دور زدن کرونا
مدیر تضمین کیفیت و تعالی سازمانی فولاد مبارکه از استقرار استاندارد مقابله با کرونا می‌گوید
شیوع ویروس کرونا بسیاری از کسب‌و‌کارها و تولیدکنندگان را در دنیا با یک شوک عظیم مواجه کرد. ویروسی که به لحاظ علمی بسیار ناشناخته و به لحاظ عملی نیز واقعیتی غیر‌قابل پیش‌بینی را پیش‌روی بسیاری از تولیدکنندگان قرار داد. بالغ بر یک سال است که دنیا با این پاندمی، گرفتاری‌های متعددی را به خود دیده و با خیل عظیمی از کارخانه‌هایی مواجه شده که متاثر از این بیماری، کار خود را کاهش داده یا به طور کلی تعطیل کرده‌اند؛ اما آن دسته از تولیدکنندگانی توانسته‌اند از این بحران سر بلند کرده و به کار خود ادامه دهند که خود را با محیط تطبیق داده و برای ابعاد مختلف آن شرایط را به گونه‌ای برای مقابله طراحی می‌کنند که تاب‌آوری بیشتری را برای آنها به ارمغان آورد. محمد ناظمی‌هرندی مدیر تضمین کیفیت و تعالی سازمانی فولاد مبارکه اکنون به عنوان نماینده تنها شرکت فولادی که موفق به اخذ یک استاندارد خاص (استاندارد 15005) در عرصه تولید فولاد منطبق با پروتکل‌های بهداشتی مقابله با کرونا از کشور سوئیس شده، از ویژگی‌های این استاندارد می‌گوید. به گفته ناظمی، با تدابیر اتخاذشده و پیاده‌سازی رهنمودهای ارائه‌شده که چندی بعد در قالب استاندارد 2020:ISO45005 ارائه شد، شرکت فولاد مبارکه موفق شد تا حدود زیادی این بیماری را مدیریت کند تا جایی که با استفاده از ظرفیت‌های داخل کشور و همچنین منابع انسانی مجرب، به اهداف تعیین‌شده در حوزه تولید خود دست یافته و اثرات نامطلوب این ویروس منحوس را مدیریت کرد؛ تا جایی که هم‌اکنون کارها به نحوی پیشرفته که برای گذر از بحران و رسیدن به شرایط مطلوب پسابحران کرونا در سال 1400 نیز شرایط قابل قبولی را ایجاد کند تا بتواند با قدرت و قوت به روند تولیدی خود ادامه دهد. در همین راستا در تدوین استراتژی‌های کلی سازمان، تمامی پیش‌بینی‌های لازم از شرایط محیط درون و بیرون مورد توجه قرار گرفته و با رویکرد برنامه‌ریزی برای وقوع تمامی سناریوها، همه احتمالات برای سال آینده مدنظر قرار گرفته و موضوع تاب‌آوری سازمان در شرایط کرونا در اولویت قرار گرفته است.
♦♦♦
سال 1399 سال سختی برای اقتصاد ایران بود و به‌تبع آن بسیاری از تولیدات صنعتی و معدنی کشور در این سال با چالش‌های متعددی به دلیل شیوع ویروس کرونا مواجه شدند. در این میان شرکت‌های فولادی نیز از این بحران مستثنی نشدند و بر همین اساس تلاش کردند تا با برنامه‌ریزی دقیق، زمینه‌ساز ادامه فرآیندهای تولید شوند. شرکت‌های فولادی با چه شرایطی وارد سال 1400 می‌شوند؟
وضعیت محیطی شرکت‌های فولادی در پایان سال 99 و در آستانه ورود به سال جدید از بسیاری جهات با سایر کسب‌و‌کارها مشابهت دارد. به این معنا که از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر فضای اقتصاد و صنعت می‌توان به همه‌گیری ویروس کرونا، تداوم تحریم‌های ظالمانه آمریکا و محدودیت تجارت بین‌المللی و شرایط ناشی از ماه‌های پایانی دولت و ماه‌های آغازین مجلس یازدهم اشاره کرد. علاوه بر موارد فوق، صنعت فولاد در ماه‌های اخیر با فراز‌و‌نشیب‌های ناشی از برخی سیاست‌های بازار فولاد مواجه بوده است که خود سختی‌های بسیاری را برای این گروه ایجاد کرده است. در مجموع به نظر می‌رسد نیمه اول سال 1400 کم و بیش با تداوم شرایط فعلی، وضعیت اقتصاد و صنعت خصوصاً صنعت فولاد مشابه ایام پایانی سال 99 سپری شود. در این میان، با توجه به اینکه دنیا به سمت واکسیناسیون پیش رفته و البته توفیقاتی هم در این حوزه کسب کرده است، پیش‌بینی‌های علمی اپیدمیولوژیک حاکی از آن است که در کشورهای مختلف و از جمله ایران، فراگیری کرونا کماکان تا تابستان 1400 ادامه خواهد داشت و ممکن است صنایع و تولیدکنندگان هم با وضعیتی مشابه آنچه در سال 99 بر آنها گذشت، به مسیر خود