خسران قطعی است

چنانچه اهالی بازار سرمایه مطلع هستند دلیل اصلی بسته بودن نمادهای پالایشگاهی در ماه‌های اخیر عدم ارائه اطلاعات مالی کافی از سوی این شرکت‌ها بوده که این مقوله نیز به دلیل عدم ارسال صورت‌حساب‌های نرخ خوراک (نفت خام) و فروش فرآورده‌ها از سوی شرکت ملی پخش و پالایش است. مهم‌ترین مانع بر سر اعلام قیمت‌ها از سوی شرکت پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی بحث کیفی‌سازی و آثار احتمالی آن بوده است. طرح کیفی‌سازی به صورت خلاصه طرحی است که قیمت محصولات پالایشگاه‌‌ها را به کیفیت آن مرتبط می‌سازد. برای مثال در خصوص بنزین، این فرآورده بایستی استانداردهای یورو 4 را داشته باشد. اگرچه در ابتدا تصمیم بر این بود که اثرات ناشی از این طرح بر نرخ‌های سال 1392 نیز اعمال شود اما با نظر هیات دولت نرخ‌های سال 1392 بر اساس مکانیسم قبلی محاسبه شد تا این شرکت‌های پالایشگاهی بتوانند صورت‌های مالی سال 1392 را بسته و مجمع صاحبان سهام خود را برگزار کنند.

حال این روزها شاهد خبری از سوی رئیس سازمان بورس بودیم که طی آن اعلام شد هیات دولت با صدور مصوبه‌ای یک دوره پنج‌ساله (تا پایان سال 1398) را برای اجرای طرح کیفی‌سازی پالایشگاه‌ها صادر کرد و به موجب آن مقرر شد شرکت‌های پالایشگاهی طی این دوره شاخصه‌های اصلی کیفیت پنج فرآورده اصلی را براساس استانداردهای وزارت نفت، ارتقا داده و هر‌ساله با تصویب مجمع عمومی خود، حداقل به میزان 30 درصد از سود سالانه را به حساب اندوخته سرمایه‌ای جهت اجرای پروژه کیفی‌سازی منظور کنند. با توجه به تعویق بحث کیفی‌سازی و مشخص بودن میزان تولید و فروش مقداری شرکت‌های پالایشگاهی در مقطع 9ماهه، به نظر می‌رسد به‌زودی ابلاغیه پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در خصوص قیمت خوراک مصرفی و فرآورده‌های تولیدی پالایشگاه‌ها به شرکت‌های پالایشگاهی اعلام شود و صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای شرکت‌های پالایشگاهی و همچنین بودجه‌های این شرکت‌ها منتشر‌ شده و زمینه برای بازگشایی این نمادها مهیا شود.

خبر تعویق کیفی‌سازی به صورت کلی خبر مناسبی برای شرکت‌های فعال در این صنعت است، علی‌الخصوص شرکت‌هایی که هنوز موفق نشده‌اند طرح‌های کیفی‌سازی مرتبط را اجرا کنند فرصت خواهند داشت تا به مرور زمان تعهدات خود را ایفا کنند، اگر کیفی‌سازی در شرایط قبل اجرا می‌شد، چون امکان تطبیق فناوری در زمان کوتاه وجود نداشت، هم سود پالایشگاه‌ها کم می‌شد و هم کیفی‌سازی به نتیجه مطلوبی نمی‌رسید، اما با تصمیم دولت برای در نظر گرفتن مهلت پنج‌ساله در این خصوص، بخشی از منابع لازم جهت اجرای این طرح‌ها فراهم شده و بعد از اجرای طرح کیفی‌سازی فرآورده‌های این شرکت‌ها از کیفیت لازم برخوردار خواهند شد. در این بین و با توجه به صورت‌های مالی شرکت‌ها، شرکت پالایش نفت تهران شرکتی است که تقریباً پروژه‌های کیفی‌سازی محصولات خود را نهایی کرده است، همچنین شرکت‌های پالایشگاه نفت لاوان و بندرعباس به نظر می‌رسد از لحاظ اجرای طرح‌های کیفی‌سازی تا حدود زیادی پیشرفت داشته و در مراحل پایانی قرار دارند.

