گردشگری در ترکیه

دو زن در دهه 60 زندگی یکی با موهای سفید و دیگری با روسری نازکی بر سر به همراه دختری نوجوان در حال شادمانی هستند. آن طرف‌تر خانواده‌ها پشت میزهایی نشسته‌اند که بار سنگین قلیان‌ها، نوشیدنی‌ها و بشقاب‌های پر از تکه‌های هویج و خیار را تحمل می‌کنند. وقتی یک آهنگ پرطرفدار پخش می‌شود، پسری کوچک از مادرش می‌خواهد با او همراهی کند. این مکان یک کلوپ زیرزمینی در شهر کوچک و پرگردوغبار وان در جنوب شرقی ترکیه است. اما همه افراد از مسوول پخش موسیقی و مستخدم تا صاحب کلوپ ایرانی هستند.

گردشگری ترکیه تحت تاثیر حملات تروریستی پی‌درپی، کودتای نافرجام و اقدامات سرکوبگرانه دولت رجب طیب اردوغان وضعیت بسیار اسفناکی پیدا کرده است. ورود گردشگران خارجی از 36 میلیون نفر در سال 2015 به 25 میلیون نفر در سال گذشته رسید. غربی‌ها به ویژه از ترکیه دوری کردند. با وجود بهبود کسب و کار در سال جاری اکثر هتل‌های استانبول و شهرهای حاشیه مدیترانه مجبور شدند قیمت‌ها را کاهش دهند تا بتوانند به فعالیت ادامه دهند.

در شهر وان که در فاصله یک ساعتی از مرز ایران قرار دارد، اوضاع تفاوت زیادی دارد. این شهر در 9 ماه اول سال 2017 پذیرای 388 هزار گردشگر ایرانی بود که در مقایسه با 264 هزار مسافر در سال گذشته نوعی رکوردشکنی است چراکه تعداد گردشگران ایرانی شهر تقریباً با جمعیت آن برابر شد. هتل‌های محلی پاسخگوی تقاضاها نیستند. گزارشگر اکونومیست در یک روز وسط هفته در ماه سپتامبر با 14 هتل و تنها خوابگاه جوانان شهر تماس گرفت تا سرانجام توانست به مدد لغو لحظه آخری یکی از رزروها مکانی برای خواب پیدا کند. تعداد ایرانیان گردشگر اوایل تابستان امسال آنقدر زیاد بود که فرماندار مجبور شد تعدادی از آنها را در خوابگاه‌های دانشجویان و منازل شخصی اسکان دهد. در زمان کنسرت یکی از خوانندگان ایرانی که از اجرا در داخل کشور منع شده است، حدود پنج هزار نفر به محل اجرا رفتند. یکی از مقامات اتاق بازرگانی منطقه به شوخی می‌گوید: گاهی اوقات احساس می‌کنیم در شهر خودمان غریبه هستیم. از آنجا که بازدیدکنندگان ده‌ها میلیون دلار (اکثراً به صورت نقدی) در شهر هزینه می‌کنند، هیچ‌کس از حضورشان نگران نیست. به تازگی شهرداری دوره‌های آموزش زبان فارسی را برای صاحبان کسب‌وکارهای محلی برگزار می‌کند.

ترکیه برای جذب دوباره گردشگران اروپایی و آمریکایی تقلا می‌کند اما ورودی گردشگران از خاورمیانه همچنان رو به افزایش است. پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از دو میلیون ایرانی به ترکیه مسافرت کنند؛ رقمی که رکورد محسوب می‌شود. همزمان گردشگران بیشتری از کشورهایی مانند کویت، بحرین و عربستان به ترکیه می‌روند.

شهر وان یکی از معدود مناطق واقع در جنوب شرقی ترکیه است که از درگیری‌های بین معارضان کرد و ارتش ترکیه دور مانده است. این درگیری‌ها از سال 2015 در منطقه شدت گرفته‌اند اما ایرانیان به دلایل مختلف به این شهر سفر می‌کنند. برخی برای بازدید از مناظر می‌روند. در این میان می‌توان به دریاچه بزرگ حومه شهر، کلیسای 1100ساله ارمنی بر فراز یکی از جزیره‌ها و گربه‌های زیبایی که به خاطر موی سفید و چشمان رنگی شهرت دارند، اشاره کرد. برخی دیگر با هدف بازدید از مراکز خرید می‌آیند. آنها چمدان‌هایشان را از شلوار و پیراهن‌هایی پر می‌کنند که در مقایسه با ایران قیمت بسیار اندکی دارند.

با این حال بسیاری دیگر نیز برای تفریح به وان می‌روند. در روزهای گرم تابستان مراسم تفریح روی قایق‌های شناور در دریاچه وان برگزار می‌شود. در ترکیه که کشوری عمدتاً مسلمان اما از نظر قانون اساسی، سکولار است محدودیت‌های کمتری دیده می‌شود. شهر وان در میان منطقه‌ای با دیدگاه‌های محافظه‌گرایانه به آزادی شهرت دارد.

بهار، خانم خانه‌داری که برای اولین‌بار به همراه دخترش به وان آمده است، می‌گوید ما در اینجا  احساس آرامش و راحتی می‌کنیم.

با این حال جریان اسلام‌گرایی که چهار دهه قبل در ایران آغاز شد، اکنون در ترکیه تحت حاکمیت اردوغان رو به فزونی است. برای نوشیدنی‌های الکلی مالیات بر مصرف بسیار بالا و محدودیت‌های بازاریابی شدید اعمال می‌شود. مدارس دینی به سرعت در حال گسترش هستند و موضوعات مربوط به داروین و فرضیه تکامل از برنامه‌های درسی حذف شده‌اند. منتقدان اردوغان می‌گویند ترکیه به سمت حکومت دینی حرکت می‌کند. در این حالت احتمال بیشتری هست که ترکیه جاذبه خود را برای گردشگران از دست بدهد.