پیروزی نوظهورها بر توسعه‌یافته‌ها

سرانجام رقابت برای تصدی بالاترین مقام اجرایی سازمان تجارت جهانی WTO‌ با پیروزی روبرتو آزودو برزیلی به پایان رسید. مردی که در راند آخر رقابت از حمایت کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور برخوردار بود و در مقابلش رقیبی سرسخت را می‌دید که پشتش کشورهای توسعه‌یافته و اقتصادهای ثروتمند قرار گرفته بودند. زمانی که در اوایل ماه جاری میلادی، کمیته سه‌نفره مسوول جمع‌آوری نظرات و آرای اعضا، سازمان از بین 9 نامزد ابتدا نام روبرتو آزودو و هرمینیو بلانکو را به عنوان دو نامزد نهایی اعلام کرد، جهت‌گیری اعضا مشخص‌تر شد. آمریکا و تمام 27 عضو اتحادیه اروپا به علاوه کره جنوبی و ژاپن به پشتیبانی از بلانکو نامزد مکزیکی کسب صندلی مدیرکلی برخاستند و در مقابل کشورهای در حال توسعه و بازارهای نوظهور اقتصاد که برنامه داشتند تا در میان نهادهای برجسته اقتصادی بین‌المللی حق‌السهمی داشته باشند از آزودو حمایت کردند تا در نهایت این دیپلمات برزیلی با حمایت 159 کشور عضو به عنوان مدیرکل آینده سازمان معرفی شود و از ابتدای ماه سپتامبر و با خداحافظی پاسکال لامی هدایت روند تجارت جهانی را بر عهده بگیرد. این دیپلمات 55ساله در جریان تبلیغات انتخاباتی گفته بود شما به مدیرکلی نیاز دارید که بتواند آستین‌هایش را بالا بزند، با اعضای سازمان بنشیند و همه آنها را در موقعیت یکسان قرار دهد، مردی که گفتمان سیاسی را بلد باشد تا بتواند با جلب حمایت، نظام تجاری را به جلو ببرد. آزودو این مهم را تمایز خود با رقیبش خوانده بود: اینکه او زیر و بم این نظام را به خوبی می‌شناسد. آقای آزودو اولین آمریکایی لاتین‌تبار و دومین فرد از نیمکره جنوبی زمین است که به مدیرکلی سازمان تجارت جهانی می‌رسد. پیش از او تمام روسای سازمان به غیر از دوره کوتاه مدیریت سوپاچای پانتیچپاکدی تایلندی و کنت مور نیوزیلندی همگی اروپایی بوده‌اند. خارج کردن مدیریت این سازمان از دست اروپایی‌ها و کشورهای ثروتمند برای در حال توسعه‌ها می‌تواند دستاورد بزرگی محسوب شود. آن هم در حالی که عملاً صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی بین اروپا و آمریکا تقسیم شده و دیگر کشورها سهمی برای رسیدن به هدایت این دو نهاد مهم مالی بین‌المللی ندارند. برزیل از سال 2003 تحت رهبری لولا داسیلوا، نقشی کلیدی در سازمان تجارت جهانی برای خود ایجاد و خود را به عنوان یک طرف مذاکره تعیین‌کننده با اروپا، چین، هند، ایالات متحده و استرالیا مطرح کرد. این نقش تعیین‌کننده باعث شد نامزد این کشور بتواند در رقابت‌های انتخاباتی حمایت کشورهایی چون چین و هند و دیگر کشورهای نوظهور را جلب کند؛ و از هم اکنون گمانه‌زنی‌ها مبنی بر چهار انتصاب مهم مدیرکل جدید آغاز شود. جایی که گفته می‌شود اولین مدیر انتصابی روبرتو آزودو یک چینی خواهد بود. این دیپلمات برزیلی که چهره‌ای شناخته‌شده و محترم در ژنو است به نوعی نامزد داخلی سازمان محسوب می‌شد چرا که سوابق زیادی در سال‌های گذشته در مذاکرات سازمان داشته است. اولین آزمون مدیرکل جدید سازمان تجارت جهانی در ماه دسامبر خواهد بود. زمانی که نشست وزارتی سازمان در بالی برگزار خواهد شد و مذاکرات دور دوحه که 12 سال است بدون نتیجه جریان دارد، پیگیری خواهد شد. بزرگ‌ترین چالش پیش روی آزودو به اتمام رساندن همین مذاکرات است. چالشی که پاسکال لامی در طول دوران هشت‌ساله خود موفق نشد آن را به سرانجام برساند و اکنون اغلب اعضای سازمان و تحلیلگران اقتصادی و عرصه تجارت بین‌الملل خواستار یافتن راهی برای اتمام آن هستند. همان چیزی که روبرتو آزودو در جریان رقابت‌ها قول آن را داده است. سایمون اونت استاد اقتصاد و تجارت دانشگاه سنت گالن سوئیس انتخاب مدیرکل جدید سازمان تجارت جهانی را به نمایش آتش‌بازی تشبیه کرده بود: «هیجان زیاد و موسیقی در یک بعد از ظهر و اما روز بعد باز هم زندگی به همان نحو جریان دارد. ما همه آرزو داریم او موفق باشد. اما آیا او می‌تواند برای تغییر وضعیت مذاکرات بر سر سرمایه‌های ملی انجام دهد؟ پاسخ این است: نه خیلی زیاد.»