اعتدال سدی در برابر افراط

صرف‌نظر از پرداختن به زمینه‌های فکری و تاریخی و طرز تفکر گروه‌های افراطی باید توجه داشت که داعش به ‌واسطه وجود خلأهای سیاسی و امنیتی توانست در عراق و سوریه جایگاه خود را تا به امروز تثبیت کند. در سوریه اختلاف میان مردم و دولت آنقدر ادامه یافت که به جنگ داخلی رسید و این جنگ شرایط را برای حضور نیروهای تکفیری خارجی آماده ساخت و این فرصت را در اختیار داعش قرار داد. در عراق نیز اختلافات سیاسی داخلی این کشور و عدم توفیق نخست‌وزیر سابق در ایجاد تفاهم ملی باعث شد داعش به توفیقات فراوانی در بخش‌هایی از عراق دست یابد. به این ترتیب امروز داعش نه‌تنها در منطقه بلکه به عنوان یک پدیده شوم بین‌المللی قدرت‌نمایی می‌کند. اگر عراق و سوریه و سایر کشورهای منطقه بخواهند بر داعش مسلط شوند یا مانع توسعه نفوذ این گروه در خاک کشورهای خود شوند، باید به سازوکارهای دموکراتیک فکر کنند، سازوکاری که هیچ قوم و مذهب و مسلک و عقیده‌ای را طرد نکرده و مردم در سایه آن نسبت به حقوق اجتماعی و سیاسی خود آگاه و از وضعیت خود راضی باشند. اما متاسفانه در کشورهای منطقه نابرابری و بی‌عدالتی در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی به ‌شدت نمایان شده و نگران‌کننده است و تا زمانی که مردم منطقه و نیروهای سیاسی و قدرت‌های حاکم این توان را نداشته باشند که ساز و کارهای دموکراتیک را اجرایی کنند، تردیدی نیست که منطقه همچنان گرفتار افراطی‌گری خواهد بود؛ روزی به نام داعش و روزی به نام طالبان و نام‌های دیگر. اما خوشبختانه در ایران سابقه دموکراسی و فعالیت‌های سیاسی آزادیخواهانه به بیش از صد سال می‌رسد و از ابتدای انقلاب، قانون مترقی جمهوری اسلامی به مردم معرفی شد. این قانون اساسی ظرفیت ایجاد دموکراسی در ایران را دارد و ما به‌رغم همه فراز و نشیب‌ها مسیری را طی کرده‌ایم که می‌توانیم شرایط دشوار را هم به طور جدی حل و فصل کنیم. مردم ایران از 24 خرداد 92 به دنبال حل مشکلات کشور گام‌های مهمی را برداشتند و دولت جدید با دستور کار آشتی ملی بر سر کار آمد. باید گفت در صورتی که این پروژه با موفقیت به پایان رسیده و بحث هسته‌ای ایران به نتیجه‌ای مطلوب برسد، ایران گام‌های بلندتری را به سوی آزادی و دموکراسی بر‌خواهد داشت و در سایه چنین فضایی به هیچ عنوان از سمت نیروهای افراط‌گرا و تکفیری احساس خطری در ایران وجود نخواهد داشت. با این حال توجه به این نکته ضروری است که هر زمان افراط‌گرایان در ایران حضور بیشتری پیدا کنند، شاهد آن خواهیم بود که مسائل اختلاف‌برانگیز با حساسیت‌های بیشتری نمود پیدا می‌کنند و این زمینه‌های ایجاد خطر تسری افراطی‌گری را توسعه می‌بخشد. البته ما امروز در مقایسه با کشورهای منطقه در شرایط بسیار بهتری قرار داریم اما مردم ایران با توجه به سابقه ظرفیت‌های دموکراتیک در کشور، توقعی بیش از این دارند. باید ما به سمتی حرکت کنیم که هیچ گروه و فردی در ایران احساس فقر و بی‌عدالتی و نابرابری نداشته باشد. در این صورت در کشوری به ثروتمندی ایران و سابقه تاریخی دموکراسی‌خواهی و تمدن غنی ایرانی و اسلامی هیچ احساس خطری از نفوذ و تسری افراطی‌گری نخواهد بود. این بدان معنا نیست که هرگونه بخواهیم عمل کنیم و تصور داشته باشیم که ایران از خطر افراط به دور است. فکر می‌کنم سال آینده یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین مراحل تاریخی عصر جدید کشور خواهد بود چرا که می‌تواند نقطه عطفی به سوی جهش اقتصادی و توفیق سیاسی و حل مشکلات بین‌المللی ایران باشد. در این میان «اعتدالگرایی» نقشی ویژه دارد. در شرایطی که منطقه با نزاع‌های مختلف دست به گریبان است، به روشنی این مفهوم صادق است که اگر در سطح کشوری تفاهم ملی وجود نداشته باشد و دولت نتواند با ملت خود همسو و همراه باشد، خلأهای امنیتی خودنمایی کرده و به این ترتیب بسترهای ایجاد و تقویت تفکرات افراطی فراهم می‌آید. رخدادی که در 24 خرداد سال 92 در ایران افتاد به عنوان یک راه‌حل می‌تواند مشکلات منطقه‌ای را تحت تاثیر قرار دهد. افراط‌گرایی مشکل اصلی منطقه ماست و 24 خرداد و رای مردم ایران مصداق مخالفت با افراط‌گرایی بود.