زومرهای همیشه‌نگران

نسل زِد، Gen Z یا همان زومرها نسلی هدفمند، اجتماعی ولی خودمختارند که نمی‌توانند نسبت به محیط اطراف خود بی‌تفاوت باشند. این نسل متعهد به ارزش‌های اخلاقی خود و بی‌تفاوت به کلیشه‌های فرهنگی، نگاهی واقع‌بینانه و عمل‌گرا به آینده دارند. آنها می‌دانند چه می‌خواهند و مصمم به دنبال آن می‌روند. ولی از نگاه خودشان آنها نسل بی‌پولی هستند که از یک‌سو تحت تاثیر هجوم افسردگی در جوامع مدرن قرار دارند و از سوی دیگر آینده‌ای مبهم در سایه تغییرات اقلیمی، هزینه‌های سرسام آور زندگی و کمبود مسکن در انتظارشان است. نسلی که جامعه او را عجول و کوته‌فکر تصور می‌کند ولی در واقع نسلی بسیار هوشیار، آگاه و متمرکز بر اهداف خود است که وقتی پای خرج کردن و پس‌انداز کردن در میان باشد از سن پایین بسیار ماهرانه ولی محتاطانه عمل کرده است.

زومرها بین سال‌های 1997 تا 2012 متولد شده‌اند و متولدین سال‌های اول آن در میانه دوران جوانی خود هستند. بر اساس گزارش منتشرشده از سوی شرکت خدمات مالی مورگان‌استنلی، نسل زد آمریکا تا سال 2034 با حدود 80 میلیون جمعیت، بزرگ‌ترین نسل تاریخ آمریکا را تشکیل خواهند داد. بر اساس این پیش‌بینی انفجار نسل جوان می‌تواند رشد اقتصادی را به گونه‌ای تحت تاثیر قرار دهد که حتی در اوج رونق اقتصادی بی‌بی‌بومرها یا نسل پرنوزاد (متولدین 1946 تا 1964) هرگز مشاهده نشده است ولی همه داستان نسل z به اینجا ختم نمی‌شود.

زومرها در حرکت به سوی آینده‌ای مبهم

رفتار و ارزش‌های مالی نسل z بسیار تحت تاثیر زندگی خانوادگی‌شان قرار دارد. این نسل تمام دوران کودکی و نوجوانی خود را شاهد کلنجار رفتن والدین با وام‌های مسکن، بدهی‌های کارت اعتباری، بدهی‌های دانشجویی و خلاصه انواع بدهی‌ها بوده است. بخش بزرگی از زندگی این جوانان در دوران رکود و بحران‌های اقتصادی گذشت. در نظرسنجی که در آمریکا انجام شد نیمی از متولدین این نسل گفته بودند که در طول پاندمی کرونا حداقل یک نفر از اعضای خانواده‌شان کار خود را از دست داده است. همین تجربیات، زومرها را نسبت به امنیت مالی و آینده‌ای که در انتظارشان است نگران کرده است.

 آخرین مطالعه جهانی شرکت خدمات مالی و مدیریتی Deloitte بر روی نسل زد و نسل قبل از آنها، نشان می‌دهد که یک‌سوم جوانان نسل z بسیار نگران هزینه‌های زندگی هستند. این در حالی است که حقوق 45 درصد زومرهای شاغل فقط تا اخذ حقوقی دیگر کفایت می‌کند و بیش از یک‌چهارم آنها هیچ اعتمادی به دوران بازنشستگی خود ندارند. در یک نظرسنجی دیگر 48 درصد آنها از اینکه نمی‌توانند خانه پدری‌شان را به دلیل مشکلات مالی ترک کنند اظهار نگرانی کرده بودند. زومرها بیشترین تعداد جوانان «خانه والدین‌نشین» در تاریخ آمریکا را تشکیل داده‌اند.

