بازار جهانی گاز به کدام سو می‌رود

بر اساس تحقیق موسسه بوز اند کمپانی با توجه به اینکه منابع گاز طبیعی و گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) در 10 سال آتی فراوان خواهد بود، ساختار بازار جهانی و قیمت‌گذاری این کالا همراه با ذخایر مواد شیمیایی مانند اتان افزایش خواهد یافت. به غیر از انقلاب گاز طبیعی در آمریکا، کشف ذخایر گاز طبیعی در غرب و شرق آفریقا و همین‌طور استرالیا به ذخایر گازی جهان می‌افزاید، زیرا گاز طبیعی بیشتری برای انتقال به مناطق مصرف‌کننده مایع می‌شود. همراه این پدیده احتمال دارد تفاوت‌های عظیم منطقه‌ای در نحوه قیمت‌گذاری کاهش یابد. قیمت‌گذاری گاز بیشتر به خود کالا مرتبط خواهد بود و دیگر ارتباط چندانی با قیمت نفت نخواهد داشت. به عقیده کارشناسان نحوه قیمت‌گذاری گاز بر اساس بهای نفت، روند جاری بازار امروز است که در آینده ادامه نخواهد داشت. اندی اشتاین‌هول نایب رئیس بوز اند کمپانی (‌Booz & Company‌) در این باره می‌گوید: افزایش منابع ذخیره و تقاضا مبنایی برای بازار جهانی خواهد بود که مشابه بازار نفت خام، بنزین و دیگر محصولات تمام شده است. بازارهای گاز در آمستردام، رتردام، آنتورپ، هیوستون و سنگاپور است. مراکز تحلیل داده‌های بازار و ارزش‌گذاری مانند هنری هاب و سنگاپور به عنوان مراکز تبادل عمده گاز هستند که در آنجا محموله تقسیم شده و به بازارهای دیگر فرستاده می‌شود. به طور معمول قیمت‌های گاز در اروپا بر اساس نفت تعیین می‌شود اما این روند با حضور بنچمارک‌های گاز محور مانند (NBP) انگلیس در حال تغییر است. به گفته اشتاین‌هول در اروپا شاهد افزایش رقابت میان ذخیره داخلی گاز، خطوط لوله و ال‌ان‌جی هستیم. این امر سبب می‌شود دیگر قیمت گاز بر اساس بهای نفت تعیین نشود. در آسیا جدول‌های رده‌بندی قیمت نفت هنوز هم در تعیین بهای این کالا دخیل هستند و به همین دلیل قیمت گاز همچنان بالاست. همزمان استفاده از گاز به جای انرژی هسته‌ای در ژاپن (به دلیل فاجعه هسته‌ای فوکوشیما) سبب شده روند تقاضا صعودی شود. اما هنوز هم راه زیادی مانده تا قیمت گاز بر اساس بازار آن تعیین شود. به عقیده اشتاین‌هول با گذشت زمان در بازار آسیا قیمت نقدی گاز به طور جداگانه تعیین می‌شود، همزمان جهش ناگهانی تقاضا در کل سیستم حرکت می‌کند و منابع بیشتر ذخایر ال‌ان‌جی در نقاطی مانند استرالیا، آفریقا و شاید آمریکا موجود باشد. این امر در سال آتی اتفاق نخواهد افتاد اما به طور حتم در10سال آینده عملی شده است.

به گفته جان کاریگان رئیس موسسه Booz & Company بنیادهای بازار به سمت رقابت گاز- گاز و تعیین قیمت ال‌ان‌جی بر اساس گاز در سراسر جهان پیش می‌رود. او اشاره می‌کند که به طور تاریخی روسیه قیمت گاز را در مقابل نفت خام تعیین کرده است اما اکنون اتحادیه اروپا و سازمان تجارت جهانی نیز بر بستن قراردادهایی تاکید دارند که قیمت آنها بر اساس گاز تعیین شده است. موفقیت این امر روی توانایی اروپا برای حرکت به سمت مکانیسم‌های تعیین قیمت با محوریت گاز طبیعی تاثیرگذار است.

گاز طبیعی آمریکا

اگر پروژه‌های صادرات متعدد در آمریکا تصویب شود، تعیین قیمت گاز به طور جهانی سرعت می‌گیرد. اشتاین‌هول و کاریگان درباره احتمال نسبت بالای صادرات ال‌ان‌جی آمریکا چندان مطمئن نیستند. بر اساس تحلیل ICIS بین سال‌های 2015 تا 2020 حدود 25 پروژه آغاز می‌شود و ظرفیت سالانه صادرات ال‌ان‌جی حدود 9/154میلیون تن در سال خواهد بود. اکنون بازار آمریکای شمالی بسیار شکننده است و تغییراتی که در روند بازار انجام می‌شوند، بسیار کوچک هستند. اغلب کارشناسان تخمین می‌زنند ظرفیت واقعی صادرات ال‌ان‌جی حدود 9/169 میلیون مترمکعب در روز باشد که این مقدار 5 درصد بازار کنونی آمریکاست اما برخی دیگر ظرفیت را 12 درصد پیش‌بینی می‌کنند. بر اساس تحلیل Booz & Company صادرات ال‌ان‌جی آمریکا به مناطقی قابل قبول است که قیمت‌گذاری گاز بر اساس نفت انجام می‌شود. هزینه صادر کردن گاز به اروپا 9 الی 10 دلار به ازای هر میلیون واحد گرمایی انگلیسی است و در مقابل گاز در این قاره به قیمت 12 دلار فروخته می‌شود. اما هنگامی که گاز به آسیا فرستاده می‌شود سود بیشتری برای آمریکا خواهد داشت زیرا قیمت آن حدود 15 تا 16 دلار به ازای هر میلیون واحد گرمایی انگلیس تعیین می‌شود. البته سوددهی این پروژه‌ها خارق‌العاده نیست. به عقیده بسیاری از کارشناسان قیمت کالا در هنری هاب حدود پنج دلار به ازای هر میلیون واحد گرمایی انگلیسی است. پیش‌بینی بهای بلند مدت گاز حدود چهار تا شش دلار است. اگر قرار باشد تولید‌کنندگان آمریکایی کالای خود را در هنری هاب بفروشند، در پرداخت 8 الی 9 دلار برای فرستادن گاز به بازارهای مختلف، تردید دارند.