اگرچه ریسک ناشی از کاهش قیمت محصولات این پالایشگاه‌ها ناشی از اعمال طرح کیفی‌سازی تا حدود زیادی مرتفع شده و شرکت‌ها زمان کافی جهت رسیدن به نقطه مطلوب را دارند اما نکته حائز اهمیت در خصوص این صنعت این است که از زمان بسته بودن نمادهای پالایشگاهی، قیمت نفت که یکی از متغیرهای اصلی سود این شرکت‌هاست از قیمت‌های 115 دلاری به کمتر از 50 دلار کاهش پیدا کرده است، هرچند کاهش قیمت نفت باعث کاهش بهای تمام‌شده این شرکت‌ها می‌شود اما از سوی دیگر به معنی کاهش قیمت فرآورده‌های پالایشگاهی و فروش این شرکت‌هاست.

در خصوص برآیند این تاثیرات انتظار می‌رود سود این واحدهای پالایشگاهی کاهش داشته باشد، زیرا حاشیه سود خالص شرکت‌های پالایشگاهی بسیار پایین است و بیشتر ناشی از تخفیف پنج‌درصدی خوراک این پالایشگاه‌هاست، حال کاهش قیمت نفت به معنی کاهش این تخفیف و سود پالایشگاه‌هاست. اگرچه به دلیل کاهش تدریجی قیمت نفت این کاهش سودآوری بیشتر در شش‌ماهه دوم سال 1393 است. اما نکته اصلی این است که چشم‌اندازی برای رشد قیمت نفت در سال 94 نیز وجود نداشته و انتظار نمی‌رود سود این واحدها در سال 94 نسبت به 1393 افزایشی باشد.

جدول ذیل حاوی اطلاعاتی در خصوص آخرین قیمت تئوریک تابلوی نمادهای پالایشگاهی حاضر در بازار سرمایه به همراه آخرین ارزش بازار این نمادها، تاریخ بسته شدن و آخرین سود هر سهم و سود تقسیم‌شده است.

بر این اساس نمادهای پالایشگاه اصفهان در اسفند سال گذشته و پالایشگاه تهران در فروردین‌ماه سال جاری و شرکت‌های پالایشگاه نفت بندرعباس، شیراز، تبریز و لاوان در تیرماه سال جاری بسته شدند. به هر شکل کاهش قیمت سهام شرکت‌های بورسی و شاخص کل بورس اوراق بهادار طی این مدت قابل توجه بوده است، به صورتی که شاخص کل بازار سرمایه از محدوده 74 هزار‌واحدی در پایان تیرماه سال جاری به محدوده 65 هزار‌واحدی رسیده است که ریزش 12‌درصدی را نمایش می‌دهد. ارزش بازار بورس در زمان بسته شدن این نمادها حدوداً 345 هزار میلیارد تومان بوده است که در حال حاضر حدود 295 هزار میلیارد تومان است. ارزش بازار در این مدت 15 درصد کاهش داشته است که اگر همین روند در خصوص شرکت‌های پالایشگاهی هم وجود داشته باشد بایستی قیمت سهام‌شان حداقل 15 درصد کاهش یابد.

به صورت کلی به‌طور حتم می‌توان گفت قیمت سهام شرکت‌های پالایشگاهی بعد از بازگشایی نمادهایشان با کاهش روبه‌رو خواهند شد، که این کاهش منجر به کاهش معنادار شاخص بورس نیز خواهد شد، این کاهش چه از طریق کاهش مستقیم ارزش بازار نمادهای این صنعت و چه از طریق غیرمستقیم یعنی شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهامدار این شرکت‌ها اتفاق خواهد افتاد. اما مقدار کاهش قیمت سهام شرکت‌های این گروه بستگی زیادی به صورت‌های مالی و بودجه‌ای این شرکت‌ها خواهد داشت که آن هم به نوبه خود منوط به ارائه اعلامیه‌های شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی است، به صورت کلی می‌توان گفت حداقل ریزش بازار این نمادها به مقدار 20 درصد است که همگام با کاهش قیمت سایر سهام است، اما اگر چنانچه سود این واحدها در سال جاری و سال آینده با کاهش معنادار مواجه باشد که احتمال این قضیه نیز بسیار زیاد است با کاهش چشمگیرتری در قیمت این نمادها مواجه خواهیم بود. محاسبات نشان می‌دهد در صورت بازگشایی این نمادها با کاهش 20 درصد شاخص به میزان 1100 واحد افت خواهد داشت و اگر کاهش به میزان 30 درصد یا حداکثر 50 درصد باشد میزان شاخص به ترتیب 1650 واحد و 2800 واحد افت خواهد داشت.