تاریخ انتشار:
بهبود روابط با کدام کشورها در اولویت است؟
دیپلماسی پساتوافقی ظریف
پس از نزدیک به دو سال از استقرار تیم سیاست خارجی دولت روحانی در باغ ملی دیگر وقت آن رسیده است تا سکاندار دستگاه دیپلماسی کشور اهتمام خود را به مسائل مبتلا به این دستگاه و موضوعاتی معطوف کند که به واسطه مذاکرات طاقت‌فرسای هسته‌ای ایران و 1+5 امکان تمرکز کافی و اصولی بر آنها از آقای وزیر سلب شده بود.
ایستگاه نخست؛ منطقه
به نظر می‌رسد گام نخست دیپلماسی پس از توافق محمدجواد ظریف به موضوع همسایگان و افزایش مناسبات با آنها اختصاص پیدا کرده باشد. سفر روزهای اخیر وزیر امور خارجه به کشورهای عمان و قطر بر این موضوع دلالت دارد که جمهوری اسلامی ایران دیگر مایل به ادامه تحرکات یکجانبه سعودی‌ها در منطقه نیست. جدای از وضعیت یمن حمایت ریاض از تحرکات گروه‌های تروریستی و تکفیری در عراق و سوریه یا گروه‌های مخالف سیاست‌های ایران در لبنان نشان می‌دهد اسب سعودی‌ها در جهت به چالش کشیدن منافع و مصالح منطقه‌ای ایران زین شده است. موضوعی که وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به آن تصریح می‌کند: این موضوع (اختلافات ایران و عربستان) مربوط به عراق است، مربوط به کمک مالی به القاعده، طالبان، داعش و النصره است. این مربوط به ایجاد همه انواع ویرانگری در این منطقه است. او همچنین در رابطه با افزایش تنش‌های دو کشور در موضوع یمن نیز این‌گونه می‌گوید: این موضوع فقط به یمن مربوط نیست. این مربوط به کمک مالی به سازمان‌های تروریستی است که شهروندان ایرانی را ربوده و دیپلمات‌های ایرانی را در بیروت و در شرق ایران می‌کشند؛ اینها مربوط به همه انواع اقدامات کوته‌بینانه
و وحشیگرانه است.
ظریف در خصوص اینکه آیا احتمال دارد او و همتای سعودی‌اش پشت میز مذاکره برای همکاری بنشینند نیز خاطرنشان می‌کند: من هیچ مشکلی برای نشستن پشت میز با کسی از این منطقه ندارم به این شرط که آنها مشغول اقدامات مجرمانه و سبعانه علیه همسایگان‌شان نباشند. این اظهارات وزیر امور خارجه کشورمان نشان از میزان نارضایتی تهران از اقدامات منطقه‌ای ریاض دارد. هرچند که سعودی‌ها علاوه بر به چالش کشیدن منافع منطقه‌ای ایران همواره از نزدیکی تهران و واشنگتن در به سرانجام رساندن مذاکرات هسته‌ای ایران نیز ابراز نارضایتی کرده‌اند که سفر اخیر اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا به منطقه در همین راستا ارزیابی می‌شود. کارتر علاوه بر سعودی‌ها با مقامات اماراتی و اسرائیلی هم دیدار کرد؛ کشورهایی که اصلی‌ترین مخالفان توافق هسته‌ای ایران و اعضای گروه 1+5 محسوب می‌شوند و هر گونه اجماع بر سر چالش هسته‌ای کشورمان را موجب دست برتر ایران در تحولات منطقه‌ای می‌دانند.
ایستگاه بعدی؛ اروپا
دستگاه وزارت خارجه کشورمان در گام بعدی دیپلماسی پساتوافقی خود، به دنبال احیا و ارتقای مناسبات خود با کشورهای اروپایی است. کشورهایی که از همین حالا تمام تلاش خود را بر قبضه کردن بازار و اقتصاد ایران معطوف کرده‌اند. شاید ابراز امیدواری لوران فابیوس نسبت به حضور مجدد رنو و پژو در بازار ایران که همزمان با انتشار خبر سفر وزیر امور خارجه فرانسه به ایران بیان شده است، نشان از تمایل فراوان مقامات پاریس برای ارتقای توامان مناسبات سیاسی و اقتصادی پاریس و تهران داشته باشد. مناسباتی که به دلیل برخی از اقدامات دولت نهم و دهم به سردی گراییده بود و حالا به واسطه دیپلماسی ظریفانه وزیر امور خارجه جان تازه‌ای می‌گیرد. در همین رابطه، علی آهنی سفیر کشورمان در پاریس با بیان اینکه «لوران فابیوس» پیش از این توسط همتای ایرانی خود برای انجام سفر به تهران دعوت شده و قول داده بود سفرش را بعد از توافقنامه (هسته‌ای) انجام دهد، تاکید می‌کند: بنابراین انجام این سفر در روزها و هفته‌هایی که خواهند آمد قابل تصور
است و از او استقبال به عمل خواهد آمد چرا که این روابط بین دو کشوری که بسیار تاریخی و ضمناً قدیمی هستند، مهم است.
