حمایت روحانیت از روحانی

با وجود گذشت بیش از شش ماه از روی کار آمدن دولت جدید انتقادها نسبت به رویه اجرایی دولت‌های نهم و دهم همچنان ادامه دارد. البته این انتقادها این بار نه در حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی بلکه در بخش دیپلماسی به جریان افتاده است آنچنان که آیت‌الله وحید‌خراسانی در دیدار با محمود واعظی وزیر ارتباطات دولت اعتدال‌گرا ضمن تاکید بر لزوم توجه به رعایت اخلاق حسنه اسلامی در مراودات بین‌المللی می‌گوید: «با همه مردم به خوبی سخن بگویید. نباید با فحش و تشر سخن گفته شود، در گذشته با برخی سخنان دشمن‌تراشی کردیم. (این در حالی است که) نباید با سخنان‌مان رژیم‌هایی به مانند رژیم صهیونیستی را بزرگ کنیم. اگر کسی عرضه دارد باید در عمل نشان دهد نه در حرف.» انتقادها نسبت به رویه اجرایی دولت‌های محمود احمدی‌نژاد البته محدود به این مرجع تقلید نمی‌شود، آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز اگرچه اشاره مستقیمی به سیاست‌های ناصواب دیپلماسی دولت مهرورز نمی‌کند با این همه تلویحاً اذعان دارد که نسبت به مساله سیاست خارجی امیدواری‌هایی پیدا شده که اگر آنها (غربی‌ها) بر سر لجبازی نباشند خوب است.

روابط سرد احمدی‌نژاد با قم
به قدرت رسیدن حسن روحانی، پایانی بود بر چندین سال حاشیه‌نشینی و بی‌مهری به قم؛ شهری که در ادوار گذشته دولت‌های ایران نقش هادی و هدایت‌کننده را بازی می‌کرد در دولت محمود احمدی‌نژاد به حاشیه رانده شد و رئیس دولت نهم و دهم، جز سال‌های اول ریاست خود رابطه چندان گرمی با حوزه‌های علمیه نداشت. احمدی‌نژاد اگرچه در تبلیغات انتخاباتی بارها و بارها از تبعیت از مراجع تقلید سخن رانده بود و همواره نیز داعیه حمایت قم را داشت اما در عمل شیوه دیگری در پیش گرفت آنچنان که در سال‌های پایانی فعالیت خود علاوه بر انتقاد با در بسته بیوت آقایان نیز مواجه شد. او حتی در سفر به عراق هم نتوانست با مراجع عظام این کشور دیدار کند. علاوه بر آیت‌الله‌العظمی سیستانی، حضرات آیات بشیر نجفی، اسحاق فیاض و محمدسعید حکیم نیز که در نجف حضور دارند با او دیدار نکردند. هرچند که حامیان او این‌گونه جلوه دادند که عدم دیدار رئیس دولت مهرورز با مراجع عظام نجف به جهت آغاز ماه مبارک رمضان و پرداختن به عبادات خاصه این ماه بوده است. این در حالی است که دیدارهای عمومی بخشی از برنامه مراجع عظام این شهر به ویژه شخص آیت‌الله سیستانی در ماه رمضان است.

روحانی و رضایت مراجع
جالب است که هر چقدر احمدی‌نژاد تلاش کرد تا با بی‌اعتنایی به دیدگاه‌های مراجع، خط فکری دولت خود را از قم جدا سازد به همان اندازه روحانی تلاش کرد با جلب حمایت از شهری که مراجع آن در ساختار سیاسی نظام نفوذ تعیین‌کننده‌ای دارند، جای پای خود را در سیستم اجرایی کشور محکم کند. پایان دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد و روی کار آمدن یک رئیس‌جمهور روحانی، موجب شد تا باز هم رابطه قوه مجریه و حوزه‌های علمیه رو به بهبودی بگذارد و جایگاه قم در سیستم سیاسی کشور احیا شود. اعلام حمایت مراجع از مذاکرات وین و به حضور پذیرفتن روحانی و ظریف نیز نشان داد که سیاست خارجی دولت اعتدال‌گرا با پشتیبانی همه‌جانبه قم همراه است. مراجع عظام تقلید به ویژه بعد از دیدار با محمدجواد ظریف، از عملکرد دولت در زمینه پرونده هسته‌ای ابراز رضایت کردند و حمایت کامل خود را از این روند اعلام داشتند؛ بعد از این دیدار بود که رسانه‌ها با تیتر لبخند گرم و آغوش باز و تشکر مراجع تقلید از اقدامات ظریف به استقبال این خبر رفتند.

