این جشنواره نیست جشن است

آیا جشنواره فیلم فجر اتفاقی است که باید آحاد مردم در آن شرکت کنند. سال گذشته وزارت کشور در پاسخ به درخواست سینماگران برای برگزاری جشنواره به کمک جشنواره فیلم فجر آمد و جشنواره در سراسر کشور برگزار شد. اما تا همین پنجشنبه گذشته هنوز تهیه‌کنندگان بدهی‌های وزارت کشور را از بخش فروش و عواید نمایش این فیلم‌ها دریافت نکرده بودند و به تازگی تسویه‌حساب‌ها انجام شده است. اما بعد از اکران گسترده سال گذشته بسیاری از سینماگران با این امر مخالفت کردند و معتقد بودند جشنواره فیلم فجر نباید تبدیل به یک جور اکران عمومی کوتاه‌مدت و شلوغ و گسترده شود. آن هم در شرایطی که نه به لحاظ مالی بازگشتی برای فیلم دارد و نه به تبلیغ مثبت آن می‌انجامد.

نمایش فیلم‌ها در جشنواره فیلم فجر آیا می‌تواند به لحاظ مالی برای تهیه‌کننده قابل توجه باشد؟
اولین مساله این است که تعریف جشنواره را باید مشخص کنیم، جشنواره فیلم فجر بیش از اینکه جشنواره باشد یک جشن عمومی است، به هر حال سازوکار و استاندارد جشنواره‌ها در همه‌جای دنیا مشخص است و ما در هیچ جشنواره معتبری نمی‌بینیم که نمایش فیلم‌ها اینقدر عمومی باشد، مفهوم جشنواره بیش از هر چیز ارزیابی رسانه‌‌ای و مخاطبان خاص است. اما در این چند سال جشنواره فجر از آن شکل خارج شده و آنچنان عمومیت پیدا کرده که باید خودش را بازتعریف کند. اگر قرار است این فیلم‌ها نمایش گسترده داشته باشند می‌توان در طول جشن‌های انقلاب تعریف دیگر و جداگانه‌‌ای برای آن کرد.

این نمایش وسیع‌تر و اعلام آمادگی آیا در روند بازگشت سرمایه ناشر نقشی ندارد؟
همه چیز بستگی به نوع فیلمی دارد که در جشنواره به نمایش درمی‌آید، اگر فیلم با هزینه کمی ساخته شده باشد نمایش و فروش در جشنواره می‌تواند به بازدهی مالی کمک کند. اما در شرایط حاضر که فیلم‌ها با بودجه‌های زیاد بسته می‌شوند این رقم اصلاً به چشم نمی‌آید. از آن طرف در برخی از موارد بسته به فیلم و آنچه در تعریف مخاطب در نظر گرفته شده است نمایش عمومی در جشنواره می‌تواند حتی به ضرر نمایش گسترده در جدول اکران باشد. در واقع جشنواره فیلم فجر در اغلب موارد به اکران عمومی فیلم ضربه می‌زند. برخی از فیلم‌ها با مخاطبان خاص وقتی در گستره وسیع‌تری در طول جشنواره اکران می‌شوند کاملاً ضرر می‌کنند و با پیش‌داوری که درباره‌شان ایجاد می‌شود بعدتر کاملاً زیان می‌کنند.

با این وصف تعامل جشنواره با فیلم‌هایی که قرار است در طول یک سال آینده در سینماها به اکران عمومی دست پیدا کنند چندان به سینما کمک نمی‌کند؟
جشنواره فیلم فجر بیش از هر چیز دیگری نیاز به بازتعریف دارد، مدیران و برگزارکنندگان باید این شجاعت را داشته باشند که برای این تغییرها هزینه کنند. جشنواره فیلم فجر طی این سال‌ها نه‌تنها دیگر یک جشنواره بین‌المللی نیست بلکه خاصیت خودش را به عنوان جشنواره هم از دست داده است انگار که با خودمان تعارف داریم، جشنواره فیلم فجر تنها در دوره آغازینش کمی به استانداردهای یک جشنواره بین‌المللی نزدیک بود و بس. اما اگر سنگ‌بنای این جشنواره درست گذاشته نشود به زودی این اتفاق فرهنگی با پیشینه‌ای چندین دهه‌‌ای تمام خاصیتش را از دست می‌دهد. اینکه بخواهیم جشنواره فیلم فجر شبیه همه جشنواره‌های بین‌المللی و اتفاق‌های مهم سینما از کن تا برلین و مراسم اسکار باشد نشدنی است، باید بدانیم که در جست‌وجوی چه هستیم. سال‌هاست که هیچ اراده‌‌ای حتی در فکر این نیست که تکلیف عنوان بین‌المللی را برای جشنواره‌‌ای که تعداد محدودی فیلم نشان می‌دهد و هیچ وقت هم سینماگران بین‌المللی میهمانش نیستند و در بهترین حالت رایزن فرهنگی سفارتخانه برای گرفتن جایزه می‌آید مشخص کند.