علاوه بر وزیر خارجه فرانسه که در هفته‌های آتی به ایران سفر می‌کند، تهران در هفته گذشته میزبان زیگمار گابریل قائم‌مقام صدراعظم و وزیر اقتصاد آلمان هم بود که در راس هیاتی از تجار بلندپایه آلمانی به ایران سفر کرد. برلین یکی از مهم‌ترین شرکای اقتصادی تهران است که صادرات آن به ایران در سال گذشته میلادی و در نتیجه توافق موقت ژنو با 30 درصد افزایش (نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل) به دو میلیارد و 400 میلیون یورو رسید؛ ارزش دادوستد کالا و خدمات ایران و آلمان پیش از اعمال تحریم‌ها چهار میلیارد یورو در سال بود. البته یادداشت اخیر فرانک اشتاین‌مایر در روزنامه هافینگتن مبنی بر اینکه به روابط‌مان با تهران جانی دوباره می‌بخشیم نیز قطعاً نشان‌دهنده تمایل آلمان برای بازگشایی دروازه‌های مراوداتی با ایران است.
البته در کنار فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها باید به ابراز تمایل مقامات لندن برای ازسرگیری روابط دوجانبه با تهران نیز اشاره کرد. اظهارات اخیر دیوید کامرون، نخست‌وزیر و فیلیپ هاموند وزیر امور خارجه انگلیس نسبت به گشایش مجدد سفارتخانه این کشور در تهران در روزهای پایانی سال جاری میلادی حاکی از تغییراتی چشمگیر در مناسبات ایران و انگلیس است. در همین رابطه وزارت خارجه انگلیس با انتشار گزارشی از وضعیت روابط تهران و لندن پس از حصول توافق تاکید می‌کند: ما فعالیت کارکردی سفارتمان در تهران را به عنوان بخشی کلیدی از نقش دولت در حمایت از بازرگانان انگلیسی می‌دانیم و به بازگشایی سفارتمان در تهران به محض حل و فصل برخی مسائل مهم پایبند هستیم. فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس نیز در نشست ویژه مجلس عوام این کشور با ابراز امیدواری نسبت به بازگشایی سفارت دولت متبوع خود در تهران گفته بود: دولت کامرون درصدد است از شرکت‌های انگلیسی که قصد تجارت با ایران دارند، حمایت کند؛ عزم واقعی برای این کار وجود دارد و من به طور مستقیم با همتای ایرانی خود برای برطرف کردن موانع در ماه‌های آینده کار خواهم کرد.
علاوه بر فرانسوی‌ها، آلمانی‌ها و انگلیسی‌ها، سوئیسی‌ها هم برای عقب نماندن از قافله بهبود مناسبات سیاسی و اقتصادی با ایران «یو رُسیه»، وزیر مشاور در امور خارجی خود را راهی تهران کردند تا علاوه بر بحث و تبادل نظر پیرامون موضوعات سیاسی فی‌مابین، در مورد نحوه بهره‌برداری مناسب از سفر ماه آوریل هیات اقتصادی سوئیس به ایران نیز گفت‌وگوهایی را با همتای ایرانی خود انجام دهد. اعضای قاره سبز علاوه بر سفرهای انفرادی در نشست هفته گذشته وزرای خارجه اتحادیه اروپا که (بیستم ژوئیه) در بروکسل برگزار شد نیز به ارزیابی توافق هسته‌ای ایران و پروسه توقف تحریم‌ها پرداختند. باید به این سیل عظیم مشتاقانه ابراز تمایل مقامات اتریشی برای دیدار با مقامات ایرانی را نیز اضافه کرد؛ کشوری که با میزبانی ادوار مختلف مذاکرات هسته‌ای، افتخار توافق به دست‌آمده را به نام پایتخت خود ثبت کرد.
ایستگاه آخر؛ آمریکا
با وجود آنکه محمدجواد ظریف در کنفرانس مطبوعاتی اعلان توافق جامع هسته‌ای تکلیف وضعیت روابط ایران و آمریکا را مشخص کرد و گفت که بر اساس دستوری که داشتیم بنا بود با آمریکا در خصوص مساله هسته‌ای مذاکره کنیم، نه چیز دیگری اما با این حال دو سال مذاکرات دوجانبه و پی در پی مذاکره‌کنندگان ایرانی با همتایان آمریکایی خود اجازه نمی‌دهد که مناسبات دو کشور به روزهای سرد پیش از برگزاری این مذاکرات بازگردد. تلاش‌های جان کری، وندی شرمن و دیگر اعضای تیم مذاکره‌کننده آمریکا در به سرانجام رساندن مذاکرات هسته‌ای ایران خود از اهتمام مقامات این کشور برای خاتمه دادن به چالش‌های پرونده هسته‌ای ایران حکایت داشت. همین بس که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در آخرین دور مذاکرات برای تقریباً سه هفته در وین اقامت کرد تا توافق نهایی با ایران حاصل شود. این تعامل و تلاش کری در واقع از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون یعنی از حدود هفت دهه پیش تا حال، طولانی‌ترین مذاکراتی است که یک وزیر امور خارجه آمریکا در یک مکان خاص داشته است. این حجم سرمایه‌گذاری در تلاش و ممارست دیپلماتیک، بیانگر این واقعیت است که دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران از سوی دولت
باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا، یک پیروزی بزرگ و دستاورد بسیار چشمگیر در عرصه سیاست خارجی محسوب می‌شود. دستاوردی که ممکن است با بهبود مناسبات دوجانبه و فروریختن دیوار بی‌اعتمادی سی و اندی‌ساله همراه شود.
دیدگاه تان را بنویسید