نگرانی نسل جوان موضوعی جدید نیست. حتی قبل از وضعیت اقتصادی فعلی، این نسل همیشه با چالش‌های مالی بیشتری نسبت به والدینش روبه‌رو بوده است. برای نسل جوان خرید خانه همیشه آرزویی بزرگ است، ولی شرایط نسبت به گذشته به مراتب پیچیده‌تر شده است. در پژوهشی که مرکز اقتصاد و جامعه تحت نظارت مجمع جهانی اقتصاد بر روی کشورهای جنوب اروپا و آمریکا انجام داده است می‌بینیم که نسل جوان نسبت به نسل‌های قدیمی‌تر در همان سن، با احتمال کمتری می‌توانند صاحب‌خانه شوند. دلایل زیادی برای این واقعیت وجود دارد که مهم‌ترین آن بالا رفتن میانگین قیمت مسکن نسبت به میانگین افزایش درآمدهاست. به گفته گانزالو پاز پاردو، اقتصاددان بانک مرکزی اروپا، موضوع این نیست که جوانان امروز نمی‌خواهند خانه‌دار شوند، موضوع این است که آنها نمی‌توانند.

برای مثال در آمریکا به رغم افزایش دستمزدها در پنج دهه گذشته، هزینه‌های زندگی همچنان از دستمزدها بیشتر است. آمار منتشرشده از اداره آمار کار آمریکا در سال 2020 نشان می‌دهد که قدرت خرید نسل z در بیست‌سالگی تقریباً 86 درصد کمتر از نسل بی‌بی‌بومرها یا نسل پرنوزاد در همان سن است. بنابراین تعجبی ندارد که همه پژوهش‌ها حاکی از فشار روزافزون بر روی جوانان است. مطالعه‌ای در سال 2022 بر روی جوانان انگلیسی نشان می‌دهد 83 درصد از زومرها زیر فشار روانی برای رسیدن به اهدافشان هستند.

مطالعه دیگری در سال 2022 که  سایت Investopedia انجام داده است، حاکی از دغدغه جوانان نسبت به پرداخت مالیات و حق بیمه است. براساس این گزارش باور عمومی در میان این جوانان این است که شرکت‌های بیمه تا زمان بازنشستگی این نسل به پایان عمر خود خواهند رسید. این جوانان به راحتی از دورانی که بیمه‌ها ورشکست شده‌اند صحبت می‌کنند و این اتفاق را چندان دور از ذهن نمی‌دانند.

نگرانی نسل z پدیده‌ای جهانی است. شرکت ارنست ‌اند یانگ، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های حسابرسی دنیا، مطالعه‌ای بر روی این نسل در پنج کشور دنیا انجام داد و نتایج آن وجود نگرانی مزمن میان جوانان این نسل را در کشورهای غربی و شرقی تایید کرد. در  چین شایع‌ترین نگرانی در میان جوانان نسل z، نگرانی از چگونگی عملکرد در امتحانات است و تغییرات اقلیمی و بی‌پولی از دلایل دیگر نگرانی آنها محسوب می‌شود. در آلمان تغییرات اقلیمی شایع‌ترین دلیل نگرانی است که بعد از آن نگرانی از نمره‌های کسب‌شده قرار دارد. در ژاپن هم بی‌پولی یکی از عوامل نگرانی در میان جوانان است.

مشکل نسل z فقط مدیریت استرس ناشی از بی‌ثباتی مالی نیست، یکی از پیامدهای اقتصادی بی‌ثباتی این است که محدودیت‌های مالی جوانان مانع از تعاملات اجتماعی آنها می‌شود؛ تجربیاتی که برای رشد و شکل گرفتن شخصیتشان به شدت به آن نیاز دارند. در نهایت آنچه ما شاهد آن هستیم نسلی مضطرب و نگران و بالطبع محتاط است که بسیاری از رفتارهای مالی‌اش تحت تاثیر همین نگرانی‌ها قرار گرفته است.

رفتار مالی زومرها

جوانان نسل z به دلیل دسترسی به فناوری‌های دیجیتال و نگرانی از شرایط مالی‌شان از سنین پایین به پس‌انداز کردن رو می‌آورند. به استناد اداره سرشماری آمریکا نسل z به طور میانگین از  19سالگی پس‌انداز برای دوران بازنشستگی را آغاز می‌کند در حالی‌که والدین آنها از 25سالگی چنین سرمایه‌گذاری را شروع می‌کردند.

