مالیات بر دود

بسیاری از کارشناسان این‌طور می‌گویند که دولت‌ها اگر قصد دارند مصرف سیگار را کنترل کنند، باید قیمت آن را نیز تحت کنترل خود درآورند. این درست همان انتقادی است که به بسیاری کالاهای دیگر از جمله بنزین نیز می‌شود و استدلال قیمت را برای کنترل مصرف عنوان می‌کنند. در حقیقت یک سناریو این‌گونه است که برای آنکه میزان مصرف را کنترل کنیم، باید قیمت را بالا ببریم. با این حال، راهکار جدیدتری که برای کنترل مصرف سیگار عنوان می‌شود، وضع مالیات بر این کالاست. این مساله چندی قبل نیز از زبان وزیر بهداشت بیان شد تا رویکرد دولت را نیز در این رابطه نشان دهد. آن‌طور که وزیر بهداشت عنوان کرده است، هزینه درمان یا ترک معتادان به سیگار، هرساله فشار بسیاری را به حوزه سلامت وارد می‌کند و همین مساله در نهایت سبب می‌شود حوزه درمان با مشکلاتی روبه‌رو شود. وی در این رابطه عنوان کرده است اگر مالیات مناسب بر سیگار وضع شود، مصرف حتماً کاهش پیدا خواهد کرد چرا که یکی از راهکارهایی که کشورهای دیگر نیز در مقابله با استعمال دخانیات به کار می‌برند، وضع مالیات بر سیگار است.

آن‌طور که حسن هاشمی عنوان کرده است، طرحی برای وضع مالیات بر سیگار ارائه شده که بر اساس آن، در مدت پنج سال 11 هزار میلیارد تومان عوارض به دست دولت آید. استدلال وی این‌گونه است که 10 درصد جامعه علاقه‌مندند 10 هزار میلیارد تومان را دود کنند و در عین حال به خود آسیب برسانند و دچار بیماری‌های صعب‌العلاج شوند. در حالی که نباید هزینه سلامت 70 میلیون نفر برای این 10 میلیون نفر یا هشت میلیون نفر هزینه شود. این‌طور که پیداست، وزیر بهداشت در نظر دارد مالیاتی را که از طریق افزایش قیمت بر سیگار اعمال می‌کند به سمت حوزه درمان سوق دهد تا از این طریق، هزینه‌هایی که سیگاری‌ها بر حوزه درمان وارد می‌کنند، جبران شود. استدلال وزیر برای افزایش قیمت سیگار، بر پایه اطلاعاتی است که او از سازمان بهداشت جهانی ارائه می‌کند که با افزایش قیمت سیگار، می‌توان مصرف آن را نیز کنترل کرد. طبق اطلاعاتی که از سوی وزیر بهداشت بیان‌ شده، بر اساس قانون حدود 70 درصد ارزش ریالی سیگار و فرآورده‌های این‌چنینی باید توسط دولت و به صورت مالیات اخذ شود ولی این ارقام کمتر از یکی دو درصد است و واقعاً هنوز با آنچه باید اتفاق بیفتد فاصله دارد. صحبت‌های وزیر بهداشت از این منظر اهمیت دارد که جمعیت سیگاری داخل کشور بر اساس آمار رو به افزایش و سن کشیدن سیگار رو به کاهش است که همین مساله لزوم در نظر گرفتن راهکاری برای مدیریت مصرف سیگار را بیشتر می‌کند.

راهکاری که وزیر بهداشت در این رابطه ارائه می‌کند، وضع مالیات و افزایش هزینه‌های دسترسی به سیگار است که در شرایط فعلی هردو آنها با روند معکوس روبه‌رو هستند به طوری که به اذعان بسیاری از کارشناسان، آسان بودن دسترسی به سیگار، مصرف آن را چند برابر کرده است. با این حال، بسیاری از صاحب‌نظران صحبت‌های وزیر را گامی رو به جلو برای کنترل مصرف سیگار می‌دانند به شرط آنکه بتوان در کنار مالیات، راهکارهای دیگری را نیز برای کنترل و مدیریت مصرف در نظر داشت. برخی کارشناسان معتقدند در صورت توجه صرف به مالیات، ممکن است رشد مصرف از سیگار به قلیان یا مواردی شبیه به آن منتقل شود که در چنین شرایطی، مالیات بر سیگار بیهوده خواهد بود.