هوکوی چینی

هر سال قبل از شروع سال نو در چین، این کشور شاهد بزرگ‌ترین مهاجرت مردم در دنیاست. در این مدت این کشور شاهد 4/3 میلیارد سفر است که تقریباً تمام آنها کارگران شاغل در شهرهای بزرگ هستند که به روستاهای محل تولد خود باز‌می‌گردند تا تعطیلات را با خانواده‌هایشان سپری کنند. این مهاجرت سالیانه اگرچه به قصد اتحاد خانوادگی انجام می‌شود اما دلیل دیگری هم دارد: سیستم هوکو. هوکو در واقع نوعی پاسپورت داخلی محسوب می‌شود که مردم را به دو دسته شهری و روستایی تقسیم می‌کند و هدف اصلی آن جلوگیری از مهاجرت و هجوم مردم فقیر روستایی به نواحی شهری است؛ اما در حال حاضر این سیستم باعث شده کارگران مهاجری که موتور محرکه اقتصاد چین به شمار می‌آیند، به دلیل نداشتن هوکوی شهری، از دسترسی به بسیاری از خدمات مثل استفاده از سیستم بهداشت دولتی، مدارس دولتی، خانه‌های یارانه‌ای و ... در شهرهایی که در آن کار می‌کنند، محروم باشند. شدت تبعیض‌آمیز بودن سیستم هوکو پس از ویرانی پل هنان در چین کاملاً نمایان شد. طبق این سیستم خانواده قربانیانی که دارای هوکوی شهری بودند، 400 هزار یوان غرامت دریافت می‌کردند اما خانواده قربانیان با هوکوی روستایی فقط می‌توانستند 180 هزار یوان غرامت بگیرند. قدمت این قانون در چین به قرن‌ها و بنا به بعضی ادعاها به بیش از دو هزار سال قبل باز‌می‌گردد؛ یعنی سال 1949 که این قانون توسط کنگره حزب کمونیست تصویب شد. بنا به ادعای «هان دونگفانگ» یک فعال حقوق کارگران، رونق اقتصادی چین در سال‌های اخیر، تا حد زیادی به صورت رسمی یا غیررسمی، محدودیت‌های سیستم هوکو را از بین برده است. خصوصاً بخشی از محدودیت‌ها که ناظر به ممنوعیت مهاجرت بین بخش‌های شهری و روستایی بود. اما محدودیت‌ها در مورد دسترسی به تحصیلات، رفاه، خدمات پزشکی و خانه‌های یارانه‌ای همچنان به شدت قبل پابرجاست و اغلب باعث تبعیض بیشتر به ضرر فقرا و خانواده‌های کمتر تحصیل‌کرده می‌شود. احتمالاً در خارج از چین، مردم اطلاع چندانی در مورد هوکو ندارند. این بی‌اطلاعی از نظر هان دونگفانگ عمدی است چون عدم دسترسی حداقل 200 میلیون کارگر مهاجر چینی که از روستاهای زادگاه خود برای کار به شهرها آمده‌اند به خدمات اولیه، در اصل به معنای کالای ارزان‌تر برای مصرف‌کننده خارجی و ثروت بیشتر برای تولیدکننده چینی است. در حال حاضر پایتخت چین، حدود 20 میلیون جمعیت دارد که یک‌سوم آنها کارگران مهاجر هستند. به لطف هوکو، یک‌سوم جمعیت پایتخت به هیچ نوع سرویس عمومی و دولتی دسترسی ندارند. بزرگ‌ترین مشکلی که هوکو ایجاد می‌کند متوجه کودکان است. بچه‌هایی که در شهرهای بزرگ متولد شده‌اند جزو اهالی شهر محسوب نمی‌شوند و اگر بخواهند به کالج یا دانشگاه بروند باید به روستای محل تولد پدر و مادر خود برگردند. حتی قبل از سن رسیدن به تحصیلات دانشگاهی نیز برای استفاده از مدرسه در شهرهای بزرگ، باید هزینه‌ای چند‌برابر بپردازند. بنابراین عجیب نیست که بسیاری از خانواده‌هایی که برای کار به شهرها مهاجرت می‌کنند، فرزندان خود را به روستاهای زادگاه خود می‌فرستند تا با پدربزرگ و مادربزرگ خود زندگی کنند. تخمین زده می‌شود حدود 16 میلیون کودک در چین به این شیوه زندگی می‌کنند و اغلب در معرض جرم و جنایت و حتی سوء‌استفاده جنسی قرار دارند. اما گویا اوضاع در حال بهبود است، حکومت چین، قول‌هایی را در مورد بازنگری این قانون داده و البته نسل جدید کارگران این کشور، به راحتی با این قوانین تبعیض‌آمیز کنار نمی‌آیند و مرتباً در حال اعتراض برای دریافت امکاناتی هستند که آنها را حق خود و فرزندان‌شان می‌دانند.