پشیمانی خریداران

سیاست همیشه تحت تاثیر فعالیت‌های کوتاه‌مدت احزاب قرار دارد که در آستانه انتخابات اوج می‌گیرند. این تاثیرات به تدریج و بدون سروصدا تغییر می‌کنند و این خطر وجود دارد که روندهای درازمدت مورد غفلت قرار گیرند. یکی از این نمونه‌ها افزایش سرخوردگی از برگزیت است. نظرسنجی‌های بنگاه‌های پژوهش‌های اجتماعی نشان می‌دهند اکثریت بزرگی از بریتانیایی‌ها اکنون از تصمیم‌ برای خروج از اتحادیه اروپا پشیمان شده‌اند. تازه‌ترین ارقام حاکی از آن‌اند که نسبت کسانی که آرزو می‌کنند کاش بریتانیا در اتحادیه‌ باقی مانده بود 60 به 40 است در حالی که نسبت کسانی که در سال 2016 به خروج بریتانیا رای داده بودند 52 به 48 بود.  اگر تمام کسانی که موافق برگزیت بودند در هفت سال پیش رای می‌دادند نتایج باز هم همین می‌شد. ارقام نشان می‌دهند که تغییری یکنواخت اتفاق افتاده است. چگونه می‌توان این تغییر را توضیح داد؟ به گفته سر جان کورتیس از بنگاه پژوهشی NatCen، که به تازگی در یک کنفرانس در یک اندیشکده سخنرانی می‌کرد تغییرات جمعیتی یکی از عوامل است. افراد مسن عمدتاً حامی خروج و جوانان طرفدار باقی ماندن در اتحادیه بودند، بنابراین گذشت زمان ورق را به ضرر برگزیت برمی‌گرداند. کسانی که در سال 2016 رای ندادند اکنون به شدت مخالف خروج از اتحادیه هستند. طرفداران باقی ماندن در اتحادیه تقریباً همگی قانع شده‌اند که حق با آنها بوده است. اما بزرگ‌ترین تغییر آن است که 20 درصد از کسانی که در سال 2016 از ترک اتحادیه حمایت کردند اکنون طرفدار باقی ماندن شده‌اند.  چرا؟ پاسخ آشکار ناامیدی از نتایج است. نگرانی‌های رای‌دهندگان از سطح اروپا گذشته و به مسائل کوتاه‌مدتی از قبیل هزینه‌ بالای زندگی، کاهش دستمزدهای واقعی، ضعف خدمات عمومی و مهاجرت بالا متمرکز شده است. طرفداران برگزیت می‌گویند که این مشکلات عمدتاً محصول کووید 19 و جنگ اوکراین هستند. تعداد اندکی از جمله مارکسیست‌های قدیمی عقیده دارند که برگزیت هیچ‌گاه به درستی اجرا نشده است. اما آشکار است که ترک اتحادیه اروپا حداقل برخی مشکلات را تشدید کرده است. بریتانیا آخرین کشور در میان اقتصادهای گروه 7 بود که توانست تولید را به سطوح قبل از کووید بازگرداند. رشد همچنان ناچیز است. اکثر اقتصاددانان عقیده دارند موانع دیگر تجارت اثرات اقتصادی مخربی داشته‌اند. نرخ‌های تورم و بهره در مقایسه با اکثر کشورهای اروپایی بالاترند و مهاجرت خالص به بالاترین سطح تاریخی خود رسیده است.  اکثر وعده‌های کارزار خروج در سال 2016 چیزی جز توهم نبودند. آن کارزار وعده می‌داد که تجارت با اتحادیه اروپا همانند گذشته ادامه می‌یابد، تشریفات اداری به سرعت برداشته می‌شوند و انعقاد قراردادهای تجارت آزاد با آمریکا و دیگر کشورها آسان‌تر خواهد شد. اکنون که نایجل فراژ، رهبر سابق حزب استقلال بریتانیا، اعتراف می‌کند که «برگزیت شکست خورده است» و سر یاکوب ریس‌ماگ (Sir Jacob Rees-Mogg) از طرفداران برگزیت در حزب محافظه‌کار هنگام برشمردن مزایای برگزیت مورد تمسخر قرار می‌گیرد تعجبی ندارد که شاهد افزایش سرخوردگی باشیم. این به معنای افزایش تقاضا برای پیوستن مجدد به اتحادیه نیست. اروپا در انتهای فهرست اولویت‌های رای‌دهندگان قرار دارد و تقریباً هیچ‌کس نمی‌خواهد این موضوع تلخ تفرقه‌افکن را دوباره پیش بکشد. اما می‌توان برگزیت مورد پذیرش بوریس جانسون در دسامبر سال 2020 را معتدل‌تر کرد.  ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا، در ماه فوریه به خاطر مذاکره درباره چارچوب وینزر (‌‌Windsor) تحسین شد. آن مذاکره بسیاری از مشکلات عملی مربوط به مرز دریای ایرلند را برطرف کرد. مشکلاتی که به خاطر تصمیم آقای جانسون برای خروج بریتانیای کبیر از بازار واحد اروپا و اتحادیه گمرکی آن پدید آمده بود در حالی که ایرلند شمالی در هر دو باقی ماند. بریتانیا و اتحادیه اروپا هفته قبل یک تفاهمنامه درباره همکاری نظارتی بر خدمات مالی امضا کردند هرچند این کار بازار اتحادیه اروپا را به روی بنگاه‌های مستقر در لندن باز نمی‌کند. با افزایش احتمال تشکیل دولت حزب کارگر پس از انتخابات آتی این امیدواری ایجاد می‌شود که روابط با اتحادیه اروپا بهبود یابد. وسر استارمر، رهبر حزب کارگر، اصرار دارد که به بازار واحد یا اتحادیه گمرکی ملحق نخواهد شد. دیوید لامی، وزیر خارجه در سایه، می‌گوید، اتحادیه اروپا به هیچ عنوان با چنین چیزی موافقت نمی‌کند مگر اینکه محافظه‌کاران تغییر موضع بدهند. اما او همچنین در همایش اخیر بریتانیا-اتحادیه در بروکسل اعلام کرد که روابط بهتر با اتحادیه اروپا «اولویت شماره یک» اوست. بزرگان حزب کارگر نظراتی متفاوت دارند. از میان آنها می‌توان به همکاری‌های رسمی‌تر امنیتی و دفاعی، توافقنامه دامپزشکی‌ها برای تسهیل تجارت غذا، همکاری کامل با برنامه‌های علمی-پژوهشی هورایزن و کپرنیک (Horizon & Copernicus) اتحادیه اروپا، توافقنامه جابه‌جایی با هدف کاهش دردسرهای ویزا برای موسیقیدانان و دیگران و همچنین تقویت تفاهم درباره خدمات مالی اشاره کرد.

سه پیشنهاد دیگر برای روابط بیشتر با اتحادیه اروپا را می‌توان به توافق همکاری تجاری(TCA) آقای جانسون اضافه کرد. کمیته اتحادیه اروپای مجلس اعیان در ماه آوریل گزارشی درباره چگونگی بهبود روابط در حوزه‌های سیاسی، دیپلماتیک، امنیتی، تغییرات اقلیمی و جابه‌جایی انتشار داد. کمیسیون تجارت و کسب‌وکار اتحادیه در جلسه ماه می که با همکاری هیلاری بن، رئیس سابق کمیته برگزیت مجلس عوام برگزار شد، به 114 نظر درباره کاهش آسیب‌های تجاری دست یافت. اندیشکده تونی بلر نیز در اواخر ماه ژوئن فهرست پیشنهاد‌های خود را برای برقراری روابط نزدیک‌تر با اتحادیه اروپا عرضه کرد. بزرگ‌ترین مانع آن است که بتوان اتحادیه اروپا را به پذیرش این نظرات ترغیب کرد. مارکوس سفکویک از کمیسیون اروپا در همایش بریتانیا-اتحادیه اروپا گفت که موانع تجاری احتمالاٌ بدتر می‌شوند، نه بهتر و او امیدی ندارد که در بازبینی TCA که در سال 2026-2025 انجام می‌گیرد تغییرات بزرگی اتفاق بیفتد. کمیسیون عقیده دارد، این بازبینی بیشتر باید به اجرای پیمان 2021 بپردازد تا به گسترش آن، اتحادیه از پیمان کنونی خرسند است چون به صادرات کالا کمک می‌کند اما در مورد صادرات خدمات که نقطه قوت بریتانیاست کاری انجام نمی‌دهد. همچنین اتحادیه اروپا نگران آن است که کشورهای غیرعضو از مزایای بازار واحد برخوردار شوند بدون آنکه تعهدی در قبال آن داشته باشند. دو درس را می‌توان از سرخوردگی از برگزیت برگرفت. اول، محافظه‌کاران نمی‌توانند با تهدید از دست رفتن مزایای برگزیت رای‌دهندگان را از روی آوردن به حزب کارگر منصرف کنند چرا که تبیین این مزایا بسیار دشوار است. دوم، هرکس در انتخابات بعدی برنده شود باید به سمت روابط نزدیک با اروپا پیش برود، نه دوری از آن. این فرآیند زمان زیادی خواهد برد و نمی‌توان موافقت اتحادیه با تغییرات را بدیهی دانست. اما بروکسل و دیگر پایتخت‌های اروپا برای برخورد بهتر با بریتانیا زیر فشار خواهند بود، به ویژه اگر حزب کارگر برنده شود. مقصد نهایی نامعلوم اما مسیر حرکت مشخص است.