ولی مشکل اینجاست که زومرها سرمایه‌گذارانی به شدت ریسک‌گریز هستند. آنها موقعیت‌های سرمایه‌گذاری را با وسواس انتخاب می‌کنند و در کل مقادیر زیادی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، مگر اینکه برگشت پول بسیار چشمگیر داشته باشند. در پژوهش انجام‌شده از سوی دانشنامه سرمایه‌گذاری و سایت آموزش امور مالی Investopedia حدود 32 درصد از شرکت‌کنندگان نسل z گفته بودند از ترس زیان، پول‌های خود را هیچ جا سرمایه‌گذاری نکرده‌اند و 22 درصد هم نسبت به بازار بدبین بودند. واقعیت این است که بسیاری از جوانان اعتمادی نسبت به گزارش‌های مالی منتشرشده شرکت‌ها ندارند. آنچه برای این نسل مهم است میزان ریسک موجود در سرمایه‌گذاری است، نه درآمد شرکت‌ها یا تراز مالی آنها (مگان مازاتو، 2022).

 نگرانی مزمن در این نسل آنها را به برنامه‌ریزی مالی سوق داده است، 68 درصد جوانانی که در یک نظرسنجی شرکت کرده بودند گفته بودند که بودجه خود را با ابزارهای بودجه‌بندی آنلاین یا بر روی کاغذ مدیریت می‌کنند (کردیت کارما، 2022) ولی باوجود همه برنامه‌ریزی‌ها، تعداد زیادی از آنها به دلیل تجربیات تلخی که از انباشت بدهی‌های والدین خود داشته‌اند نسبت به وام گرفتن و بدهکار شدن بسیار بدبین هستند. واقعیت این است که هراندازه آنها از این فرآیند گریزان باشند در نهایت باید زیر بار بدهی‌های کوچک و قابل مدیریت بروند تا بتوانند با کسب اعتبار در آینده برای خرید مسکن یا سرمایه‌گذاری‌های دیگر وام‌های بزرگ‌تر بگیرند. این موضوعی است که باید خانواده‌ها به عنوان اولین نهاد آموزش سواد مالی به کودکان و سپس سایر نهادهای آموزشی و خدمات مشاوره و سرمایه‌گذاری در تعاملات خود با این نسل به آن توجه کنند.

 نسل z که شاهد نوسانات بی‌سابقه بازار سهام در دهه گذشته و ورشکستگی‌ها، بحران‌های اقتصادی و معضلات مالی خانواده‌هایشان بوده‌اند فعالانه به دنبال رشد هوش مالی خود هستند. فایننشال‌تایمز نیز در گزارشی عنوان می‌کند که 80درصد آنها قبل از سرمایه‌گذاری به دنبال مشاوره مالی می‌روند. گروهی نیز برای مدیریت پول خود در کلاس‌ها شرکت می‌کنند و از کارشناسان در مورد استراتژی‌های سرمایه‌گذاری درس می‌گیرند. البته زومرهایی که برای مشاوره به رسانه‌های اجتماعی رو می‌آورند نیز کم نیستند. به استناد آمار منتشرشده در سایت نزدک، زومرها نسبت به والدین خود محتاطانه‌تر سرمایه‌گذاری می‌کنند و قبل از سرمایه‌گذاری تحقیقات زیادی انجام می‌دهند ولی به استناد این سایت حدود 60 درصد آنها تحت تاثیر رسانه‌های اجتماعی هستند. ممکن است آمار دقیق و هماهنگی از میزان تاثیرپذیری نسل جوان از فضای مجازی در تصمیمات مالی در دسترس نباشد اما شکی نیست که والدین اولین منبع جوانان برای فراگیری سواد مالی هستند. اگر خانواده‌ای در رفتار مالی و سرمایه‌گذاری موفق و کارآمد باشد، احتمال بیشتری دارد که فرزندانشان به آنها به عنوان مرجع معتبر برای ارتقای سواد مالی تکیه کنند، اما اگر خانواده نتواند دانش لازم را در اختیار این نسل قرار دهد، بالطبع برای کسب دانش به منابع دیگر روی می‌آورند.

ولی مشکل نسل z فقط ترس از سرمایه‌گذاری نیست، سردرگمی و گیجی در انتخاب نوع سرمایه‌گذاری نیز نقش مهمی در محتاط بودن آنها ایفا کرده است. مشکل از آنجا شروع شد که در بازه زمانی کوتاهی خدمات مالی برای تسهیل سرمایه‌گذاری جوانان رونق چشمگیری پیدا کرد و امکاناتی که قرار بود جوانان را جذب سرمایه‌گذاری کند، به عاملی برای سردرگمی و گیج کردن آنها تبدیل شد. در مطالعه Investopedia حدود 44 درصد از زومری‌هایی که سرمایه‌گذاری نکرده بودند بر این باور بودند که نمی‌دانند از کجا باید سرمایه‌گذاری را شروع کنند. این در حالی است که نخستین و مهم‌ترین منبع آنها برای جمع‌آوری اطلاعات رسانه‌های اجتماعی و خانواده است.

