افزایش برتری

هنگامی که ولیعهد خودکامه عربستان، محمد بن‌سلمان سال گذشته اولین برند خودروهای برقی کشورش به نام سیر (Ceer) را معرفی کرد، جاه‌طلبی او کاملاً آشکار بود. او گفت که کشورش صرفاً یک شرکت جدید خودروسازی افتتاح نمی‌کند، بلکه صنعتی جدید را کلید می‌زند. عربستان قصد دارد به قطب مهمی در تولید خودروهای برقی تبدیل شود. اگر این پروژه به موفقیت برسد گام مهمی به سمت تنوع‌بخشی به اقتصاد و دور کردن آن از وابستگی به نفت خواهد بود. اما مشکلات بزرگی بر سر راه هستند.  مقامات سعودی از تبدیل شدن به یک قطب تولید خودروهای بنزینی و برقی به عنوان بخشی از راهبرد صنعتی گسترده کشور و برنامه‌هایش برای مقابله با تغییرات اقلیمی صحبت می‌کنند. آنها می‌گویند عربستان تا سال 2030 هرسال 500 هزار خودرو برقی خواهد ساخت که تقریباً معادل تقاضای سالانه کنونی خودرو در این کشور است. اکنون مقامات سعودی سرمایه‌ها را به سمت این بلندپروازی‌ها هدایت می‌کنند. از 32 میلیارد دلاری که وزارت صنعت و منابع معدنی به 9 پروژه معدنی اختصاص داده است شش میلیارد دلار در کارخانه ورقه‌های فولاد و کارخانه فلزات مورد نیاز باتری‌های خودروهای برقی سرمایه‌گذاری می‌شود. صدور مجوزها و گواهی‌های شرکت‌ها که اغلب مانع بزرگی در دیگر نقاط جهان به‌شمار می‌رود نیز سریع‌تر و آسان‌تر شده است. 

عربستان سعودی پیشرفت‌هایی داشته است. شرکت بزرگ خودروسازی هیوندای کره جنوبی پذیرفت کارخانه‌ای را برای مونتاژ خودروهایش در عربستان تاسیس کند. گفته می‌شود که تسلا بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای کاملاً برقی جهان در حال مذاکره برای برپایی تاسیسات تولیدی در عربستان است، هرچند ایلان ‌ماسک رئیس شرکت شایعات را رد می‌کند. عربستان یک قرارداد 6 /5 میلیارددلاری با بنگاه چینی هیومن هورایزنز (Human Horizons) سازنده خودروهای برقی لوکس در زمینه همکاری در توسعه، تولید و فروش به امضا رسانده است. شرکت سیر یک سرمایه‌گذاری مشترک بین صندوق ثروت ملی عربستان و فاکس‌کان (Foxconn) یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قطعات الکترونیکی است و با خودروسازی آلمانی بی‌ام‌دبلیو برای تولید خودروهای برقی در عربستان همکاری دارد. شرکت آمریکایی لوسید (Lucid) که به تازگی به حوزه خودروهای برقی وارد شده و اکثر سهام آن به صندوق ثروت ملی عربستان تعلق دارد نیز در 27 سپتامبر کارخانه‌ای را در نزدیکی جده افتتاح کرد. این کارخانه سالانه پنج هزار خودرو تولید و ادعا می‌کند که ظرفیت نهایی آن 155 هزار دستگاه خواهد بود. شاید عربستان راه‌های دیگری برای جذب مطلوبیت پیدا کند. خودروسازان دیگر نقاط جهان با مشکل افزایش هزینه‌ها، تعرفه‌ها و نگرانی‌های ژئوپولیتیک مواجه‌اند. ممکن است عربستان برای جذب تولیدکنندگان خودروهای برقی مجبور شود انرژی تجدیدپذیر را با قیمت کمتری ارائه دهد و عرضه‌کنندگان به کارخانه‌های بزرگ را به سمت خودش بکشاند. شرکت قطعه‌سازی هیوندای کفیکو به تازگی قراردادی را با سیر امضا کرد.  عربستان رقبایی در صنعت خودرو برقی دارد. مجارستان از مزیت ارزانی نیروی کار برای جذب سازندگان سلول‌های باتری بهره می‌برد. اندونزی با داشتن ذخایر نیکل ادعا می‌کند که کاری مشابه انجام خواهد داد، هرچند موفقیت آن بعید به نظر می‌رسد. ترکیه و مراکش در همسایگی عربستان از قبل صنایع خودرو پرسابقه‌ای دارند که خودروهایی با موتور درون‌سوز تولید می‌کنند، بنابراین ممکن است سرمایه‌گذاران جذب این دو کشور شوند. همزمان، دمای بیش از حد هوا و کمبود آب در عربستان ساخت و راه‌اندازی کارخانه‌ها را پیچیده‌تر می‌کند. این کشور هنوز پایگاه صنعتی ندارد. فقط پول زیاد و یک رهبر مصمم دارد اما پول به تنهایی کار زیادی انجام نمی‌دهد. چین موفقیت خود را مدیون این واقعیت است که قبل از دیگر خودروسازان جهان (به استثنای تسلا) سریع و به‌طور راهبردی به حوزه خود خودروهای برقی وارد شد. عربستان سعودی نمی‌تواند چنین مزیتی را تکرار کند. همچنین بازار داخلی خودرو در این کشور چندان بزرگ نیست. 

حتی با وجود اینکه اختراع خودروهای برقی بسیاری از موانع را برداشته هنوز ورود به صنعت خودرو دشوار است. شرکت سیر تا سال 2034 به تنهایی می‌تواند هشت میلیارد دلار (معادل 7 /0 درصد تولید ناخالص داخلی سال 2022) ارزش ناخالص ایجاد کند. به سادگی می‌‌توان نسبت به این بلندپروازی عربستان بدبین شد به ویژه وقتی بدانیم عربستان اهداف بلندپروازانه زیادی در دیگر صنایع هم دارد. اما اقدامات آن تلاشی‌ جدی از جانب بزرگ‌ترین صادرکننده جهانی نفت برای تنوع‌بخشی به اقتصاد و خلق صنایع جدید با هدف تغییرات بزرگ در مسیر آینده به‌شمار می‌روند.