غول‌های نفتی عربستان به انقلاب گاز می‌پیوندند

دیلی استار لبنان در گزارشی نوشته است: احتمال کمی وجود دارد که عربستان سعودی در دهه جاری میلادی حجم زیادی گاز طبیعی فرآوری کند. دلیل این امر کمبود منابع آبی و قیمت‌های تثبیت‌شده این کالا در بازارهاست که بسیار پایین‌تر از هزینه‌های تولید است. اما این شبه‌جزیره ذخایر گاز طبیعی دارد و همواره آرزو دارد روزی به یکی از غول‌های تولیدکننده این کالا تبدیل شود. بزرگ‌ترین صادر‌کننده نفت جهان از هم‌اکنون ذخایر قابل توجهی از گاز در اختیار دارد اما بیش از نصف آن در حوزه‌های نفتی قرار دارد که تولید در آنها براساس قوانین نفتی اوپک انجام می‌شود. با توجه به روند اشتهای اقتصاد برای سوخت‌های مبتنی بر گاز، مواد پتروشیمی و واحدهای پالایش پیش‌بینی نمی‌شود در این بخش بازده چندان افزایش یابد. عربستان سعودی با الهام از اوج‌گیری صنعت تولید گاز در آمریکا (که این کشور را از بزرگترین وارد‌کننده گاز طبیعی در جهان به یک صادرکننده نوپا تبدیل کرد) تحقیقات درباره ذخایر غیر‌معمول و وسیع خود و همچنین رشد فزاینده مصرف سوخت (در نسل‌های آتی) را آغاز کرده است. علی النعیمی وزیر نفت عربستان می‌گوید: اینجا منطقه‌ای است که به ایجاد شغل و فرصت‌های شغلی برای مردمش نیاز دارد. این امر اولویت اول ماست بنابراین چشم‌اندازی که صنعت گاز ارائه می‌کند، برای ما خبر خوشی است. شرکت آرامکو از سال 1987 میلادی تاکنون ذخایر ثبت شده گاز طبیعی خود را دو برابر کرده است و حوزه‌های گازی‌ای که شرکت کاران در سال 2011 راه‌اندازی کرد، افزایش یافته است. دو پروژه ساحلی گاز ذخایر این شرکت میزان ذخایر را تا سال 2017 به طرز چشمگیری افزایش خواهد داد. اما با تحقیقات طولانی یک‌دهه‌ای در کویر «الربع‌الخالی» و کشف منابع گازی که از لحاظ تجاری قابل دسترسی نیستند، آرامکو به دنبال ذخایر در مناطق دیگر است تا با این روش بتواند پاسخگوی افزایش تقاضا برای سوخت در سال 2030 باشد، آن‌هم در کشوری که واردات گاز را ممنوع کرده است. در نیمه ماه مارس النعیمی تخمین می‌زد بیش از 600 هزار میلیارد فوت مکعب ذخایر گاز در این کشور وجود داشته باشد که این مقدار بیش از دو برابر ذخایر ثبت‌شده گاز طبیعی است. در صورت صحیح بودن این پیش‌بینی عربستان سعودی سی و دومین کشوری خواهد بود که ذخایر عظیم گازی دارد.

با این وجود تولید گاز طبیعی برنامه‌ای بلند‌مدت است. به گفته النعیمی آرامکو در سال 2013 حدود هفت پروژه گاز را به طور آزمایشی آغاز می‌کند. سداد ‌الحسینی یکی از مدیران ارشد سابق آرامکو می‌گوید: ماهیت اکتشاف دستیابی به ملزومات بلند‌مدت است که به طور معمول مربوط به 10 تا 15 سال آینده می‌شود... برنامه اکتشاف گاز طبیعی هنوز در مرحله راه‌اندازی است و بخشی مهم از تلاش در زمینه ارزیابی منابع عربستان در آینده است. البته در مقایسه با استانداردهای صنعت این تلاش‌ها چندان بزرگ نیستند... برای این منظور باید قبل از هر گونه ارزیابی در خصوص مبانی اقتصادی و ظرفیت نهایی تولید، مطالعات اکتشافی دقیق انجام شود و چاه‌ها به طور مرتب و د‌قیق مورد بررسی قرار گیرند. عربستان سعودی نخستین کشوری نخواهد بود که در جست‌وجوی ذخایر غیر‌معمول گاز در خلیج فارس است. اگر عمان بتواند برای قیمت توسعه بلوکی که به گفته کارشناسان ذخایری بالغ بر30 هزار میلیارد فوت مکعب است (و تولید آن تا سال 2017 آغاز می‌شود) با شرکت به توافق برسد، در زمینه اکتشافات گاز طبیعی نخستین کشور در منطقه خواهد بود. با این وجود آرامکو روی افزایش بازده گاز تمرکز کرده است زیرا با وجود اینکه هر بشکه نفت خام خود را به قیمت 100دلار می‌فروشد اما به دلیل کمبود گاز مجبور است آن را به کارخانه‌های داخلی بشکه‌ای چهار دلار بفروشد. شرکتی که روزانه بیش از 800 میلیون دلار نفت خام تولید می‌کند، توانایی تقبل هزینه‌های توسعه گاز طبیعی را دارد. برخلاف چشم‌انداز این صنعت در منطقه پرجمعیت اروپا، در این کشور صحراهای وسیعی وجود دارد که قابلیت استخراج در آنها نهفته است و به نظر نمی‌رسد از لحاظ حفاظت از محیط زیست آمریکا و اروپا به آن اعتراضی داشته باشند. بسیاری از عوامل که به شکوفایی صنعت تولید گاز طبیعی در آمریکا کمک کرده‌اند (نوآوران کارآفرین در شرکت‌ها با دسترسی به سرمایه، حجم وسیعی آب همراه شبکه حمل و نقل پیشرفته) در عربستان سعودی مهیا نیستند. قیمت‌های تثبیت‌شده و کم گاز طبیعی در سراسر خلیج فارس یکی از بقایای قوانین دهه گذشته است، یعنی هنگامی که گاز فقط یکی از محصولات فرعی استخراج نفت بود و سرمایه‌گذاری چندانی روی آن انجام نمی‌شد. حتی پس از رشد سریع فناوری در آمریکا که سبب شد هزینه‌های تولید گاز طبیعی کاهش یابد (از 13 دلار به ازای هر mmbtu در میانه سال 2008 به چهار دلار در زمان حاضر) هنوز هم قیمت تثبیت‌شده گاز طبیعی در عربستان سعودی 75/0 دلار به ازای هر mmbtu است.