ادامه دهند؛ به این معنا که این وضعیت ادامه خواهد یافت تا اینکه مراحل واکسیناسیون جامعه طی این زمان انجام شده و یک ایمنی عمومی در کشور فراهم آید؛ بر همین اساس است که به نظر می‌رسد ضروری است تمامی سازمان‌ها و از جمله شرکت‌های فولادی مطابق الزامات و پروتکل‌های ارائه‌شده از سوی مقامات مسوول، همچنان مقابله با همه‌گیری کووید 19 را در دستور کار قرار داده و در عین حال هم، کنترل‌های بهداشتی خود را پیگیری کنند تا دستیابی به شرایط پایدار و ثبات در جامعه و در درون بنگاه‌ها به واسطه این کنترل‌ها اتفاق بیفتد.
در این میان شرکت بزرگی همچون فولاد مبارکه به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز در کشور و همچنین منطقه غرب آسیا، از شروع همه‌گیری کرونا، تدابیر مختلفی در بخش‌های گوناگون اتخاذ کرد. به گونه‌ای که از زمان انتشار ویروس در سطح ملی، با اولویت حفظ همزمان تولید در شرکت به عنوان ضرورت اقتصاد ملی و صیانت از نیروی انسانی به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه این بنگاه معظم اقتصادی، الگوبرداری لازم از تجربیات موسسات بین‌المللی را در دستور کار قرار داده و تلاش کرد تا با رعایت این استانداردها و دستورالعمل‌ها، زمینه را برای کنترل این ویروس در سطح این بنگاه بزرگ اقتصادی صورت دهد و به همین دلیل، تمامی جوانب برای کنترل این بیماری ناشناخته سنجیده شد. بر این اساس، با تدابیر اتخاذشده و پیاده‌سازی رهنمودهای ارائه‌شده که چندی بعد در قالب استاندارد ISO45005:2020 ارائه شد، شرکت فولاد مبارکه موفق شد تا حدود زیادی این بیماری را مدیریت کند تا جایی که با استفاده از ظرفیت‌های داخل کشور و همچنین منابع انسانی مجرب، به اهداف تعیین‌شده در حوزه تولید خود دست یافته و اثرات نامطلوب این ویروس منحوس را مدیریت کرد؛ تا جایی که هم‌اکنون کارها به گونه‌ای پیش رفته که برای گذر از بحران و رسیدن به شرایط مطلوب پسابحران کرونا در سال 1400 نیز شرایط قابل قبولی را ایجاد کند تا بتواند با قدرت و قوت به روند تولیدی خود ادامه دهد. در همین راستا در تدوین استراتژی‌های کلی سازمان، تمامی پیش‌بینی‌های لازم از شرایط محیط درون و بیرون مورد توجه قرار گرفته و با رویکرد برنامه‌ریزی برای وقوع تمامی سناریوها، همه احتمالات برای سال آینده مدنظر قرار گرفته و موضوع تاب‌آوری سازمان در شرایط کرونا در اولویت قرار گرفته است.
با توجه به شیوع ویروس کرونا فولاد مبارکه با چه سختی‌هایی مواجه بود؟
فولاد مبارکه با تولید محصولات مورد استفاده در سایر صنایع، نقشی مهم و استراتژیک در عرصه اقتصادی ایران ایفا می‌کند و از این‌رو هرگونه توقف یا کاهش در تولید این کارخانه بزرگ، می‌تواند علاوه بر زیان سهامداران، به سایر بخش‌های اقتصادی و زنجیره تولید نیز خسارت وارد کند. بر همین اساس و با اشراف به این نکات کلیدی، حساسیت فوق در فولاد مبارکه موجب شد تا در برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده همزمان دو متغیر اصلی تداوم کسب‌و‌کار از یک‌سو و تاثیرات ناشی از طولانی شدن همه‌گیری ویروس از سوی دیگر مورد توجه قرار گیرد. نکته حائز اهمیت آن است که مشکلات در بالادست و پایین‌دست فرآیند و آسیب شبکه‌های توزیع و تامین از مهم‌ترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان در این دوران بوده است. البته وجود فرهنگ سازمانی مستحکم، وجود سیستم‌ها و زیرساخت‌های مناسب و نظام بهداشت و ایمنی پیشرو را به جرات می‌توان از نقاط قوت شرکت در طول این دوران دانست که موجب شده است مشکلات ناشی از تحریم و شیوع ویروس کرونا، به نحو مناسبی با برنامه‌ریزی و مراقبت رفع شود. با لحاظ کردن این نکات می‌توان گفت که در مجموع سختی‌های شرکت فولاد مبارکه، مشابه سایر بخش‌های اقتصادی کشور بوده است؛ ولی وجود منابع و قابلیت‌های کلیدی، عامل موفقیت شرکت در این دوران به شمار می‌رود.
