثیر‌گذار خواهد بود. اما این را هم در نظر بگیرید که طلا در کشور وسیله حفظ ارزش دارایی است بنابراین بسیاری از خریداران فارغ از آنکه قیمت چه باشد حاضر به عرضه دارایی خود نیستند.
بانک مرکزی در این مدت بر اساس اخبار منتشر‌شده خرید طلا داشته است، در صورت کاهش قیمت آیا زیانی متوجه کشور است؟
بانک مرکزی نباید استراتژی خود را بر اساس سود و زیان قرار دهد بلکه باید تصمیم بگیرد با چه منطقی سبد دارایی‌های خود را تعیین کند. اینکه بانک مرکزی همانند یک صراف و سرمایه‌گذار عمل کند درست نیست. باید در این خصوص بر اساس یک سیاست کلی عمل شود. در خصوص وجود چنین سیاستی مهم نیست در بازار چه اتفاقی می افتد زیرا این سیاست خود مبنای تنظیم سبد دارایی خواهد بود.
در چه صورت فکر می‌کنید در کوتاه‌مدت روند قیمت طلا معکوس و صعودی شود؟
اتفاقاتی مثل جنگ، بازگشت بحران اقتصادی یا شکل‌گیری بحران‌های سیاسی می‌تواند این روند را معکوس کند.
دیدگاه تان را بنویسید