انتقاد مصباح از دولت
در کنار این حمایت‌ها اما در گوشه‌ای از شهر قم و در یک موسسه علمی، مخالفت با دولت تدبیر و امید آغاز شده است. آیت‌الله مصباح‌یزدی، رئیس موسسه امام خمینی، این روزها به‌تنهایی جور مخالفت با دولت روحانی را به دوش می‌کشد و از هر تریبونی برای انتقاد از سیاست‌های دولت به ویژه در زمینه سیاست خارجی استفاده می‌کند.
آیت‌الله مصباح نخستین انتقاد جدی خود را بعد از سخنان رئیس‌جمهور در مورد منتقدان مذاکرات هسته‌ای بیان می‌دارد و می‌گوید: «متهم می‌کنند به بی‌سوادی و کم‌فهمی و کج‌فکری و چیزهای دیگر اینها خودشان نصیحت خدا و پیغمبر است، دوست نمی‌دارید کسی شما را نصیحت کند و از شما انتقاد کند، می‌گویید انتقاد را دوست داریم و حق با مخالف است ولی دروغ می‌گویید، طاقت شنیدن یک جمله را ندارید.»
او همچنین با طرح این مطلب که خانواده شهدا وارثان این انقلاب هستند که شما را نصیحت می‌کنند تا فریب آمریکا را نخورید و دنبال راحت خیالی نروید، تصریح می‌کند: «این رفاهی که به شما وعده می‌دهند دروغ است و به آن نخواهید رسید، اگر هم برسید به چه قیمتی؟ عزت مردم را می‌فروشید. خون‌های هزاران شهید را که در طول این سه دهه ریخته شده به باد می‌دهید تا اینکه چند روزی چند دلاری را که از پول‌های خودتان است به شما بازگردانند؛ زهی خیال باطل!». البته این تمام ماجرا نبود. این انتقادها در دیدار با عباس عراقچی، معاون امور بین‌الملل وزارت خارجه نیز همچنان ادامه پیدا کرد و آیت‌الله در گفت‌وگو با یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده این‌گونه می‌گوید که ما انتقادات مبنایی نسبت به دولت داریم که مربوط به موضوع مذاکرات هسته‌ای نیست. نگرانی اصلی ما از این است که سیاست‌های فرهنگی دولت که نظیر سیاست تساهل و تسامح دولت اصلاح‌طلبان است، زمینه را برای فتنه‌ای خطرناک‌تر از فتنه 88 فراهم کند. آیت‌الله مصباح در حالی انتقادات خود را متوجه دولت تازه به عرصه رسیده روحانی می‌کند که در طول هشت سال قدرت‌رانی محمود احمدی‌نژاد لب به انتقاد نگشود و سخنی در مخالفت با سیاست‌های او بر زبان جاری نساخت. بررسی سخنان مراجع تقلید در حمایت از دولت از یک‌سو و مخالفت‌های رئیس موسسه امام خمینی با سیاست‌های روحانی از سویی دیگر نشان می‌دهد مصباح‌یزدی، این روزها در قم یک روحانی خاص است. شاید او به خاطر نمی‌آورد که شاگرد دیروز و مخالف امروزش با طرح موضوعاتی چون هاله نور چگونه اعتقادات مردم ایران را به بازی گرفت به طوری که حتی آیات عظام قم و نجف علاوه بر به حضور نپذیرفتن او انتقادات تند و تیزی را نیز نثار عملکرد دولت مهرورزش کردند. شاید اندکی تامل در دیدگاه‌های حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل‌میبدی جایز باشد که در انتقاد از اظهارات آیت‌الله مصباح‌یزدی این‌گونه می‌گوید: ایشان مانند هر شهروندی حق دارد که از سیاست‌های جاری کشور انتقاد کند و از باب «النصیحه الائمه‌المسلمین» انجام وظیفه کند. آقای مصباح دولت را «فریب‌خورده آمریکا» می‌داند که به خاطر چند دلار خود را گول زده است. باید از ایشان پرسید بر اساس کدام معیار و میزان، دولت ایران در قرارداد ژنو فریب دولت‌های بزرگ را خورده است؟ دستگاه دیپلماسی کشور را متهم کردن آن هم از یک عالم دینی، هزینه بالایی ایجاد می‌کند و از سویی کاری که در این قرارداد صورت گرفت مورد تایید رهبری و بسیاری از متفکران و سیاستمداران
کشور بود.