شرکت‌های فولادی چطور موضوع کرونا را در خطوط تولید مدیریت کردند؟
ساختارهای رسمی و مردم‌نهاد در سطح ملی و منطقه‌ای در دوران شیوع ویروس کرونا توانستند با اقدامات مناسب خود، نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در کنترل انتشار ویروس کرونا داشته باشند، به گونه‌ای که کشورهایی که عملکرد خوبی در این زمینه داشته‌اند، از آسیب‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا خسارت کمتری دیده‌اند و به‌تبع آن نیز، صنایع آن کشورها بیشتر در امان بوده و کمتر آسیب دیده‌اند. در کشور ما نیز در مجموع و بر اساس اقدامات صورت‌گرفته از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر ارگان‌های درگیر در موضوع کنترل ویروس کرونا، کنترل بیماری در وضعیت نسبتاً قابل قبولی بوده است. از طرفی با توجه به تجربه یک‌ساله اخیر در موضوع کووید 19، شرکت‌های فولادسازی بزرگ دنیا نظیر «پوسکو» برای مواجهه با اتفاقات غیرمنتظره و تمام تردیدها و عدم قطعیت‌های پیش‌روی تولید خود، استراتژی‌های سختگیرانه‌ای را اتخاذ کرده‌اند که قبل از هر چیز، صرفه‌جویی در هزینه‌های تولید را برای تضمین حاشیه سود در بازار در حال سقوط، تضمین کرده است؛ ضمن اینکه کار را به گونه‌ای مدیریت کرده‌اند که در موازات با این موضوع، پیگیری فناوری‌های نوین بازار‌محور، نوآوری در کیفیت و توسعه محصولات جدید را در دستور کار خود قرار داده‌اند که برای واکنش موثر با توجه به متغیرهای تاثیرگذار محیطی، سناریوهای مختلف در این شرکت تدوین شده است، همچنین از دیگر اقدامات انجام‌شده برای مقابله با بیماری کرونا در شرکت‌های فولادی نظیر پوسکو می‌توان به اتخاذ تدابیر ویژه برای حفظ سلامتی کارکنان به منظور ارتقای ایمنی محیط کار و سرمایه‌گذاری داوطلبانه در صندوق‌های کمک‌رسانی و طراحی روش‌های تشخیصی برای کمک به جلوگیری از گسترش کووید 19، حمایت از طرح‌های تحقیقاتی برای مقابله با این ویروس و مواردی از این دست اشاره کرد. نمونه این اقدامات در شرکت‌های فولادی و معدنی کشور انجام پذیرفت؛ به گونه‌ای که در نهضت مشارکت در تامین تجهیزات و مواد مورد نیاز شبکه بهداشت و درمان کشور، اغلب شرکت‌های معدنی و صنایع مربوطه پیشتاز بوده‌اند. فولاد مبارکه نیز در این حوزه اقدامات مهمی انجام داد. از جمله تامین اکسیژن سیستم درمانی کشور به صورت رایگان و مشارکت در تامین سایر ملزومات پزشکی و بهداشتی که خود به نوعی مسوولیت اجتماعی این شرکت‌ها به شمار می‌رود. همچنین کارکنان شرکت‌ها از جمله فولاد مبارکه با حضور در اقدامات مومنانه به سایر اقشار که آسیب بیشتری در این دوران دیده‌اند، کمک کردند.