اولین انتخاب سرمایه‌گذاری نسل z به عنوان بومیان فضای دیجیتال، بازار سهام است. خریدوفروش سهام با گوشی همراه و جمع‌آوری اطلاعات از اینفلوئنسرهای اینستاگرامی و تیک‌تاکی نخستین گزینه هر جوانی برای انجام سرمایه‌گذاری است. پس از بازار سهام، املاک و رمزارز از محبوبیت بیشتر برخوردارند (سایت GoBankingRates) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و هوش مصنوعی نیز به تدریج در حال جذب سرمایه‌گذاران جوان هستند. ولی زومری‌ها همچنان به ارزش‌های اخلاقی‌شان پایبند هستند. آنها سرمایه‌گذاری بر پایه حفظ محیط‌زیست، دغدغه‌های اجتماعی و مدیریتی (سرمایه‌گذاری ESG) را اولویت خود قرار داده‌اند و صندوق‌های سرمایه‌گذاری ESG به تدریج با رشد سواد مالی در میان جوانان در حال کسب محبوبیت در میان آنهاست.

زومرهایی سختگیر در خرید

جوانان نسل z بسیار  به ارزش‌های اخلاقی‌شان پایبند هستند. آنها می‌دانند چه می‌خواهند و به خواسته‌های خود متعهد می‌مانند. انتخاب‌هایشان در خرید، ابزاری برای بیان ارزش‌ها و هویتشان است. برای مثال جذب محصولات دوستدار محیط‌زیست و برندهایی می‌شوند که با ایدئولوژی‌های آنها همسو باشند. این نسل اعتقاد شدیدی به پایداری دارند و می‌دانند رفتارهای مالی آنها چگونه می‌تواند بر محیط‌زیست تاثیرگذار باشد. در یک نظرسنجی 70 درصد زومرها اعلام کرده بودند که حاضرند پول بیشتر برای محصولات و خدماتی پرداخت کنند که تاثیری مثبت در محیط‌زیست داشته باشند. تغییرات اقلیمی یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های آنها به شمار می‌آید که نتیجه آن در نظرسنجی شرکت ارنست ‌اند یانگ نیز مشهود بوده است.

انستیتو پژوهشی آی‌بی‌ام در آخرین پژوهش خود میزان تعهد نسل z به یک برند و همچنین میزان اشتیاق آنها برای خرید از برندها را مورد بررسی قرار داده است که نتایج نشان می‌دهد، این نسل به دلیل اینکه ماهیت محتاطی دارند، قبل از کوچک‌ترین خرید نیز تحقیق و پرس‌وجو می‌کنند، ازاین‌رو خریدهایشان بیشتر تحت تاثیر نظرات مشتریان و اینفلوئنسرهای رسانه‌های اجتماعی است تا شهرت یک برند خاص. به عبارت دیگر آنها نسبت به والدین خود کمتر به یک برند خاص متعهد می‌مانند و اشتیاقشان برای خرید از برندهای متفاوت بیشتر از تعهدشان برای خرید از یک برند خاص است.

نسل زد در حال ترک دانشگاه و ورود به بازار کار است و اقتصاد ناپایدار آنها را در پرداخت بدهی‌ها و ایجاد سابقه اعتباری لازم برای ساختن آینده‌ای که به آن نیاز دارد، ناتوان کرده و بار روانی زیادی بر آنها تحمیل کرده است. آنها‌ از یک‌سو در تقلا برای رسیدن به ثبات هستند و از سوی دیگر مرتب با ضرباتی بر ثبات مالی‌شان روبه‌رو می‌شوند که آنها را از حرکت به سوی آینده‌ای که برنامه‌ریزی کرده‌اند بازمی‌دارد و ازاین‌رو نگرانی و اضطرابشان چندان هم بیراه نیست. این اضطراب نسل z را به سرمایه‌گذارانی محتاط تبدیل کرده است که در عین حال که رویاهای بزرگ دارند، بسیار با احتیاط قدم به دنیای مالی می‌گذارند. آنها یک باور جمعی دارند؛ برای رسیدن به ثبات باید قدم‌هایی کوچک و پیوسته برداشت.