استقرار استاندارد 45005 چه فوایدی را برای تولید فولاد رقم زد؟
با توجه به فراگیری کووید 19 در سطح جهانی و درگیر کردن تمام بخش‌ها و فعالیت‌ها در خصوص مواجهه با این ویروس خطرناک، شرایط کاری و فعالیت‌های بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی در سطح دنیا متاثر از شیوع این ویروس شد؛ به گونه‌ای که باعث توقف یا مختل شدن فعالیت بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی و کسب‌و‌کارها شد. شرکت فولاد مبارکه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صنایع مادر در سطح کشور، نقش حیاتی برای بسیاری از صنایع بالادستی و پایین‌دستی داشته و توقف فعالیت خطوط تولید گروه فولاد مبارکه، تامین‌کنندگان و سایر صنایع را تحت تاثیر مستقیم قرار داده، باعث ایجاد اختلال در نظام اقتصادی کشور شده و خسارت جبران‌ناپذیری به تولید اقتصادی کشور تحمیل می‌کند. با توجه به اینکه شیوع و عواقب ناشی از کووید 19 بسیار جدی بوده و سلامت جوامع بشری را تهدید کرده است؛ فعالیت کارکنان تنها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی اعلامی از سوی مراکز و مراجع قانونی و علمی امکان‌پذیر بوده و تمامی الزاماتی که باید برای انجام فعالیت‌های اقتصادی مدنظر قرار گیرد، در بستر استقرار سیستم مدیریتی منظم و الزامات آن مقدور است. در راهنمای استقرار سیستم «کار ایمن در شرایط کووید 19» تمام الزامات و شرایطی که باید از سوی مجموعه‌های تولیدی و خدماتی مدنظر قرار گیرد تا بتوان در بستر آن به انجام کار ایمن پرداخت، ذکر شده است و رعایت این الزامات در کنار سایر سیستم‌های مدیریتی نظیر مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی (ISO45001:2018) به عنوان راهنمایی است که ما را به سوی شرایط کاری ایمن رهنمون خواهد ساخت و در واقع اجرای صحیح این استاندارد حصول اطمینان لازم جهت صحه‌گذاری بر فعالیت‌های صورت‌گرفته در مقابله با کووید 19 را افزایش داد و با اجرای صحیح همه اقدامات صورت‌گرفته شرکت به اهداف تعریف‌شده در بخش تولید دست یافت.
به هر حال استقرار این سیستم یک کار جدید و مناسب در فولاد مبارکه در دوران شیوع ویروس کرونا بوده است. سوال اصلی این است که اجرای این سیستم چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه می‌توان ابعاد مختلف آن را تشریح کرد؟
با توجه به اینکه مجموعه فولاد مبارکه برای حل مسائل و چالش‌های پیش‌روی خود از رویکرد سیستمی و استقرار سیستم‌های مدیریتی بهره می‌برد، در این راه به موفقیت‌های زیادی نیز رسیده است، به گونه‌ای که این مجموعه بزرگ صنایع معدنی در راستای حفظ سلامتی و ایمنی تمام کارکنان و ذی‌نفعان خود و تداوم تولید، از طریق استقرار سیستم «مدیریت کار ایمن در شرایط همه‌گیری کووید 19»، ضمن ایجاد یکپارچگی لازم با سایر فعالیت‌هایی که در راستای شناسایی و مدیریت مخاطرات در شرکت صورت گرفته بود، با شناسایی تمامی ریسک‌های محتمل که بر سلامتی کارکنان و ذی‌نفعان سازمان به خصوص کارکنان پیمانکاران شاغل در شرکت تاثیر می‌گذارد، شرایط لازم را برای دورکاری یا قرنطینه و تامین منابع لازم برای هرگونه حمایت با توجه به محدودیت‌های عملیاتی ایجاد‌شده ناشی از ابتلا یا احتمال ابتلای ناشی از کووید 19 فراهم ساخت و موفق به حفظ سلامت و تداوم عملکرد تولیدی خود شد که دستیابی به این مهم را از طرقی همچون جلب مشارکت مدیران و کارکنان در راستای صیانت از نیروی انسانی و تداوم تولید شرکت، شناسایی، پیشگیری و کنترل بیماری‌های واگیردار و افراد گروه‌های پر‌خطر جهت صیانت از هرگونه ابتلا، اجرای اقدامات بهداشتی مطابق با دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های وزارت بهداشت، برنامه‌ریزی و واکنش در زمینه مقابله و پیشگیری در شرایط حاد بیماری‌های واگیر و نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات بهداشتی مبارزه با بیماری‌های واگیر دنبال می‌کند. به هر حال این مسیری است که فولاد مبارکه انتخاب کرده و در اجرای تمامی این استانداردها، ثابت‌قدم است.
